Steeds meer wordt over de mogelijkheid van een scheiding tussen Israël en de Palestijnen gepraat.
Een mogelijke strategie in verband met de Palestijnen is disengagement, een stratego-woord voor terugtrekking en scheiding. Premier Ariel Sharon zou zijn troepen dan uit vijandelijk gebied terugtrekken en Israël en het grondgebied van de Palestijnse Autoriteit scheiden. Zijn voorganger Ehud Barak had dat al op het einde van zijn mandaat gepland, maar het kwam er niet van.
Sharon zelf heeft nog niets over een mogelijke scheiding gezegd, maar stelde wel dat hij als tijdelijke regeling Palestijnse soevereiniteit over 43 procent van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook zou kunnen aanvaarden. In dat homogene gebied zouden geen Israëlische militaire controleposten zijn, en dát zijn precies de punten die heel wat botsingen genereren. Waarnemers leiden daaruit af dat Sharon de drie ‘blokken’ van bestaande joodse kolonies op de Westelijke Jordaanoever zal uitbreiden, versterken en dan annexeren. Dat zijn de kolonies die het dichtst bij de groene lijn liggen, en waar meer dan tachtig procent van de kolonisten wonen.
Zo’n operatie werd in Camp David al besproken en principieel aanvaard. Toen was er sprake van dat Israël in ruil voor de geannexeerde gebieden andere territoria aan de Palestijnen zou geven, in de Negev-woestijn bijvoorbeeld. Maar nu hebben de analisten het daar even niet over: niemand heeft er behoefte aan Sharon al te grootmoedig voor te stellen.
Als de grote kolonieblokken bij Israël zijn ingelijfd, zouden de kleinere, afgelegen kolonies op de Westelijke Jordaanoever – en alle kolonies in de Gazastrook – ontruimd en opgedoekt worden. Dan kunnen de voorlopige grenzen tussen Israël en de nieuwe Palestijnse Autoriteit versterkt worden en kan het leger zich binnen die grenzen terugtrekken. De rest is politiek: Sharon zou dan opnieuw onderhandelen met de Palestijnse Autoriteit, die zelf in haar staatje de Palestijnse onafhankelijkheid zou uitroepen. Zonder dwingende einddatum zou verder gepraat worden over de definitieve regeling van het conflict, inclusief thema’s als de uiteindelijke grenzen, Jeruzalem, vluchtelingen en water.
GUERRILLA
David Makovsky (Washington Institute for Near East Policy) aan de rechterzijde en Henry Siegman (Council on Foreign Relations) aan de linkerzijde hebben de scheidingsmogelijkheid in het blad Foreign Affairs uitgeschreven. Twee dingen zijn voor hen evident. Ten eerste dat de terugtrekking en scheiding alleen in optimale omstandigheden kan worden uitgevoerd, in samenspraak en zelfs samenwerking met de Palestijnse Autoriteit. Makovsky stelt wel dat ze indien nodig ook zonder die Palestijnse Autoriteit gerealiseerd moeten worden. Maar de fysieke uitvoeringsmogelijkheden van de operatie zijn dan een stuk minder overtuigend. Siegman, die meer inzicht heeft in de Palestijnse samenleving, schrijft: ‘Het gewelddadige Palestijnse verzet zal eerst luwen als Israël zichzelf uit het Palestijnse leven verwijdert en zijn militairen en hun controleposten uit de gebieden weghaalt. Het patroon van alle vorige vredesinspanningen moet daarom omgekeerd worden. In plaats van een vredesakkoord tot doel te stellen dat Israël in staat zou stellen zijn strijdkrachten uit de gebieden terug te trekken, zal Israël zijn strijdkrachten uit de gebieden moeten weghalen juist om in staat te zijn een vredesakkoord te negociëren. Die terugtrekking moet formeel unilateraal zijn, alhoewel ze volledig gecoördineerd, zij het onofficieel en informeel, met de Palestijnse Autoriteit moet verlopen. De terugtrekking zou dan gevolgd worden door een ‘unilaterale’ uitroeping van een Palestijnse staat.’
Daarna moet het volgens hen gedaan zijn met de unilaterale acties, die een herneming van de onderhandelingen – maar nu van staat tot staat – in de weg zouden staan.
Het tweede punt dat voor het tweetal voor de hand ligt, is het feit dat de Palestijnen het daar zomaar niet mee eens zullen zijn. Zij zullen immers genoeg redenen hebben om te vrezen dat het bij die 43 procent van de Westelijke Jordaanoever zal blijven. Daarom, schrijft Siegman, moet de Amerikaanse diplomatie weer tussenbeide komen, om van Israël garanties te krijgen dat het na die interimmaatregelen onmiddellijk de onderhandelingen over het eindstatuut zal aanvatten. Als de nieuwe VS-regering zelfs dat niet wil doen, ‘kan noch dit voorstel noch enig ander een dreigende onmiddellijke escalatie van het geweld voorkomen’.
Dat is natuurlijk de vredelievende, optimistische versie van de scheidingsmogelijkheid. Met het oog op wat er in werkelijkheid gebeurt, is het de minst waarschijnlijke optie. De Palestijnen die vrezen met 43 procent én de militaire bezetting te blijven zitten, zullen waarschijnlijk gelijk krijgen. Maar er is geen mogelijkheid om tegelijk te scheiden én de Jordaanvallei plus de afgelegen kolonies te blijven beschermen, zij het via bypass-wegen. Het alternatief is dus de permanente guerrilla en contraguerrilla.
Sus Van Elzen
