Factcheck: nee, windmolens hebben niet elk jaar 2700 liter olie nodig 

Volgens berichten op sociale media zouden windmolens om de acht tot twaalf maanden zo’n 2700 liter olie nodig hebben die jaarlijks vervangen moet worden. Dat klopt niet. Experten uit de Belgische windenergiesector schatten dat windmolens maximaal 1500 liter olie gebruiken. Bovendien wordt de olie slechts om de drie tot zeven jaar vervangen. Stellen dat alle olie jaarlijks vervangen wordt, is dus sterk overdreven.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 19 mei ontvangt Knack van een lezer de link naar een Facebookbericht (gearchiveerd hier). Het bericht komt van een Nederlandse vrouw en bevat een afbeelding van een windmolen waaruit olie lekt. In het bijschrift lezen we: ‘Tot mijn grote verrassing moet er om de 8-12 maanden smeerolie worden ververst, 2700 liter per turbine!’ De afbeelding werd sinds 2019 meermaals gepost op sociale media, vooral op Amerikaanse sites.

Klopt het dat windmolens om de acht tot twaalf maanden 2700 liter nieuwe olie nodig hebben? Knack sprak hiervoor met verschillende professoren en verschillende partners uit de windmolenindustrie.

Oorsprong van de afbeelding

Van de afbeelding bestaan vijftien varianten op het internet, waarvan de oudste dateert van 2 maart 2019. Dat blijkt uit een analyse met de zoeksite Tineye. De afbeelding dook onder meer op op een activistische nieuwssite tegen windmolens in New Jersey en tweemaal op Facebookpagina’s (gearchiveerd hier en hier). We namen ook contact op met de Nederlandse vrouw, maar we kregen geen antwoord. 

2700 liter per turbine, klopt dat?

Het oliegebruik bij een windmolen situeert zich in de tandwielkast, wat vergelijkbaar is met een versnellingsbak bij een auto. Data vinden over het oliegebruik is niet eenvoudig. Knack had contact met ingenieur Joannes Laveyne (UGent), die onderzoek doet naar hernieuwbare energie en professor Dieter Fauconnier (UGent), expert in de smering van machines. Zij meldden ons dat gedetailleerde cijfers over het olievolume en onderhoudsintervallen enkel bij fabrikanten te vinden is omdat elk type tandwielkast anders is. ‘Beschrijvingen van industrieel onderhoud van windmolens halen wij ook bij de fabrikant en onderhoudsteams’, stelt Laveyne. Bovendien bestaat er geen centrale databank die over deze gegevens beschikt. Emeritus professor Gerard van Bussel (TU Delft), die onderzoek doet naar onderhoud en bedrijfsvoering van offshore windparken (nvdr: dit zijn windmolens op zee. Onshore windmolens bevinden zich op het land), kon ons slechts een schatting geven. 

Om die reden contacteerde Knack ZF WindPower, een Belgisch bedrijf dat tandwielkasten voor windmolens produceert, en de Vlaamse Windenergie Associatie (VWEA), een organisatie die studiebureaus, windparkuitbaters en toeleveringsindustrie verenigt. Dit zijn beiden belanghebbende partijen en zijn daarom niet strikt onafhankelijk. Daarnaast is de info die zij ons geven een weergave van hun specifieke bedrijf en vormt het daarom slechts een indicatie van het oliegebruik in de algemene windmolenindustrie. Die windmolenindustrie is bovendien heel divers en er zijn heel wat criteria die meespelen in het oliegebruik van een windmolen: de grootte van het vermogen van de turbine, het volume van de tandwielkast, het type smering. Daarnaast hebben niet alle windmolens olie nodig.‘Er is een groeiende trend naar direct drive turbines die geen tandwielkast gebruiken en daardoor minder olie nodig hebben’, stelt Laveyne. 

ZF Wind Power meldt ons dat onshore windmolens gemiddeld 400-500 liter olie gebruiken. Offshore windmolens hebben 1200-1500 liter nodig. Deze olie moet om de vijf jaar vervangen worden. ‘De windmolen op de afbeelding is een ouder en kleiner type. De hoeveelheid olie moet daarom nog lager liggen dan 400 liter’, zegt hoofd marketing Kris Adriaenssen. 

Maarten Dedeyne, directeur van de VWEA, maakt na intern overleg met verschillende uitbaters van windturbines ook een schatting. ‘De huidige generatie turbines werkt met 250 tot 500 liter olie. De nieuwste modellen draaien op 1000 tot 1200 liter olie. Daarnaast is er vaak nog een tweede oliecircuit voor de wieken. Dat draait op 50 à 100 liter olie. Dat komt samen dan maximaal op 1300 liter.’

Professor Fauconnier en van Bussel maken ook een schatting van de gebruiksduur van de olie. Fauconnier schat het tussen de drie en vijf jaar. Hij wijst erop dat dit afhankelijk is van het type olie (minerale of synthetische), de operationele condities, en eventuele vroegtijdige slijtage van de mechanische componenten. Van Bussel schat het dan weer iets langer: ‘Eens in de vijf tot zeven jaar vindt groot onderhoud plaats van de tandwielkast en dan wordt de volledige hoeveelheid olie vervangen.’