Topeconoom Paul Krugman: ‘Poetins reserves zijn nutteloos’

De Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman verdedigt de sancties tegen Rusland. Hij is niet bang voor een nieuwe oliecrisis, maar vreest nieuwe voedselproblemen in de ontwikkelingslanden. Hij ziet Poetins ster dalen.

Paul Krugman (69) wordt beschouwd als de belangrijkste Amerikaanse econoom van het moment. Hij geeft les aan de New York University en is als columnist verbonden aan The New York Times. In 2008 kreeg hij de Nobelprijs economie.

De oorlog in Oekraïne en de door het Westen opgelegde sancties zorgen voor onrust op de grondstoffenbeurzen. Dreigt er een nieuwe oliecrisis, met rijverbod en ellenlange rijen voor de benzinestations tot gevolg?

Paul Krugman: Zo’n vaart zal het niet lopen. Je kunt de situatie niet vergelijken met de oliecrisis van de jaren zeventig. Wat olie betreft, neemt Rusland ongeveer 11 procent van de productie voor zijn rekening. Rusland speelt wereldwijd dus een veel kleinere rol in de olievoorziening dan destijds de Golfstaten. Bovendien hangt de wereldeconomie tegenwoordig veel minder af van de olie-industrie. Het is niet alleen de olieprijs die onvoorstelbare pieken haalt. Gas, steenkool, heel wat grondstoffen en graan worden ook duurder.

Hoe gevaarlijk is dat voor de wereldeconomie?

Krugman: De inflatie zal natuurlijk stijgen en dat zal bij veel mensen kwaad bloed zetten. Maar ik denk dat rijke landen zoals de VS en de meeste Europese staten de gevolgen van de prijsstijgingen wel zullen kunnen opvangen. De groei zal waarschijnlijk trager verlopen, maar ik denk dat de echte problemen zich elders zullen voordoen.

Waar?

Krugman: De hoge voedselprijzen kunnen vooral in ontwikkelingslanden een groot probleem vormen. Daar moeten de mensen een veel groter deel van hun inkomen aan voedsel besteden. Zij worden wellicht het grootste slachtoffer.

Amerika kampt voortdurend met prijsstijgingen. Er zijn dit jaar tussentijdse verkiezingen. Zullen de Democraten door de inflatie slecht scoren?

Krugman: De mensen vragen zich af wat de regering doet aan de hoge benzineprijs, maar Biden zegt eerlijk dat er niet veel aan te doen is. Ik ben benieuwd hoe het Amerikaanse publiek daarmee om zal gaan. We hebben te maken met een externe prijsschok die niet kan worden voorkomen.

Dat u hier zo ontspannen mee omgaat, komt wellicht doordat Amerika gemakkelijker zonder Russische olie en gas kan dan Europa. Met dank aan Texas.

Krugman: Het klopt dat Amerika veel minder afhankelijk is van de Russische export van fossiele brandstoffen. Maar de boycot heeft wel gevolgen voor ons. Olie wordt verhandeld op de wereldmarkt, en als de prijs daar stijgt, voelt de Amerikaanse consument dat natuurlijk ook.

Kan Rusland het verbod niet gewoon omzeilen door zijn grondstoffen aan andere landen te verkopen?

Krugman: De vraag is aan wie? In China is er vraag naar, maar het is erg ingewikkeld olie en gas tot daar te krijgen. Het is een logistieke uitdaging om op grote schaal per schip Russische olie aan China te leveren. De route over land is duizenden kilometers lang, en er zijn nauwelijks pijpleidingen. Je hebt tankwagens nodig, en dat is helemaal niet voor de hand liggend.

Denkt u dat de sancties Poetin zo veel pijn zullen doen dat hij toegeeft?

Krugman: Voor zover ik weet, is Poetin veel minder afhankelijk van de steun van oligarchen dan een paar jaar geleden. Maar ook hij kan niet eeuwig in functie blijven als de economische schade steeds groter wordt.

Rusland probeert minder afhankelijk te worden van de rest van de wereld. Kan het zelfvoorzienend worden?

Krugman: Rusland kan het misschien stellen zonder westerse luxegoederen. Maar meer dan de helft van de Russische import zijn kapitaalgoederen, halffabricaten en grondstoffen. Russische vliegtuigen zullen binnenkort niet meer kunnen vliegen zonder reserveonderdelen uit het buitenland. Om het land zelfvoorzienend te maken zouden jaren van voorbereiding nodig zijn geweest. Poetin heeft wellicht gedacht dat zijn oorlogskas aan buitenlandse deviezen als buffer zou volstaan om de sancties op te vangen. Maar nu zijn die reserves min of meer nutteloos.

De reserves van de Russische centrale bank zijn in het buitenland bevroren, wat ongezien is. Is het niet riskant om de centrale bank tot speelbal van de politiek te maken?

Krugman: Dat is zeker zo. Maar nietsdoen zou ook riskant zijn geweest. We hebben het over de grootste militaire invasie in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Je kunt niet zomaar zeggen: sancties zouden te gevaarlijk kunnen zijn, dus doen we het zonder. We tasten allemaal in het duister wat betreft de economische gevolgen. Maar we mogen niet vergeten wat de oorzaak van dat alles is: Poetin heeft iets vreselijks gedaan waarvan we nog niet zo lang geleden dachten dat het nooit zou kunnen gebeuren.

De centrale banken in de VS en Europa worstelen al sinds de coronacrisis met snel toenemende inflatie, en nu komt daar de Oekraïnecrisis bij. Wat kunnen we doen?

Krugman: Voor de Amerikaanse centrale bank, de Fed, is de zaak relatief eenvoudig op te lossen. Ze heeft al verschillende renteverhogingen in het vooruitzicht gesteld. Bovendien richt ze zich op de kerninflatie. De prijzen voor voedsel en energie zijn niet opgenomen omdat die sterk fluctueren. De huidige prijsschok is daarvan het beste bewijs. De Fed hoeft zich dus niet al te veel zorgen te maken. Het feit dat de oververhitte economie langzamer groeit, zou zelfs in haar voordeel kunnen zijn.

De situatie is moeilijker voor de Europese Centrale Bank (ECB). Europa herstelt zich langzamer van de coronacrisis, en tegelijkertijd komen er steeds meer klachten over de inflatie.

Krugman: Die lang niet zo hoog is als bij ons. Ik denk niet dat de ECB daarom overhaast de rente moet verhogen, ook al weet ik dat velen dat graag zouden willen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content