Speelgoed bevat te veel chemicaliën

Volgens een recent verschenen rapport van het Europees Milieubureau (EBB) overschrijden verschillende Europese handelaars de Europese richtlijnen voor chemicaliën in hun producten. Dat blijkt uit een studie die de aanwezigheid van ftalaten in onder meer speelgoed onderzocht.

Ftalaten worden onder andere gebruikt om plastiek buigzamer te maken. Er bestaan ongeveer 25 soorten, die terug te vinden zijn in diverse producten, van gummetjes tot schoenen en van pennenzakken tot seksspeeltjes. Uit de studie blijkt dat de stoffen aanwezig zijn in voorwerpen die kinderen vaak gebruiken en die verkocht worden in grote warenhuizen als Tesco en Carrefour.

De studie, die gebaseerd is op chemische analyses door een onafhankelijk chemisch laboratorium in Berlijn, ontdekte pennenzakken waarin drie keer zoveel ftalaten verwerkt zijn dan toegestaan door de Europese regelgeving.

Sabbelen op gummetjes

Er is al langer bezorgdheid over de grote hoeveelheden van de stof waarmee we dagelijks in contact komen. Vooral kinderen durven al eens te bijten of te sabbelen op plastieken spulletjes waarin het goedje voorkomt. En welke volwassene knabbelt er niet af en toe dromerig op het gummetje aan zijn potlood?

Sinds het gebruik van de chemicaliën, zo’n halve eeuw geleden, daalde de mannelijke vruchtbaarheid in de westerse landen tot 50 procent. Dat er een link bestaat tussen beide, werd meermaals aangetoond aan de hand van testen op dieren. Bij ratten die als foetus ftalaten binnenkregen, verliep de seksuele ontwikkeling moeizaam doordat de aanmaak van testosteron werd onderbroken.

Ramp van Seveso

Volgens Christian Schaibe, ambtenaar van het EBB-chemicaliënbeleid, moeten burgers betere informatie verkrijgen over de producten die ze kopen. Ouders zouden automatisch moeten worden ingelicht over de hoeveelheid chemicaliën in speelgoed en de gevolgen die dat voor hun kinderen kan hebben.

Die gevolgen zijn meestal pas op lange termijn zichtbaar en worden vaak niet in verband gebracht met afgeknabbeld speelgoed. Maar zo werden vroeger ook de gevolgen van blootstelling aan dioxine ontkend. De eerste belangrijke inzichten daarover kwamen er pas na de ontploffing van de Italiaanse pesticidefabriek in Seveso, in 1976. Even leek het alsof er niets aan de hand was, maar na enkele uren begonnen kinderen die in de buurt woonden brandwonden te vertonen. De daaropvolgende weken ontwikkelden velen chlooracné, een huidziekte die wordt gekenmerkt door puistjes, mee-eters en cystes en die wordt veroorzaakt door blootstelling aan halogeenbevattende koolwaterstoffen. Uit later onderzoek bleek dat vrouwen die waren blootgesteld aan de chemische wolk abnormaal veel jongens baarden, die bovendien opvallend weinig sperma aanmaakten.

Chemisch voedsel

Wetenschappers hopen dat er niet weer een dergelijke ramp moet gebeuren voordat we inzien dat de concentraties ftalates in speelgoed drastisch omlaag moeten. En niet alleen in speelgoed. Ook in pvc-buizen wordt de ester verwerkt. In de voedselindustrie kunnen er chemicaliën vrijkomen uit de buizen in machines en zo rechtstreeks in onze voeding belanden. Op die manier gebeurt waarschijnlijk zelfs de grootste toevoer van ftalates in ons lichaam.

In Europa is het Europees Chemisch Agentschap (ECA) belast met de evaluatie en inperking van mogelijk risicovolle chemicaliën. Het agentschap kampt echter met enorm weerwerk van lobbyisten uit de chemische industrie en slaagt er nauwelijks in de regelgeving te verstrengen. Ondanks nieuw bewijsmateriaal ontkennen sommige chemische bedrijven formeel dat er een probleem is, tot groot ongenoegen van milieuorganisaties als Greenpeace.