Wat de vierde strafzaak tegen Trump anders maakt

Een vierde strafaanklacht tegen Donald Trump, dit keer in de staat Georgia, zal anders uitpakken dan de nationale strafzaken die eerder werden geïntroduceerd. Niet alleen zijn er een pak meer beschuldigden, de staatswetgeving laat ook toe een soort ‘maffia-aanpak’ te introduceren, die gemakkelijker zou leiden tot een veroordeling.

Het moment van de aanklacht kwam al bij al nog onverwacht, hoewel barrières langs de rechtszaal, die manifestanten op afstand moeten houden, al ruim een week wezen op een naderende beslissing.

Maandag om 23 uur ’s avonds plaatselijke tijd, dinsdag 5 uur in de Belgische ochtend, werd de aanklacht tegen Donald Trump en 18 medebeklaagden openbaar gemaakt, nadat een grand jury in Atlanta, Georgia het bewijsmateriaal kreeg voorgelegd en de aanklacht had bekrachtigd.

Procureur Fani Willis, die al tweeëneenhalf jaar onderzoek voert in deze zaak, legde aan de buitenwereld uit dat Trump zich ten laatste op 25 augustus moet aanbieden om tijdelijk gearresteerd te worden en officieel in staat van beschuldiging te worden gesteld. Ze hoopt dat het proces wegens manipulatie rond de verkiezingsuitslag van 2020 over zes maanden kan starten. Dat zou willen zeggen: in volle voorverkiezingstijd.

De aanklacht overlapt gedeeltelijk met de recentste federale strafzaak tegen Trump, die hem beticht van samenzwering rond de verkiezingsuitslag van 2020.

Maffiapraktijken en Seinfeld

Maar Willis, de 52-jarige procureur van Fulton County, een linkse Democraat, concentreert zich op wat Trump en medestanders uitrichtten in de staat Georgia. De staat is volgens vele specialisten een beter niveau om klachten rond verkiezingen te behandelen omdat de staat de verkiezingen organiseert, en omdat de wetgeving andere mogelijkheden geeft.

In de federale zaak rond inmenging in de verkiezingen wil het Trump-kamp de zogenaamde Seinfeld-verdediging hanteren: ‘Het is geen leugen als je er zelf in gelooft’ (een zinsnede van George Costanza in de tv-serie), en als je er zelf in gelooft, valt een (valse) uitspraak over kiesfraude onder beschermde vrije meningsuiting. Dat hoopt althans de verdediging van Trump te argumenteren. In Georgia is de wetgeving veel strenger inzake de beteugeling van valse verklaringen.

En Willis kon in Georgia de RICO-wet toepassen, dat is een wet die maffiapraktijken aan banden wil leggen, door verschillende misdrijven die hetzelfde doel nastreven te bundelen onder één aanklacht. Trump en zijn 18 medebeklaagden maken volgens Willis deel uit van een ‘criminele onderneming’. Willis moet nu tegenover een jury bewijzen dat er ‘een patroon van ongure praktijken’ bestond.

Daarvoor heeft ze, blijkens de 98 pagina’s tellende aanklacht, veel voer.

Het komt erop neer dat Trump en zijn medestanders aanhoudend valse uitspraken over verkiezingsfraude deden, en druk uitoefenden op leidende Republikeinen in de staat – te beginnen met gouverneur Kemp – om die valse klachten geloofwaardigheid te geven, en om op basis van die valse klachten alsnog via ‘fake’ kiespersonen de verkiezingen in de staat te winnen.

Het meest opzienbarende moment van druk was het intussen legendarische telefoongesprek dat Trump, samen met zijn nu ook aangeklaagde stafchef Mark Meadows, op 2 januari 2021 voerde met de Republikeinse minister van Binnenlandse Zaken van Georgia, Brad Raffensperger. Trump opperde dat er 11.780 stemmen moesten gevonden worden, zodat hij alsnog Biden met één stem verschil kon verslaan in Georgia. Hij herhaalde ook tegenover Raffensperger zijn litanie aan valse beschuldigingen, doden die massaal gestemd hadden, minderjarigen die onterecht gestemd hadden – die Raffensperger één voor één weerlegde. Raffensperger was tot de verkiezingen van 2020 een aanhanger van Trump.

Willis voegt daar in de aanklacht nog een relatief onbekend element aan toe. We wisten al dat de kiesmachines in het Trumpgezind kiesdistrict Coffee County op 7 januari 2021, een dag na de bestorming van het Capitool, op illegale wijze waren onderzocht, waarna de software en vertrouwelijke gegevens illegaal waren verspreid. Dat volgde op de aantijging van de Trumpcampagne dat stemmachines waren gehackt zodat ze Trump-stemmen omzetten in Biden-stemmen. Volgens de aanklacht was de Trumpcampagne direct betrokken bij het illegale onderzoek van de stemmachines. Sidney Powell, toen als advocate centraal bij de pogingen van de Trumpcampagne om de verkiezingsuitslag ongedaan te maken, wordt in dezen beschuldigd van ‘computerdiefstal’.

Behalve Powell worden ook twee andere advocaten van Trump aangeklaagd: Rudy Giuliani en Jenna Ellis. En de architecten van het plan om ‘fake’ kiespersonen in te schakelen, John Eastman en Kenneth Chesebro, worden eveneens aangeklaagd, net als Jeffrey Clark, een lid van het ministerie van Justitie, die Trump wilde aanstellen als minister van Justitie. Ook enkele ‘fake’ kiespersonen worden aangeklaagd.

Nu mét beelden

Er zijn nog twee elementen die dit proces anders maken dan de voorgaande. Georgia heeft een traditie van live uitgezonden processen. Naar verwachting zullen we dit proces dus via tv-beelden kunnen volgen, in tegenstelling tot de voorgaande drie strafzaken.

En aangezien het om een staatsproces gaat, kan de president geen gratie verlenen. Dat kan alleen na federale veroordelingen. Het mogelijke plan van Trump om zijn veroordelingen ongedaan te maken tijdens een nieuwe ambtstermijn, zal niet werken in dit proces, tenzij zijn advocaten erin slagen deze zaak op te tillen tot federaal niveau, of ze te koppelen aan de federale strafzaak rond Trumps inmenging in de kiesuitslag.

‘Waarom pas nu?’

Het wordt intussen routine. Het is de vierde strafzaak tegen de gewezen president in vier maanden tijd.

Hijzelf reageerde laconiek, en vroeg zich via Truth Social af waarom Willis tweeëneenhalf jaar heeft gewacht met haar aanklacht. Dat was, concludeerde hij, om in volle verkiezingscampagne te kunnen tussenkomen. Eerder deed Trump Willis af als ‘een racist’ en ‘een gestoorde marxist’. Hij beweerde zonder bewijs dat ze banden heeft met gangs (haar vader, dat klopt wel, was lid van de Black Panthers).

Het verwijt gaat op in de twee richtingen. Ja, de zaak komt laat voor, maar omgekeerd slaagt Trump erin via de aanklachten fondsen te werven, en alle evenementen van al zijn Republikeinse tegenkandidaten in de schaduw te stellen. Hij beheerst, als vanouds, de nieuwscyclus. Hij slaagt erin tijdens campagnetoespraken voor zijn aanhang aannemelijk te maken dat men via de rechtszaken eigenlijk zijn volgelingen wil raken.

Waarom zijn de vier strafzaken (er zijn ook enkele burgerlijke zaken tegen Trump lopende) pas nu gerijpt?

In elk van de vier strafzaken zijn er specifieke redenen waarom er vertraging werd opgelopen.

Het begon met wat beschouwd wordt als de zwakste zaak van de vier: een proces in staat New York rond boekhoudkundige onregelmatigheden bij het betalen van zwijggeld aan pornoactrice Stormy Daniels. Deze zaak werd lange tijd als te zwak beschouwd voor vervolging, federale vervolging werd verworpen waarna een nieuwe procureur in New York toch besloot tot vervolging in Manhattan.

Daarna volgende twee federale strafzaken, allebei onder leiding van speciaal aanklager Jack Smith. Smith werd pas laattijdig bij het onderzoek naar de verkiezingen, de bestorming van het Capitool en het achterhouden van geheime documenten door Trump betrokken. Sinds hij deze onderzoeken bundelt, is er sprake van versnelde activiteit. Waarom hij niet eerder werd aangesteld? Minister van Justitie Merrick Garland wilde het onderzoek naar de kiesbetwisting en de bestorming van het Capitool van onderuit starten, om uiteindelijk bij de leiding te eindigen. Honderden bestormers, en extreemrechtse leiders van de bestorming, werden intussen veroordeeld.

Dat procureur Fani Willis in Georgia zo lang nodig had voor haar onderzoek, wordt onder meer gekoppeld aan het feit dat ze na de pandemie een inhaalbeweging moest maken bij andere rechtszaken. Beklaagden dreigden anders wegens overschrijding van de wettelijke termijn op vrije voeten te komen.