Voorzitter en president

Yves Leterme en Herman Van Rompuy proberen elk van hun kant om Europa ongeschonden door de crisis te loodsen.

Het overkomt hem niet elke dag. Vorige week zorgde ontslagnemend premier Yves Leterme alvast in Straatsburg voor blije gezichten. De traditie wil dat de nieuwe voorzitter van de Europese Unie begin juli voor het Europees Parlement verschijnt, om uit te leggen wat de Unie de volgende zes maanden mag verwachten. België wil geen tijd verliezen met eigen prestigeprojecten, zei Leterme. Daar zorgt wellicht ook de bijzondere situatie voor, dat deze regering niet weet hoelang ze de Belgische vlag in Europa hoog mag houden.

België wil dus gewoon doen wat er te doen valt. Het haalt daarmee waarschijnlijk weinig krantenkoppen, maar het is zeker meer dan genoeg.

Om te beginnen moet de Europese reactie op de economische crisis vorm krijgen. De Unie heeft nu wel haar Verdrag van Lissabon, maar de crisis liet de hele constructie op haar grondvesten daveren. Griekenland dreef zelfs de euro in het nauw, en dat is toch de parel aan de Europese kroon. Veel reacties in vooral Angelsaksische media doen terugdenken aan de zogenaamde ‘eurosclerose’ uit de jaren tachtig. Na een decennium van stilstand lanceerde de nieuwe Commissievoorzitter Jacques Delors toen de idee van een eenheidsmarkt, en hij zette Europa op weg naar de fantastische jaren negentig. Zeker de Angelsaksische zijde pleit nu voor een vervolg op het succesrecept van Delors, en nog meer vrije markt.

Maar alvast de Amerikanen lijken snel te vergeten dat de bankencrisis twee jaar geleden bij hen begon. Enerzijds spellen ze Europa de les omdat het te veel schulden heeft gemaakt, onder meer om de banken te redden. Anderzijds omdat het die schulden te snel wil wegwerken met forse besparingen. Zo kampt het Verenigd Koninkrijk met een tekort dat vergelijkbaar is met dat van Griekenland. De coalitie van David Cameron is nog niet thuis, als na de vakantie duidelijk wordt hoe zwaar vooral gewone mensen door de geplande besparingen worden getroffen.

Het heeft weinig zin om een Europa met 27 lidstaten te vergelijken met dat van Jacques Delors. De muntunie vraagt om een economisch bestuur dat overal dezelfde kant opwijst. Als dat niet lukt, dreigt de economische crisis snel tot een politieke crisis uit te groeien. Vooral Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, moet proberen te vermijden dat het zover komt. In het Brusselse wereldje van Europese ambtenaren en denktankers is de indruk algemeen dat de Belg goed bezig is. Veel hangt af van het rapport over economic governance dat hij in oktober op tafel legt. Zeker als voor de uitvoering daarvan een nieuwe verdragswijziging nodig is, kunnen er problemen rijzen. Want een nieuwe tekst, die weer door alle lidstaten moet worden goedgekeurd, haalt dit keer zeker de eindmeet niet.

Herman Van Rompuy hoopt dat het zonder die rompslomp kan. Het is laveren tussen Brussel, Berlijn en Parijs. Een oude truc is om kleine verdragswijzigingen bij manier van spreken als verstekelingen mee te sturen in een ander verdrag, waarover geen betwisting bestaat. Zoals het verdrag over de toetreding van Kroatië op 1 januari 2011. Een proeve van politieke handigheid die Herman Van Rompuy wel is toevertrouwd.

Hubert van Humbeeck