Een held gaat heen: Nelson Mandela is dood

Nelson Mandela, voormalig president van Zuid-Afrika, anti-apartheidsstrijder, politiek gevangene en Nobelprijswinnaar is overleden. Hij werd 95 jaar.

“Onze natie heeft haar grootste zoon verloren en ons volk een vader”, zei president van Zuid-Afrika Jacob Zuma, die Mandela’s overlijden wereldkundig maakte. “Met zijn bescheidenheid, zijn medeleven en zijn menselijkheid heeft hij onze liefde verdiend.”

Mandela leed al maanden aan een longaandoening. De laatste keer dat hij in het openbaar verscheen, was tijdens het WK voetbal in Zuid-Afrika in 2010. Mandela overleed om 20.50u donderdagavond, Zuid-Afrikaanse tijd. Zuma deelde mee dat hij in vrede stierf, met zijn familie aan zijn zijde.

“Hij rust nu, hij heeft nu vrede”, zei Zuma. “Wat Nelson Mandela groot maakte, was ook wat hem menselijk maakte”, zei Zuma. “We zagen in hem wat we zochten in onszelf.”

Zuma kondigde aan dat alle vlaggen in Zuid-Afrika halfstok gaan. Mandela krijgt een staatsbegrafenis, maar wanneer die zal plaatsvinden, is nog niet bekend. Mandela wilde begraven worden in de afgelegen, heuvelachtige Oostelijke Kaapprovincie, waar hij opgroeide. Voor de begrafenis wordt een zelden geziene stoet wereldleiders verwacht. Hoe die daar moeten geraken en waar ze zullen verblijven, is onduidelijk.

Vrede en eenheid

De vrijlating van Mandela was in de jaren tachtig een van de hoofdeisen van de wereldwijde anti-apartheidsbeweging. Toen het in 1990 eindelijk zo ver was, wisten velen niet wat voor een man er uit de gevangenis zou stappen. Zuid-Afrika was al jaren ten prooi aan geweld. Het land stond aan de rand van een burgeroorlog.

Na 27 gevangenschap pleitte Mandela echter voor vrede en eenheid. Hij was zowat de enige Zuid-Afrikaan met genoeg moreel gezag om gehoord te worden met dat pleidooi. Vervolgens ging hij ging onderhandelen met de blanke president F.W. De Klerk over de ontmanteling van het apartheidsregime.

In 1994 werden in Zuid-Afrika de eerste vrije verkiezing gehouden. Mandela werd de eerste zwarte president van het land. Samen met De Klerk had hij een jaar eerder al de Nobelprijs voor de Vrede gekregen.

‘Een speciaal man’

Op CNN reageerde F.W. De Klerk op Mandela’s overlijden. “Hij was een zeer waardig en bewonderenswaardig persoon.”

De Klerk keek terug op de onderhandelingen die hij begin jaren negentig voerde met Mandela. “Ik had natuurlijk alles gelezen over hem dat ik kon. Ik was zeer goed gebrieft. Hij was een man die analytisch dacht over problemen. Daar hield ik wel van.”

De Klerk was in eerste instantie verrast hoe groot Mandela was. “Je keek naar hoe kaarsrecht hij zich hield en je wist meteen dat hij een speciaal man was.”

“De wereld verwachtte dat we tot zelfvernietiging zouden overgaan met een bloedige burgeroorlog van ras tegen ras”, blikte Mandela terug in 2004. “We slaagden er niet alleen in om zo’n rassenoorlog af te wenden, we creëerden ook een van de voorbeeldigste, niet-raciale, niet-seksistische democratieën in de huidige wereld.”

Voorbeeld voor de mensheid

Nelson Mandela wordt algemeen geprezen als een van de allergrootste figuren van de twintigste eeuw. Eén van zijn grootste bewonderaars is Barack Obama, de eerste zwarte president van de VS, ook al een land met een kwalijk raciaal verleden.

“Hij behoort ons niet langer toe, hij behoort aan de wereldgeschiedenis”, reageerde Obama, die aanstipte dat zijn allereerste politiek geëngageerde daad een prostestactie tegen de apartheid in Zuid-Afrika was.

“We zijn een van de meest invloedrijke, moedige en goede mensen verloren waar ieder van ons ooit zijn tijd mee zal delen op deze aarde”, zei Obama. “Met zijn engagement om zich te verzoenen met zij die hem gevangengezet hadden, gaf hij een voorbeeld waaraan de hele mensheid zich kan spiegelen, of het nu over naties gaat of over onze persoonlijke levens. Dat hij het allemaal deed met gratie, een goed humeur en het vermogen om zijn eigen imperfecties te erkennen, maakt hem nog opmerkelijker. Zoals hij ooit zei: ‘Ik ben geen heilige, tenzij je denkt dat een heilige een zondaar is die blijft proberen.'”