Rumoer in Israël over EU-document met sancties

Op twee fronten baart een wijziging in de EU-houding Israël zorgen. Steeds meer EU-parlementen erkennen de Palestijnse Staat. En in een EU-document, weliswaar een document waarover nog niet onderhandeld of gestemd is, worden gedetailleerde sancties gesuggereerd in reactie op de nieuwe nederzettingen.

Nadat eerder duidelijk werd dat de Amerikaanse regering de buik vol heeft van de nederzettingenpolitiek van Israël op de Westelijke Jordaanoever en de nieuwbouw in Oost-Jeruzalem, is het nu de beurt aan de Europese Unie.

Volgens de Britse, conservatieve krant The Daily Telegraph en de linkse Israëlische krant Haaretz heeft de EU een document klaar waarin het sancties voorziet voor Europese bedrijven die werken aan projecten in Israëlische nederzettingen op de Westbank. The Daily Telegraph preciseert dat het om een document gaat van zalven en slaan (carrot and stick), en dat de sancties niet heel stellig worden verwoord maar eerder gesuggereerd.

Het document voorziet volgens Haaretz onder meer het verplicht labelen van producten die in die nederzettingen worden geproduceerd, beperking van de samenwerking en eventueel het opzeggen van vrijhandelsovereenkomsten.

De redenering in de EU is, volgens een Europese diplomaat die in The Daily Telegraph aan het woord komt, dat de huidige politiek van verregaande bouw van nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en de bouw van appartementen en woningen in Oost-Jeruzalem een twee-statenoplossing, met Jeruzalem ook als hoofdstad van de Palestijnse Staat, praktisch gesproken onmogelijk maakt. De geplande appartementen en woningen in Oost-Jeruzalem zouden de toegang tot de stad voor een deel van de Palestijnen belemmeren tot onmogelijk maken.

Het bericht in Haaretz, dat beweert over het document te beschikken, werd voorpaginanieuws in de rest van de Israëlische pers.

‘Hypothetisch’

Nadat Haaretz het document onthulde, haastte de EU zich om de zaak te relativeren.

Het gaat om een ‘intern en hypothetisch’ document dat nog niet bediscussieerd is op de vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken (maar dat volgens Haaretz wel naar die ministers is gestuurd), laat staan dat erover gestemd is.

Volgens Federica Mogherini, de nieuwe EU-commissaris voor Buitenlandse Zaken, maandag na afloop van een top met EU-ministers, heeft het document, dat besteld was door haar voorganger, tijdens die top niet op tafel gelegen en was het al zeker niet de kern van de discussie geweest. Het punt was volgens haar niet mensen te isoleren en te sanctioneren maar ze opnieuw te motiveren om in gesprek te gaan en tot een oplossing te komen.

Aan het eind van de bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken werd Israël in een communiqué wel terechtgewezen omwille van de nederzettingenpolitiek.

“We herinneren eraan dat de nederzettingen illegaal zijn onder de internationele wetgeving”. De EU onderzoekt, volgens de ministers van BZ, hoe om te gaan met de producten die in die nederzettingen worden vervaardigd. “De EU houdt de situatie in het oog en blijft klaar om verdere acties te nemen om de leefbaarheid van de twee-statenoplossing te beschermen.”

‘Joodse buurten’

Een ander element wijst er ook op dat het geduld in Europa opgeraakt. Sinds Zweden de Palestijnse Staat in oktober officieel heeft erkend, is er een voorzichtig domino-effect ontstaan. Sindsdien hebben de parlementen van Groot-Brittannië en Ierland (weliswaar niet-binnende) stemmingen gehouden ter erkenning van de Palestijnse Staat. Dinsdag volgt het Spaans parlement waar allicht ook een ruime meerderheid voor een (niet-bindende) motie zal stemmen. Nog later deze maand spreekt het Franse parlement zich uit.

EU-commissaris Federica Mogherini werd over de serie erkenningen ondervraagd na de top met EU-ministers. Een land erkennen is de bevoegdheid van de individuele lidstaten, legde ze uit. Maar wat haar betreft is “het doel niet de Palestijnse Staat te erkennen, het doel is de Palestijnse Staat te hebben”.

In Israel wordt gemengd op de Europese kritiek van de nederzettingenpolitiek gereageerd. De radicalere stemmen klinken het luidst.

Minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman formuleerde het na een ontmoeting met zijn Duitse ambtsgenoot zo: “Een ding moet duidelijk zijn: we zullen nooit aanvaarden dat bouwwerken in joodse buurten in Jeruzalem als nederzettingen worden beschouwd. We zullen geen beperkingen op de bouw in joodse buurten van (Oost) Jeruzalem aanvaarden”.

(RR)