‘Zet Doel weer op de kaart, liever vandaag dan morgen’

‘Het klopt, Doel is gehavend land, maar dat hoeft het niet te blijven. Er is nog zoveel potentieel dat onderbenut blijft’, schrijft Liese Stuer.

Eerder deze maand liep ik de Havenland Run, een initiatief van de Antwerpse haven en gemeente Beveren. Het parcours voerde wandelaars en lopers door de natuurgebieden het Rietveld, de Lisdodde en Melkader van Kallo en langs de Schelde met uitzicht op de haven. Met borden langsheen het parcours maakte de organisatie duidelijk dat ook de omliggende natuur en het naburige dorp deel van ‘Havenland’ zijn.

Maar toen ik bij de finish een plan van Havenland in handen kreeg, verslikte ik me toch even. Op het plan staan musea, erfgoed, uitkijkpunten en natuur vermeld rondom de haven tot aan het Verdronken Land van Saeftinghe, maar Doeldorp is -letterlijk- de blinde vlek op de kaart. Het aanwezige erfgoed: de molen, het klooster, het hooghuis; ontbreken. Ook de Scheldedijk en het getijdenhaventje van Doel, uitstekende uitzichtpunten om ‘schepen te spotten’, staan niet op het plan aangeduid. Het scheldedorp is nochtans in toenemende mate een trekpleister voor dagjestoeristen en filmploegen uit binnen- en buitenland, die het unieke karakter van het dorp wel weten te waarderen.

Het plan van ‘Havenland’ lijkt daarmee aan te sluiten bij een strategie van ontkenning en verrotting, die de afgelopen twee decennia in Doel werd toegepast en tot op vandaag voelbaar is. Zo werd het overleg met de betrokken partijen, dat de krijtlijnen voor de toekomst van het dorp zou uittekenen, sinds mei 2020 éénzijdig opgeschort en ook de belofte om bijkomende bewoning mogelijk te maken blijft tot op vandaag dode letter. Hoewel de woonvraag groot is, worden geen extra panden vrijgegegeven. Meer nog, ook recent vrijgekomen woningen in de wijde omgeving van het dorp worden niet meer ter beschikking gesteld voor bewoning.

Aan opbouwende en vernieuwende ideeën is er anders geen gebrek. Afgelopen jaren haalden verschillende plannen over de invulling van leegstaande panden en braakliggende terreinen de media. Zo onderzoeken studenten architectuur van KULeuven en Sint Lucas Gent sinds 2015 de mogelijkheden voor (her)bewoning en werkten ze de afgelopen jaren ook steeds concretere ideëen uit voor verschillende locaties in en rond het dorp (www.plandoelland.com). Maar geen van de betrokken overheden ging in op hun voorstellen.

Daarnaast is er de opstart van vzw ‘De maakschappij’ waarmee bewoners en sympathisanten atelier De Nijs, een voormalige werkplaats in het dorp, nieuw leven willen inblazen. Ze verwierven een gebruiksovereenkomst voor het pand en met de aankoop en geplande restauratie van schooltjalk Ortelius zou deze werkplaats opnieuw benut worden. Maar de herhaaldelijke vraag om ook het aanpalende braakliggende terrein tijdelijk in gebruik te nemen voor de plaatsing en restauratie van dit varend erfgoed krijgt tot op vandaag geen gehoor. Argumenten zijn er niet.

Steeds wordt geschermd met de (nog) onbesliste toekomst van het dorp. Steeds wordt er door gemeente, het Havenbedrijf, de Maatschappij LinkerScheldeoever (MLSO) en de Vlaamse overheid naar elkaar verwezen, waardoor er op het terrein zo goed als niets gebeurt. Dat is volledig in tegenspraak met de beslissing die de Vlaamse Regering al in 2018 nam en waarbij Doel, in combinatie met een beperkte havenuitbreiding, definitief blijft. Met die beslissing zou het dorp en de streek nieuw leven worden ingeblazen.

Terwijl in Kallo, het decor van de Havenlandrun, uitgepakt wordt met de succesvolle combinatie van haven – wonen – natuur, slaagt men er in Doel en de omliggende gehuchten vooralsnog niet in die strategie uit te rollen. Toch ligt net daar de sleutel voor de toekomst. Om de beslissing die de Vlaamse overheid in het dossier Doel nam in praktijk te bengen, moeten we het verleden laten rusten en ons bevrijden van stigmas en voorafnames over de toekomst. Dat kan enkel door bewoners, boeren, actiecomités en academici de hand te reiken en de dialoog opnieuw aan te gaan.

Het klopt, Doel is gehavend land, maar dat hoeft het niet te blijven. Er is nog zoveel potentieel dat onderbenut blijft.

Zet het dorp weer op de kaart, liever vandaag dan morgen!

Liese Stuer is een van de laatste overgebleven inwoners van Doel.