Dit weekend liet de Russische president Vladimir Poetin honderden drones neerkomen op Oekraïne. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen moet feller reageren dan gewoonlijk, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck. Een achttiende sanctiepakket zal niet volstaan.
Dit weekend lanceerde het leger van de Russische president Vladimir Poetin een van de grootste luchtbombardementen sinds het begin van de oorlog. De aanvallen op Oekraïne begonnen op vrijdagnacht, met 250 drones en 14 raketten, vooral op de hoofdstad Kiev. In de nacht van zaterdag op zondag kwamen daar nog eens 298 drones en 69 raketten bij. In de ochtend werden er minstens 12 dodelijke slachtoffers geteld. Van zondag op maandag telde Oekraïne aanvallen met 355 drones en 9 raketten op zijn grondgebied. Dat is ongezien. Ter vergelijking: het Britse blad The Economist merkte dit weekend op dat een jaar geleden 30 drones in één nacht nog als ‘uitzonderlijk’ veel werden beschouwd.
Stoïcijnse brandweerlieden
Dringt de omvang van dit geweld van Poetin nog tot ons door? De Oekraïense president Volodymyr Zelensky sprak dit weekend van aanvallen op meer dan dertig steden en dorpen. Op tv zien we steeds weer dezelfde beelden van vernielde flatgebouwen, van slaapzalen in het departement geschiedenis van de universiteit van Kiev, of van bedrijven die aan gruzelementen zijn geschoten. Overal rukken brandweerlieden uit, met een stoïcijnse uitdrukking op het gezicht. Hier en daar passeert een brancard voor de camera, met een groen doek over een Oekraïense burger – ook over het hoofd. Droog gaf Zelensky nog mee dat er ook weer kinderen omgekomen zijn.
De reactie van de Amerikaanse president Donald Trump kreeg veel meer tractie dan de ellende in Oekraïne zelf. Trump zei dit weekend dat Poetin ‘helemaal gek’ is geworden, maar verbond aan dat goedkope sentiment geen concrete tegenzet. Bovendien – en daar was minder aandacht voor – gaf Trump ook Zelensky nog een veeg uit de pan, omdat ‘alles wat uit zijn mond komt’ problemen zou veroorzaken. Trump wil alleen maar vrede omdat die de weg vrijmaakt voor businessdeals. Hoe die vrede wordt bereikt, hij zal er geen seconde slaap voor laten.
Moskou blijft ongestraft prikjes uitdelen aan de noordoostelijke grenzen van de Europese Unie.
Speldenprikken van Poetin
Dat besef is in Europa ondertussen doorgedrongen, maar een gevoel van hoogdringendheid blijft uit. Over het opschalen van de defensie-uitgaven is er veel debat. Bijvoorbeeld in eigen land, al was het maar omdat we geen idee hebben hoe we ooit aan de 3 procent van het bruto binnenlands product zouden komen, laat staan aan 5 procent, zoals Trump wil – en Polen nu al bijna doet. Maar over hoe al die enorme uitgaven in Europa op elkaar worden afgestemd, daar blijft het ijselijk stil over, alle conferenties met de Franse, Britse, Poolse en Duitse regeringsleiders ten spijt.
Ondertussen blijft Moskou ongestraft prikjes – en prikken – uitdelen aan de noordoostelijke grenzen van de Europese Unie. Denk aan de Russische schaduwvloot bij de Pools-Zweedse stroomkabel, denk aan de Russische straaljagers in het Estse luchtruim, of boven Finland, zoals afgelopen weekend nog. En denk vooral aan de beangstigende troepenopbouw aan de Fins-Russische grens. Die komt boven op de ‘bufferzone’ die Poetin naar eigen zeggen aan het installeren is aan de grens met Oekraïne.
Een achttiende sanctiepakket?
De van nature rationele, trage en behoedzame Europese Commissie blijft koelbloedig reageren op alle Russische provocaties. Het is de vraag of dat voldoende is. Europa kan méér doen tegen de drones van Poetin. We moeten onze militaire slagkracht verhogen en we moeten meer met één stem spreken, de stem van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.
Vorige week lanceerde de Commissie nog een sanctiepakket, het zeventiende ondertussen, maar al na de eerste droneaanvallen van zaterdagochtend vroeg Zelensky om extra economische sancties. Hij heeft gelijk. Maar mag het iets meer zijn dan godbetert een achttiende sanctiepakket? Er moeten dringend concrete plannen op tafel komen om de 27 Europese legers op elkaar af te stemmen. Idealiter komen die plannen uit de koker van de NAVO. Maar als dat te lang duurt moeten andere paden verkend worden, paden die onder meer de Franse president Emmanuel Macron al eerder bewandelde. En die plannen moeten op het wereldtoneel verdedigd worden door Von der Leyen.
Ursula en Donald
Dat Donald Trump vorige week, in het dossier over de importheffingen, eindelijk persoonlijk met Von der Leyen heeft onderhandeld is een goed teken. Het is geen goed idee, zoals de Sloveense president Nataša Pirc Musar deze week voorstelde, om vanuit Europa contact te zoeken met Poetin. Poetin wil op dit ogenblik toch niet onderhandelen. Maar Europa moet wél zijn plek aan de tafel veroveren. Met de ellebogen als het kan, met bravoure als het moet. We kunnen veel meer dan we denken.
