De voorzitter van de United Auto Workers (UAW) maakte woensdagavond bekend dat na 6 weken staking een akkoord is bereikt met Ford. Hij noemde het akkoord ‘historisch’, maar tegelijk is het niet gegarandeerd dat de vakbondsleden het zullen goedkeuren. En bij de andere grote autofabrikanten, General Motors en Stellantis, gaat de staking verder.
Vakbondsleider Shawn Fain glunderde toen hij live via Facebook zijn leden en de wereld toesprak over het (voor)akkoord bij Ford. ‘Al maanden stellen we dat recordwinsten recordcontracten moeten betekenen. En de UAW-familie en onze selectieve staking hebben een recordcontract opgeleverd. We wonnen op punten die niemand voor mogelijk hield. Sinds het begin van de staking heeft Ford 50 procent méér op tafel gelegd. Samen keren we het tij voor de arbeidersklasse in dit land.’
Fain en vicevoorzitter Chuck Browning hadden het vervolgens vooral over de loonsverhogingen die zijn overeengekomen: 11 procent in het eerste jaar, en in totaal 25 procent over de cao van 4,5 jaar. De indexering van de lonen wordt heringevoerd, nadat ze in 2009 was afgevoerd. Er komt een contractbonus, de tijdelijke werknemers krijgen snel betere voorwaarden en het systeem met twee snelheden – waarbij die tijdelijken soms de helft van het loon ontvangen van werknemers met een vast contract – wordt weggewerkt. Ook: wie in vaste dienst is, moet niet langer acht jaar wachten op het toploon, maar slechts drie jaar, zoals tot de grote inlevering van 2009 het geval was. Bij ontslag behouden werknemers 2 jaar lang hun salaris en hun ziekteverzekering. Werknemers kunnen staken bij bedrijfssluitingen.
(lees verder onder de video)
Twijfels
De exacte tekst van de overeenkomst is nog niet bekend. Hij wordt de komende dagen besproken op een bijeenkomst van het vakbondsbestuur. Vervolgens komen er informatievergaderingen voor het Ford-personeel, dat zich op een nog niet vastgelegde datum zal uitspreken over het akkoord.
Tony Totty, vakbondsleider in Toledo, Ohio, is niet zonder meer opgetogen over wat hij tot dusver vernam. Hij is vakbondsleider voor General Motors in zijn regio. ‘Ik zou, op basis van wat ik nu weet, tegenstemmen’, zegt hij. ‘Ik zit tegen mijn pensioen aan, en het feit dat onze voorzitter zweeg over de pensioenregeling, wijst erop dat er op dat gebied niet veel is binnengehaald. Het is goed en wel dat de lonen serieus omhoog gaan, dat helpt jongere werknemers vooruit. Maar ik vermoed dat vele oudere werknemers niet blij zullen zijn. Wat zijn zij nog gebaat met een loonsverhoging als de pensioenen niet volgen?’ Een van de eisen bestond erin de ziekteverzekering voor gepensioneerden in de sector terug voluit te installeren, zoals het geval was voor 2009. Dat is klaarblijkelijk niet gelukt.
Nog andere eisen zijn niet ingewilligd – voor zover we kunnen concluderen zonder dat er teksten bekendgemaakt zijn: de vierdagenweek (32 uren) zonder loonverlies kwam in de voorstelling van Fain niet ter sprake; en garanties dat partnerbedrijven bij de elektrificatie van het wagenpark ook onder de cao zouden vallen, lijken evenmin in het pakket te zitten. Die partnerbedrijven – producenten van batterijen onder meer – worden een belangrijke tak van de tewerkstelling in de sector.
Ook het feit dat zonder uitleg is afgestapt van de oorspronkelijke eis van een loonsverhoging met 40 procent, kan leiden tot tegenstemmen, denkt Totty. Het idee was simpel: de ceo’s van de grote drie autobedrijven hebben zichzelf beloond met een 40 procent loonsverhoging, dan hebben de arbeiders ook recht op die 40 procent. ‘Ik weet hoe onderhandelingen gaan, je begint hoog, de tegenpartij begint laag, en je komt ergens tot een compromis. Maar zo hebben sommige leden het niet begrepen’.
Totty’s collega Bruce Baumhower, vakbondsverantwoordelijke voor Stellantis en voor de Jeepfabriek die al zes weken in staking is, heeft een meer rozige kijk op het akkoord. ‘Natuurlijk wordt dat akkoord goedgekeurd.Ik ben 50 jaar verbonden met de auto-industrie, en dit is bij verre het beste contractakkoord dat ik ooit heb gezien.’ Ja, ook hij heeft al ontgoochelde werknemers gehoord die hadden gehoopt op een loonsverhoging die dichter bij 40 procent zou zitten, en ook hij heeft oudere werknemers horen klagen over het gebrek aan doorbraak inzake pensioenen. ‘Op het ene punt zeg ik: dat 3 ceo’s 40 procent meer krijgen is één zaak, maar 145.000 auto-arbeiders 40 procent bijgeven, is een andere. Dat is een stuk duurder. De vierdagenweek was niet eens populair bij zijn leden – ‘dat was niet iets waar ze op uit waren’. En inzake pensioenen gaat het echt alleen om een zorg van oudere werknemers. ‘Jongere werknemers denken niet langer dat ze 30 jaar hetzelfde werk zullen verrichten zodat ze een bedrijfspensioen kunnen opbouwen. De jongeren verkiezen een privésysteem, dat laat hen meer vrijheid’. En Ford zou meer bijdragen voor privéverzekeringen.
(lees verder onder de preview)
Globaal genomen worden de stakers het staken moe, zegt hij, en dat hoort hij nog het vaakst: hoe lang nog? ‘Het wordt tijd dat er een akkoord komt’. De onderhandelingen met Stellantis zijn na de aankondiging bij Ford zo niet in een stroomversnelling gekomen, dan toch wat intenser geworden, is zijn inschatting.
Gecontacteerde vakbondsvertegenwoordigers bij Ford geven geen commentaar, en verwijzen naar de mededeling van het nationaal bestuur van de vakbond. Maar aan de stakersposten van de Ford Assembly Plant in Wayne, bij Detroit, ook een plek waar al bijna zes weken gestaakt werd, waren volgens verslaggevers vreugdetaferelen te zien na de aankondiging van het akkoord.
‘Een overwinning, maar…’
Wat is de bredere context van het akkoord bij Ford? Zet dit, zoals Fain zegt, de arbeidersbeweging via een historische overeenkomst op een nieuwe koers?
Professor Marick Masters, verbonden aan Wayne State University en gespecialiseerd in arbeidsverhoudingen en de auto-industrie, zal dat nog niet beweren. ‘Het is een heel betekenisvol akkoord. De vakbond heeft een overwinning geboekt, zonder meer. Het bedrijf doet een serieuze inspanning om de werknemers te belonen.’
En dat zal volgens hem inderdaad gevolgen hebben. ‘De staking krijgt veel aandacht. Dat er veel uit de brand gesleept wordt, zal de eisen en de stakingsbereidheid in andere sectoren stimuleren. De vraag is nu of de autobedrijven competitief blijven. Als blijkt dat Ford, en later de andere twee autobedrijven, te veel toegegeven hebben, en niet langer concurrentieel zijn – hun prijzen moeten optrekken – dan zijn zowel de bedrijven als de vakbond verliezers in dit proces. Als het slecht gaat met de grote drie van de auto-industrie wordt dat een domper voor de vakbeweging. Gaat het wel goed met de drie, dan wordt dit een doorbraak. We zullen het niet meteen weten.’
De economische prijs van de staking valt tot dusver enigszins mee. Masters: ‘General Motors begroot de kost op 800 miljoen dollar. Dat zal nog wel wat hoger uitkomen, maar het ligt lager dan de vorige staking in 2019’.
Vond hij de partiële staking een goede zaak? De vakbond begon zes weken geleden klein, met telkens één fabriek van Stellantis, General Motors en Ford. Ongeveer 13.000 werknemers gingen in staking. In de loop der weken werd dat uitgebreid tot meer fabrieken en plusminus 45.000 werknemers. Maar dat was nog altijd minder dan een derde van de 145.000 werknemers van de ‘grote drie’.
‘Ja’, zegt Masters, ‘dat was een goede tactiek. De vakbond zette de bedrijven op het verkeerde been. De onderhandelaars van de werkgevers stonden onder druk.’ Wie te stug was in de onderhandelingen werd getroffen door extra stakingen.
Vakbondsman Totty is – opnieuw – niet zo positief. ‘Ik wil niet degene zijn die het spreekwoordelijke natte deken over het vuur van enthousiasme gooit’, zegt hij, ‘en er is zeker veel bereikt. Maar de lasten werden ongelijk verdeeld. De ene heeft niet gestaakt, de andere zes weken. Om nog te zwijgen van de degenen in toeleveringsbedrijven die technisch werkloos werden.’ Zij komen niet in aanmerking voor een stakersvergoeding. Ze hebben wel recht op een werkloosheidsuitkering, ‘maar dat systeem werkt niet zo vlot. Honderden hebben al vijf weken geen inkomen. Dat is hard.’
De vakbondstop roept de stakende werknemers van Ford op meteen terug aan de slag te gaan.
Dat was in het verleden anders. Toen werd afgewacht wat de werknemers vonden, alvorens het werk te hervatten.
Professor Masters vindt dat niet zo gek. Het verhoogt de druk op Stellantis en General Motors – Ford kan terug op volle kracht gaan functioneren terwijl zij tijdens de onderhandelingen op halve kracht werken. Het geeft de stakende werknemers van Ford meteen weer een hoger inkomen. ‘Zes weken staken is lastig, voor de werknemers en hun familie. Het gaat gepaard met stress en angst. De meesten zijn het beu. De vakbond wil het leed zo snel mogelijk doen ophouden.’ En, gaat hij verder, het zet ook enige druk op de werknemers. Eens ze terug aan de slag zijn, zal het moeilijker vallen de staking te hervatten.
Denkt hij dat het akkoord goedgekeurd wordt? ‘Dat hangt af van de details, en de gaten in het akkoord, bijvoorbeeld inzake joint ventures bij de elektrificatie. De arbeiders hadden hoge verwachtingen, en ze zullen het akkoord terecht door een kritische bril bekijken.’ De meesten hebben niet gestaakt, en dus nog niets opgeofferd. De stakers zijn misschien ongedurig om terug aan de slag te gaan. Maar hoe zullen de anderen naar het akkoord kijken? ‘De vakbondsleiding heeft zeker elementen in handen om het akkoord te verdedigen. Het kan nipt worden.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier