‘Meeste slachtoffers van partnergeweld krijgen niet de grote aandacht, ze zijn vaak verborgen en eenzaam’

‘Voor een zaak die zo maatschappelijk gevoelige thema’s zoals huishoudelijk geweld, narcisme, grensoverschrijdend gedrag en manipulatie naar voor brengt, is dit in mijn ogen een schrijnend resultaat’, schrijft Lore Baeten.

‘Heb je de eerste dag in de rechtszaak gezien van Johny Depp gezien’, vroeg mijn vriend me enkele weken geleden. Ik reageerde nogal kort dat ik er niet over wou praten. Of het nu over geweld, grensoverschrijdend gedrag of moord gaat, ik probeer dat soort rechtszaken steeds te mijden. Niet om de waarheid uit de weg te gaan, maar omdat ze vaak te hard binnenkomt. Of het nu de zaak Julie Van Espen, Sanda Dia of Bart de Pauw is, die processen blijven aan me kleven. Maar net zoals veel van die gemediatiseerde zaken, viel er geen ontkomen aan. De livestream met hoog Hollywood-gehalte heb ik niet gevolgd, maar dat maakte niet dat ik niet elk opmerkelijk moment zag passeren: in de vele internationale kwaliteitskranten, op de radio, op alle sociale media via de overvloedige memes en filmpjes. 

Mijn eigen algoritme schotelde me het beeld voor van Amber Heard die een liegende narcist was op zoek naar geld en schone naam en Johnny Depp als de onschuld zelve, slachtoffer van een afschuwelijke vrouw die blijkbaar ook nog eens in zijn bed had gekakt. Hilariteit alom op sociale media bij dat soort uitspraken. Hoe vaak ik ook mijn algoritme terug naar grappige kattenvideos wou krijgen, er had zich in mijn hoofd toch onbewust al een beeld gevormd. Opvallend, andere vrienden in mijn omgeving hadden soms een heel ander beeld dat botste met wat ik zag verschijnen. Dat van een getraumatiseerde vrouw die leefde met een man met een drankverslaving die haar sloeg. Een jonge actrice die niet geloofd werd. 

Gisteren viel het verdict na weken. Depp krijgt 15 miljoen dollar en moet Amber 2 miljoen. Beiden vanwege smaad ten opzichte van elkaar. Voor een zaak die zo maatschappelijk gevoelige thema’s zoals huishoudelijk geweld, narcisme, grensoverschrijdend gedrag en manipulatie naar voor brengt, is dit in mijn ogen een schrijnend resultaat. Direct wordt er gesproken over winnaars en verliezers. Velen vieren Depp of rouwen mee met Amber. Het gevoel dat mannen altijd winnen of ze nu dader of slachtoffer zijn leeft bij heel wat jonge vrouwen, veel van hen zelf slachtoffer. Sommige mannen zijn dan weer blij dat er eindelijk eens een vrouwelijke dader is, #metoo was al te lang een “hekensjacht” op de modale man. Dat krijg je met zo een zaken, iedereen mag mee ‘jury spelen’: jong en oud. Een gezonde evolutie vind ik dat niet. Want wie heeft de waarheid in pacht als ze gebaseerd is op video’s van 15 seconden. De waarheid is complexer dan dat.

Anders dan bij eenmalige feiten van seksueel misbruik waar er vaker een duidelijke dader en slachtoffer is, is partnergeweld vaak moeilijker te vatten. Zeker wanneer het een structureel patroon in de relatie is. Dan zijn veelal beide partners zowel dader als slachtoffer. Wanneer liefde zich moeit krijg je pijnlijke situaties die helaas niet enkel in de filmwereld voorkomen, maar ook in vele Vlaamse huiskamers. Er zijn heel wat vormen van partner geweld van fysiek geweld tot mentale en psychologische vormen van gaslighting en manipulatie, telkens met als doel om de andere te kunnen domineren of onder controle te houden. 

In België wordt 1 op de 5 vrouwen en 1 op de 7 mannen geconfronteerd met partnergeweld. Hoe zwaarder dat geweld, hoe meer het mannelijke daders zijn. Volgens het rapport uit 2010 van het Instituut  voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM) gaat het in 92% van de gevallen waarin een man partnergeweld ervaart, om psychisch geweld (pesten, kleineren, vernederen,..) Minstens 50% van partnergeweld gaat gepaard met seksueel geweld. Het zijn een aantal cijfers die de gevoeligheid en complexiteit van deze materie aantonen.

Gisteren ging het in onze huiskamer opnieuw over de zaak. ‘In zo een zaak is iedereen toch verliezer’, zegt mijn vriend. Hij heeft gelijk.  Dat had nogal eens een signaal geweest als de jury zou zeggen dat niemand won. Beiden kregen een contactverbod of misschien nog beter een mediaverbod om smaad, waar het vooral om te doen was, verder tegen te gaan. Niemand zou geld krijgen. Het zou gaan naar organisaties die het stigma rond partnergeweld doorbreken.  Ik trek het op flessen, maar dat is wat al weken gebeurt.

In de vele huiskamers zal de tv wel terug op een andere zender staan en binnenkort is er misschien wel een nieuw rechtszaak-spektakel waarin we ons allen even jury of onderzoeksrechter wanen. In diezelfde huiskamers zijn helaas heel wat mannen, vrouwen en kinderen blijvend slachtoffer van geweld. De samenleving loopt vol met narcisten die levens verwoesten. Het filmpje van Amber die praat over haar hond of de Dior-reclames van Depp gaan dat niet oplossen. Mediawijsheid, educatie en grondige maatschappelijke debatten zouden dat wel kunnen, maar hoe krijg je dat in een video van 15 seconden…

Of we voor ons land grote lessen moeten trekken uit deze Amerikaanse case? Ik denk het niet. De meeste slachtoffers van partnergeweld krijgen niet de grote aandacht, het is vaak verborgen en eenzaam. Het beste advies is dus praten: met elkaar, met professionele hulp, met de politie.

Wie na het lezen van dit artikel nood heeft aan een gesprek, kan tercht op 1712.