‘Vrouwelijke leiders hemel in prijzen omdat ze vrouw zijn, is nogal benepen’

Een rolmodel voor vrouwen wereldwijd, was het vrijwel unanieme oordeel. Zó verfrissend dat de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern voor haar gezinsleven koos en op 19 januari aangaf dat ‘haar tank leeg’ was. Zij zou niet meer meedoen aan de verkiezingen komend najaar. In Europa en Noord-Amerika werd meer over haar geschreven dan je redelijkerwijs zou verwachten bij een regeringsleider van het verre en kleine Nieuw-Zeeland. Sommige media schreven over haar als een heilige, ‘Sint Jacinda’.

Ardern was bij haar aantreden op 37-jarige leeftijd in 2017 een van de jongste vrouwelijke regeringsleiders ooit en maakte daarna inderdaad veel indruk. Bijvoorbeeld door als premier gewoon met zwangerschapsverlof te gaan. Wereldwijde waardering was er toen zij haar drie maanden oude dochtertje meenam naar de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Zó ziet vrouwelijk leiderschap eruit, klonk het. Arderns kalme optreden na een aanslag door een rechts-extremist oogstte ver buiten Nieuw-Zeeland lof.

In eigen land was het niet allemaal hosanna. Dat Arderns regering het eiland volledig isoleerde, hielp tegen covid-19, maar was een ramp voor de economie. Velen hadden genoeg van de strenge lockdowns. Haar waarderingscijfers waren laag. Ze verlaat het zinkende schip voordat de kiezer met haar afrekent, zo klonk het in Nieuw-Zeeland. Maar het applaus elders ter wereld was zó luid, dat dat niet werd gehoord.

‘Ik wou dat ik dat was,’ zei de opgestapte Schotse premier Nicola Sturgeon in een tv-show over Arderns afscheid. Sturgeon kondigde na acht jaar premierschap ook haar vertrek aan, op 15 februari. Een verrassing, want kort ervoor had Sturgeon gezegd dat zij ‘nog voldoende in de tank’ had, een rechtstreekse verwijzing naar Ardern. Maar ineens vond zij de prijs van het leiderschap – gebrek aan privacy – te hoog.

(Lees verder onder preview)

Sturgeon werd geprezen om haar zelfgekozen politieke einde. En om haar inzet voor de Schotse onafhankelijkheid (ook al mislukte het door haar geïnitieerde referendum hierover). Wat minder aandacht kreeg, was de groeiende kritiek op haar wel erg progressieve beleid.

Sturgeon maakte zich sterk voor het recht van mensen om zichzelf te identificeren als man of vrouw. Maar zij struikelde over haar stokpaardje toen een veroordeelde man die twee vrouwen had verkracht, zichzelf identificeerde als vrouw en daarom naar een vrouwengevangenis mocht. Sturgeons populariteit liep een flinke deuk op en ze vertrok kort erna. Veel internationale aandacht voor de in Schotland weinig populaire ‘woke-agenda’ van Sturgeon was er niet.

(Lees verder onder de preview)

Vorige week kreeg een derde bejubelde vrouw een nederlaag te verwerken. Sanna Marin, de jonge premier van Finland, zag haar partij na verkiezingen terugzakken naar de derde plek. Marin was de ‘feestpremier’, nadat filmpjes opdoken waarop zij danst, zingt en drinkt met vriendinnen. Marin zei geen sorry, maar gaf juist aan dat uitgaan bij haar hoorde en dat zij dat zou blijven doen, ondanks haar functie. Haar openheid en authenticiteit dwongen in andere westerse landen terecht veel respect af. Net als haar standvastigheid tegenover het agressieve Finse buurland Rusland.

Maar de Finnen rekenden toch af met haar en haar partij, vooral omdat Marin er in hun ogen in economische zin een potje van maakte: het begrotingstekort liep op, want geld uitgeven was haar oplossing om de economie aan te zwengelen. Buiten Finland zagen weinigen dat aankomen, verblind door het jeugdige elan van de nog altijd pas 37-jarige Sanna Marin.

Dat binnenlandse en buitenlandse waardering voor een regeringsleider zo uiteenlopen, is geen nieuw verschijnsel. Ook bijvoorbeeld Michail Gorbatsjov en Barack Obama werden in het buitenland meer gewaardeerd dan in eigen land.

Maar bij Ardern, Sturgeon en Marin lijkt wensdenken een rol te spelen: zij zouden het bewijs zijn dat vrouwelijke leiders het anders doen, beter en eerlijker. Dat zij niet koste wat het kost willen vasthouden aan de macht. Maar de meeste kiezers kijken gewoon naar wat hun leiders voor hen doen. Is het vertrouwen weg, dan stemmen ze op een ander. Vrouwelijk rolmodel of niet.