De terreurdreiging in de EU is de voorbije jaren gestegen en blijft nog toenemen, concludeert Europol in een gloednieuw terrorismerapport. Manuel Navarrete Paniagua, hoofd van het Counter Terrorism Centre van Europol, geeft tekst en uitleg.
Wat is de belangrijkste boodschap van jullie terrorismerapport?
NAVARRETE PANIAGUA: Het aantal dodelijke slachtoffers ten gevolge van terreuraanslagen in Europa is enorm gestegen: van 4 gevallen in 2014 naar 151 in 2015. Op één geval na ging het telkens om slachtoffers van aanslagen door jihadistische groeperingen. Dat toont hoe agressief die dreiging is geworden. Bovendien worden EU-burgers ook buiten Europa het slachtoffer van jihadistisch terrorisme. In 2015 ging het om 60 gevallen, onder meer in Libië, Bamako en Tunesië.
Gaat het vooral om gecoördineerde aanslagen of individuele acties?
NAVARRETE PANIAGUA: Beide. Helaas hebben terreurgroepen – en dan met name de IS – betere middelen. Ze zijn erin geslaagd via hun eigen commandostructuur aanslagen uit te voeren op Europees grondgebied. Bovendien lukt het hen om eenzame wolven te beïnvloeden, door gebruik te maken van het internet en sociale media. De rekruteringsprocedure en het radicaliseringsproces verlopen sneller en agressiever dan voorheen. We zien dat de religieuze factor niet de belangrijkste is. Zeker bij eenzame wolven tekent een ander profiel zich af. Sommigen hebben mentale problemen en zijn psychisch labiel. Anderen willen wraak, bijvoorbeeld wegens een persoonlijk probleem of door een gebrek aan integratie.
Waarom is er nog altijd geen Europese databank over Syriëstrijders?
NAVARRETE PANIAGUA: Daar werken we aan. Drie jaar geleden hadden de EU-lidstaten een verschillende perceptie van de dreiging die uitgaat van Syriëstrijders. De impact verschilde van land tot land. Maar na Charlie Hebdo en de aanslagen in Parijs, Brussel en elders is duidelijk geworden dat er nood is aan een geconsolideerde lijst op EU-niveau. Lidstaten geven steeds meer informatie door aan Europol. We zitten op het goede spoor. Voor alle duidelijkheid: het is niet zo dat er een nieuwe Europol-databank met informatie over Syriëstrijders op stapel staat. We hebben bestaande databanken, en de prioriteit is om die te verrijken met informatie over Syriëstrijders.
Wat betekent de brexit voor de strijd tegen terrorisme in Europa?
NAVARRETE PANIAGUA: Tot nu toe is de samenwerking met het VK steeds voorbeeldig verlopen. Recent is ze zelfs nog verder opgedreven. Het is nog te vroeg om de impact van een de brexit in te schatten. Ik ben er zeker van dat de EU een manier zal vinden om de samenwerking optimaal te kunnen later verder lopen. Ook landen die geen deel uitmaken van de EU kunnen een nauwe band en een sterk operationeel akkoord met Europol hebben. Kijk maar naar Zwitserland en Noorwegen.
Hoe cruciaal is Turkije voor Europa in de strijd tegen de IS?
Navarrete Paniagua: Om het fenomeen Syriëstrijders op te volgen, maar ook voor andere terreurdossiers, is Turkije een essentiële partner voor de veiligheid van de EU. Ik spreek me niet uit over de politieke relaties met Turkije. Maar wat het luik veiligheid betreft, vind ik dat we de samenwerking met Turkije verder moeten opdrijven. Sinds maart heeft Turkije – voor het eerst – een verbindingsofficier bij Europol. We willen de operationele samenwerking nog verder opdrijven als het wettelijke kader dat toelaat.
Beschouwt Europol de beweging van Fetullah Gülen als een terroristische organisatie?
NAVARRETE PANIAGUA: Daar hebben we geen beoordeling van. Het spijt me.
En als de Turkse verbindingsofficier bij Europol info over Europese aanhangers van Gülen zou opvragen?
NAVARRETE PANIAGUA: We hebben geen operationeel akkoord met Turkije, we kunnen dus geen persoonlijke gegevens uitwisselen. Wel is er een strategisch akkoord. Op basis daarvan kunnen we algemene informatie, goede praktijken en strategische documenten delen.
Is Europa de strijd tegen de IS aan het winnen of verliezen?
NAVARRETE PANIAGUA: We zullen overwinnen, dat staat vast. Op de piek van de dreiging is het misschien moeilijk om een uitweg te zien. Maar als je in de rechtsstaat blijft geloven en alle mogelijkheden gebruikt die op nationaal en Europees niveau bestaan, dan ben ik er zeker van dat binnen enkele jaren de dreiging van terroristische groeperingen opnieuw zal beginnen afnemen.
Kristof Clerix
‘Zeker bij eenzame wolven is de religieuze factor niet de belangrijkste.’
