Gigantische ijsmassa’s drijven weg op Antarctica

Op Antarctica dreigen gigantische ijsmassa’s weg te spoelen in gebieden waarvan tot nu toe gedacht werd dat de opwarming van de aarde niet veel impact had.

Het Filchner-Ronne-ijsplateau is een enorme ijsvlakte. Tot nog toe leek die weinig hinder van de klimaatverandering te ondervinden. Een vergissing: Duitse wetenschappers houden er rekening meer dat nog deze eeuw kolossale ijsmassa’s zullen wegdrijven. Tot dat besluit komen ze met tegelijkertijd twee modelsimulaties.

Anders dan allang was aangenomen, heeft de klimaatverandering ook gevolgen voor het pakijs op de Weddellzee. Die maakt deel uit van de Zuidelijke Oceaan en wordt begrensd door het Antarctisch Schiereiland. Dat melden de wetenschappers in het vakblad Nature.

IJsplateauHun analyse toont aan dat warme watermassa’s krachtig inspelen op het Filchner-Ronne ijsplateau. Die zal dan weer wegvallen als barrière voor schuivend landijs, schrijven de experten van het Alfred Wegener-Instituut voor Pool- en Zeeonderzoek van het Duitse Bremerhaven (Awi).

Als ijsplateau worden grote op zee drijvende platen pakijs omschreven, die met een gletsjer op het vasteland zijn verbonden en waarvan aan de uiteinden steeds ijsbergen afbreken. Het Filchner-Ronne ijsplateau bedekt een grote baai van de Weddellzee. Met 470.000 vierkante kilometer is het qua oppervlakte het tweede grootste ijsplateau van Antarctica.

Wegdrijvend ijs

Een kwart van alle wegdrijvend ijs van Antarctica verloopt volgens Awi via het Filchner-Ronne ijsplateau. Dat enorme ijsplateau zal snel beginnen smelten en nog deze eeuw volledig opgelost zijn. Als gevolg daarvan kunnen grote massa’s landijs in de Oceaan schuiven, omdat het pakijs als barrière wegvalt. En dat zal dan weer leiden tot een stijging van de zeespiegel.

“Pakijs werkt voor het nabijgelegen landijs als een kurk op een fles”, zei Awi-oceanograaf en hoofdauteur Hartmut Hellmer. “Ze remmen de ijsstroom af, omdat ze in de baaien overal botsen en bijvoorbeeld tegen eilanden rusten”.

IJsverschuiving

Ook een tweede, in het vakblad Nature Geoscience gepubliceerd rapport, wijst op een dergelijke ontwikkeling. Het wetenschappelijk team rond Martin Siegert van de Britse Universiteit van Edinburgh hadden via de georadar (Radio Echo Sounding, RES) de dikte van twee ijsstromen geanalyseerd, die het Filchner-Ronne ijsplateau spekken. Ze kregen ook zicht op de bodemgesteldheid daaronder. Daar bestaat een groot, steil aflopend bekken met gladde bodem dat weinig weerstand zal bieden tegen een ijsverschuiving.

Tot nog toe werd aangenomen, dat het vaste pakijs van de Weddellzee wegens zijn ligging in het randgebied door rechtstreekse invloeden van de opwarming van de aarde gespaard bleef, schreven de Awi-wetenschappers in Nature. “Gebieden als het Filchner-Ronne ijsplateau en het Ross-ijsplateau golden lange tijd als onkwetsbaar”.

Pakijs

De watermassa’s van de Weddellzee leken voldoende koud om het pakijs te kunnen beschermen. Stijgende luchttemperaturen kunnen echter binnen de volgende 60 jaar een thermische brug in het koudefront slaan en het vandaag nog solide zee-ijs brozer maken, zei Hellmer. Daardoor zou een barrière van watermassa’s doorbroken worden, die tot nu toe de toestroom van warmer water onder het pakijs voorkomt.

“Als deze beschermende barrière tegen het einde van de eeuw uiteenvalt, smelt het Filchner-Ronne ijsplateau onderaan”.

Landijs

De omvang van de smelting vandaag tot jaarlijks vijf meter zou dan tegen het einde van de eeuw tot 50 meter per jaar stijgen, schat Awi-oceanograaf Jürgen Determann. Hoe in geval van een dergelijke megasmelting het landijs achter het pakijs zou reageren, blijft nog open.

De wetenschappers nemen aan dat het zich in beweging zet en steeds sneller zal wegglijden. Indien het smeltende ijs volledig door aanstromend landijs wordt goedgemaakt, komt dit tot een bijkomende stijging van de zeespiegel met 4,4 millimeter per jaar. (DPA/EE) Volg Knack Planet Earth op Facebook