‘Spanning tussen China en Zuidoost-Azië loopt op, maar voorlopig trekt China nog aan het langste eind’

China’s claims op zeegebieden en rivieren benauwen Zuidoost-Azië.

Tot een tiental jaar geleden liepen de relaties tussen Vietnam en de Verenigde Staten stuk op het trauma van de Vietnamoorlog. De verbittering over het verleden wordt sinds kort afgezwakt door een grotere bezorgdheid over de ambities van China. De spanning tussen China en Zuidoost-Azië loopt op, maar voorlopig trekt China nog aan het langste eind.

Vooral in de Zuid-Chinese Zee zit het er bovenarms op. Dit jaar kwam het al enkele keren tot een aanvaring tussen Chinese en Vietnamese schepen die in betwist gebied op zoek zijn naar olie. Recent kondigde Hanoi aan om naar het voorbeeld van China enkele eilanden op te hogen en te versterken.

Vietnam is niet het enige land dat aankijkt tegen China’s groeiende maritieme macht. Sinds enkele weken zijn er bijna dagelijks incidenten tussen de Chinese en Filipijnse kustwacht. China wil de Filipijnen het recht ontzeggen om een oud vastgelopen wrak op het Tweede Thomas-rif te herstellen. Dat schip, althans wat ervan overblijft, wordt bemand door enkele mariniers en drukt de Filipijnse claim uit op delen van de Zuid-Chinese Zee.

Zuidoost-Aziatische landen zijn ook bezorgd over Chinese dammen die op de bovenloop van rivieren als de Mekong verrijzen. Al jarenlang houdt Peking vol dat die dammen uitsluitend bedoeld zijn voor de opwekking van energie en dat het water doorstroomt naar stroomafwaarts gelegen landen zoals Thailand, Cambodja en Vietnam. Maar dit jaar kampt de regio met een uitzonderlijke droogte en zijn er aanwijzingen dat China meer water aftapt.

Ruim twee derde van de burgers in Zuidoost-Azië is verontrust over de groeiende invloed van China. Voor de Filipijnen en Vietnam is dat zelfs meer dan 80 procent. Dat verklaart mee de dooi in de relaties met de Verenigde Staten.

Maar desondanks blijven Amerikaanse bedrijven naar China kijken. De laatste drie jaar investeerden ze vijf keer meer in China dan in Vietnam, Indonesië, de Filipijnen en Thailand samen. De Chinese economie is ruim vier keer groter dan die van alle Zuidoost-Aziatische landen bijeen, het defensiebudget zeven keer.

De Amerikanen kunnen nog veel oorlogsschepen en diplomaten naar de regio sturen; dat blijft weinig indruk maken als ze in hun handelsrelaties China blijven verrijken ten koste van tientallen miljoenen argwanende burgers in Zuidoost-Azië.

Jonathan Holslag is politoloog en publicist.