Toppolitici bezoeken VS-autostakers: ‘We zien ze alleen als ze iets nodig hebben’

Het was de week wel in Detroit. Op dinsdag schaarde president Biden zich achter een stakerspiket voor een loonsverhoging met 40 procent in de auto-industrie. Op woensdag sprak Trump een voornamelijk anti-vakbondspubliek toe in termen van doem. En op vrijdag breidde de staking zich verder uit. De stakers dachten het hunne over het hoog bezoek.

Aan de presidentiële dinsdag ging een veelbetekenende maandag vooraf. Ford liet die maandag weten dat de bouw van een batterijfabriek in Marshall, Michigan, voorlopig wordt stilgelegd. Die batterijfabriek paste in de elektrificatiestrategie van het bedrijf, en zou 2500 mensen tewerkstellen.

Er is niet alleen buurtprotest tegen de komst van de fabriek, waarvoor Ford 3,5 miljard dollar had uitgetrokken. Er heerst ook onzekerheid over omdat Ford gebruik zou maken van Chinese technologie. China staat verder dan de VS inzake batterijen, was de redenering. Men zou sneller, beter en goedkoper elektrische auto’s kunnen produceren met Chinese technologie.

Maar op de introductie van Chinese batterijen in Amerikaanse auto’s kwam kritiek van Republikeinen, die vinden dat de Chinezen te dominant worden op de Amerikaanse automarkt, en een te groot deel van de winsten binnenrijven. En de regering Biden, die 7500 dollar belastingkrediet voorziet voor de aankoop van elektrische auto’s die in de VS worden geproduceerd, moet nog uitmaken hoe Amerikaans zo’n auto moet zijn om voor dat belastingkrediet in aanmerking te komen. Zou een batterij met Chinese technologie een voorts Amerikaanse auto diskwalificeren? Het kan ook zijn dat Ford met het stilleggen van de werken gewoon een signaal voor de stakers is dat de toekomst van het bedrijf in het geding is.

(lees verder onder de preview)

De onzekerheid omtrent de overgang naar elektrische auto’s is dinsdag aan de stakerspiketten meer het voorwerp van gesprek dan het aangekondigde bezoek van Biden. Elektrische auto’s vergen minder werk, en de elektrificatie van het autopark, denken ze, zal leiden tot massale ontslagen. Daarbij komt dat de regering Biden in haar elektrificatieplannen geen eisen heeft gesteld inzake vakbondsvertegenwoordiging. De batterijen kunnen niet alleen met Chinese technologie worden vervaardigd, ze kunnen ook geproduceerd worden in fabrieken waar geen vakbonden zijn toegelaten.  

Vandaar dat de vakbond in de cao-onderhandelingen hamert op werkzekerheid. Vandaar dat de vakbond ook de batterijproductie in de onderhandelingen ter sprake brengt.

Dat alles speelt in het hoofd van Sean Conley, 51, en al 30 jaar in dienst van Ford, die aan de Ford Michigan Assembly Plant in Wayne County, Michigan, het piket bevolkt. Biden heeft niet aangekondigd waar hij op bezoek komt, behalve dat het in Wayne County zal zijn. De Ford Michigan Assembly Plant is de grootste fabriek in Wayne. Maar voor Conley hoeft het niet hier te zijn.

Tja, zegt hij, ‘ze leggen daarvoor een vliegtuig in, ze komen met ik weet niet hoeveel auto’s om hem bescherming te bieden, en waarvoor maken ze die uitgaven op de rug van de belastingbetaler? Om Biden in staat te stellen gedurende twee minuten aanwezig te zijn, en een filmpje te maken dat hij in zijn campagne kan gebruiken’.

‘Ik voorspel je’, zegt zijn piketmakker Kyle Varesy (45), ‘dat we morgen al zijn doortocht aan de fabriek in een publiciteitsfilmpje zullen zien. Hij doet het slecht in de peilingen. Hij heeft ons nodig om te kunnen tonen dat hij pro-arbeider is.’

Conley: ‘Dat hij ons met rust laat. Dit gaat tussen werknemers en directie. De overheid en politici hebben hier niets te zoeken. We zien ze alleen als ze iets nodig hebben.’ Voor Biden heeft hij geen goed woord over: ‘Ik wantrouw de man.’ Voor hem is Biden de president van de Chinese batterijen en van de elektrificatie. ‘Dan liever Trump die ten minste de vrijhandelsakkoorden heeft heronderhandeld en tarieven invoerde tegen China.’

Maar die ook nooit een vinger uitgestoken heeft om de autowerkers te helpen toen hij president was. In 2017 zei hij aan arbeiders van General Motors in Youngstown, Ohio: verkoop je huis niet. Twee jaar later ging hun noodlijdende fabriek ondanks zijn woorden dicht, en moesten velen hun huis verkopen. Trump stak geen hand uit om de toen stakende arbeiders van General Motors te helpen. En hij deed ooit het voorstel om autofabrieken te verplaatsen naar zuidelijke staten, waar ze zonder vakbonden en met lagere lonen zouden kunnen opereren.

Conley weet ervan. Hoe kan het anders? Zijn eigen vakbond, de United Auto Workers (UAW) en de nieuwe vakbondsleider Shawn Fain, laten geen gelegenheid voorbijgaan om de arbeiders aan dat ‘verraad’ van Trump te herinneren. Conley zit wat gewrongen. Hij houdt van Trump, maar hij houdt ook van Fain, die volgens hem op een eerlijke en open manier de arbeidersbelangen verdedigt.

Tien meter verderop eisen twee vrouwen via een bord de indexering van hun lonen. Zij zijn wél in hun nopjes met de komst van Biden. ‘Als de machtigste man van het land je zijn steun komt betuigen, dan kan dat toch alleen maar positief zijn?’ denkt Angie (36). ‘Het moet toch indruk maken op de ceo’s, dat ze de president tegen hebben?’

Het wat oudere duo Trumpsupporters heeft gespaard, en kan de staking ‘desnoods maanden’ volhouden.

Angie is niet zo zeker. Haar vriend werkt ook bij Ford, en ze hebben drie kinderen. Met 2 keer 500 dollar stakersgeld per week springen ze niet ver, als ze hun afbetalingen en het schoolgeld optellen. Haar vriend heeft een tweede baan, wat nu goed uitkomt. Maar zelfs met dat extra inkomen zullen ze over een week of twee met al hun rekeningen in het rood staan, denkt ze. ‘En dan?’ Ze haalt haar schouders op terwijl ze de vraag iets zorgelijker herhaalt: ‘En dan?’

We zullen met ons allen Biden op tv moeten bekijken. Zijn bestemming werd tot het laatste moment  – om veiligheidsredenen – geheim gehouden. Maar nu blijkt dat hij niet naar Ford komt. Hij verkiest een kleiner verdeelcentrum van onderdelen, waar hij wordt geflankeerd door Fain.

‘Jullie verdienen een hoop meer dan wat jullie nu uitbetaald krijgen’, zegt hij via een megafoon. Hij praat inderdaad niet langer dan twee minuten. Na afloop omarmt hij de vakbondseis van 40 procent loonsverhoging over een nieuwe cao van vier jaar.

En niet eens de volgende dag, maar dinsdagavond speelt op de tv-zenders in Michigan een publiciteitsfilmpje voor de president, ‘de man die aan de kant van werkende mensen staat’.

Trump en zijn vermeende vakbondslieden

Op woensdag is het de beurt aan Donald Trump, die volgens een mededeling van zijn campagne ‘huidige en gepensioneerde leden van de vakbond’ zal toespreken in een kleinere fabriek, Drake Enterprises, waar onderdelen voor trucks worden gemaakt.

Ook voor Trump is het bezoek niet belangeloos. Hij verloor in 2020 arbeidersaanhang aan Biden, en hij wil dat verloren marktaandeel terugwinnen.  

Aan de piketten is de gewezen president niet welkom, heeft vakbondsleider Fain eerder duidelijk gemaakt.

Van piketten is bij Drake Enterprises geen sprake. De fabriek werkt zonder vakbonden. De bijeenkomst van Trump wordt volgens enkele plaatselijke media opgezet door een anti-vakbondsorganisatie. Onder de enkele honderden belangstellenden die rond de fabriek samentroepen is het zoeken naar een vakbondslid, gepensioneerd of niet. Ik vind er uiteindelijk een, Chris Vitale (50), die bij Chrysler werkt. Zijn steun voor Trump heeft onder meer te maken met de elektrificatie, zegt hij. ‘Elektrische voertuigen zijn speeltuigen voor de hogere inkomens’. Maar ze zullen volgens hem niet leiden tot een competitieve industrie in Michigan, integendeel, ze worden de doodsteek van de industrie. ‘We kunnen niet opboksen tegen Tesla, dat geen vakbonden toelaat.’

Terwijl we praten toert een vliegtuigje met een spandoek boven onze hoofden. De boodschap: ‘Trump heeft jullie verraden’.  Enkele tegenbetogers juichen telkens het toestel passeert.

Velen van de toegestroomde Trumpsupporters tonen sympathie voor de staking, al vinden sommigen de eisen te hoog. Maar dat de arbeiders allang de pineut zijn, beamen ze zonder problemen. En ook dat dat moet veranderen.

De plaatsen in de zaal, zowel voor toeschouwers als voor pers, zijn schaars. Bezoekers, die dus in overgrote meerderheid geen band hebben met een vakbond, krijgen een bord mee: ‘Vakbondsmensen voor Trump’, waarmee ze op de foto gaan en de zaal instappen.

Ik bekijk de toespraak van Trump op tv. Hij zit helemaal op de lijn van Sean Conley van Ford, of Chris Vitale van Chrysler. ‘De arbeiders in dit land’, zegt hij, ‘worden, om het proper te zeggen, genaaid. Hij (Biden, red.) wil een mandaat voor elektrische voertuigen dat het einde van de Amerikaanse auto-industrie zal betekenen.’ Trump gaat niet in op de concrete eisen van de vakbond tijdens deze staking. Met hem aan het roer zullen de lonen omhoog gaan, belooft  hij, maar de doem van de elektrificatie betekent ‘dat het geen moer verschil maakt wat jullie nu verkrijgen tijdens de onderhandelingen, want over twee jaar zijn jullie allemaal werkloos en krijgen jullie niets.’

Het is een boodschap die de zaal niet in lichterlaaie zet.

Nieuwe uitbreiding

Vrijdag, bij het begin van de derde week van de staking, kondigt Fain een nieuwe uitbreiding van de actie aan. Er zullen nu in totaal bijna 26.000 van de ruim 145.000 UAW-leden staakten, 7000 meer dan de week tevoren. Die 7000 zijn afkomstig uit twee grote fabrieken van General Motors en Ford. Dit keer wordt Stellantis beloond voor de onderhandelingsinspanningen en wordt de actie bij Stellantis niet aangescherpt.

‘We zullen winnen’, zei UAW-voorzitter Shawn Fain tijdens een toespraak op Facebook, ‘Onze strategie werkt’.