Donald Trump is in zijn toespraken nog radicaler dan tijdens zijn vorige campagnes. Enkele thema’s keren terug: wraak tegenover vijanden, grote schoonmaak bij de ambtenarij, verwijdering in recordtempo van miljoenen sans-papiers, en de installatie van law and order. Overtreders kunnen rekenen op politiekogels.
Op 11 november, tijdens een toespraak voor oud-strijders, greep Donald Trump terug naar een scheldterm die doorgaans geassocieerd wordt met Hitler en de nazi’s: ongedierte. Hitler gebruikte de term als hij over Joden sprak. De term ongedierte was voor Hitler verbonden met een ander begrip: uitroeiing. Als mensen ontmenselijkt worden, is het makkelijker ze om te brengen.
Het gebruik van de term ongedierte (vermin) door Trump was geen uitschuiver. Hij las de tekst af van de teleprompter, en de passage werd door hemzelf gedeeld op zijn sociale medium Truth Social. ‘We beloven jullie plechtig’, sprak Trump die dag, ‘dat we de communisten, marxisten, fascisten en radicaal linkse schurken zullen vernietigen, die als ongedierte binnen de grenzen van ons land leven, die liegen, stelen, sjoemelen met verkiezingen, en die al het mogelijke zullen doen, legaal of illegaal, om de VS en de Amerikaanse droom naar de verdoemenis te helpen’.
Voor zijn publiek, dat wellicht niet elke dag een communist of een marxist tegen het lijf loopt, leek er weinig twijfel over te bestaan dat het een grote groep betreft, waarin Democraten en president Joe Biden thuishoren.
Aan die groep voegde Trumps persdienst later ook degenen toe die echo’s van Hitler en Mussolini in het gebruik van het woord ‘ongedierte’ hoorden. Zij ‘zijn duidelijk snowflakes, die alles aangrijpen omdat ze lijden aan Trump Derangement Syndrome’, luidde de reactie van Trumps woordvoerder, ‘en hun trieste, miserabele leven zal vermorzeld worden als president Trump terugkeert in het Witte Huis’.
De ‘ongedierte’-passage was maar een van de vele recente uitspraken van Trump die geweld impliceren of uitdrukkelijk voorspiegelen. In september trof zijn gram de met pensioen gaande topgeneraal van het land, Mark Milley. De fout van Milley: hij had na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 een telefoontje gepleegd met zijn Chinese collega die zich zorgen maakte over wat er in de VS aan de hand was. Dat was, zei Trump, ‘een daad zo verschrikkelijk, dat in het verleden de doodstraf zou zijn uitgesproken’. In werkelijkheid was het volgens Milley en anderen militaire routine.
Enkele dagen later, begin oktober, tijdens een toespraak in Californië, legde Trump uit hoe zijn volgende presidentschap zal omgaan met winkeldiefstallen. Deze uitspraak kwam er nadat groepen winkels overrompelden en leegplunderen. ‘We zullen onmiddellijk alle plundering en diefstal stoppen. Heel eenvoudig: als je een winkel berooft, kun je verwachten neergeschoten te worden als je weer buitenkomt. Als die boodschap de ronde doet, zal dit in één dag een heel andere plek zijn’.
‘Ik ben uw vergelding’
Geregeld legt hij uit wat er met zijn tegenstanders zal gebeuren. Dat is al van de eerste dag van zijn campagne, in november vorig jaar, de leidraad: vergelding, wraak. ‘Ik ben uw vergelding’, beloofde hij zijn kiezers.
Op 9 november van dit jaar ging het toch weer eerder om zijn eigen vergelding dan om die van zijn kiezers. In een interview met Univision, een Spaanstalig kanaal, zei hij dat met de juridische aanklachten tegen hem onder president Biden de geest uit de fles is (de geest is uit de doos, zei hij, om heel precies te zijn). ‘Als ik president ben en ik zie iemand die het goed doet en me een pak rammel kan bezorgen, dan zeg ik: “Ga en klaag hem aan”’. Dat ‘ga en klaag hem aan’ zou hij zeggen tegen de FBI. Ook het ministerie van Justitie zou hij op politieke tegenstanders afsturen, liet hij nog weten.
Dat is klein bier vergeleken met wat hij met de ambtenaren en meer bepaald het ministerie van Justitie wil doen.
Trump had in oktober 2020, kort voor de verkiezingen, een presidentieel besluit klaar dat hem in zijn tweede ambtstermijn in staat zou stellen massaal ambtenaren te ontslaan om ze vervolgens te vervangen door Trumpgetrouwe figuren. Schedule F, heette dat, en het werd sindsdien uitvoerig beschreven door nieuwssite Axios. Trump verloor de verkiezingen voor hij Schedule F in de praktijk kon brengen.
Meerdere keren al maakte hij duidelijk dat hij dit plan in een tweede ambtstermijn nieuw leven zal inblazen.
Op 27 juni van dit jaar, bijvoorbeeld, hield Trump een toespraak voor het America First Policy Institute, een instituut van Trumpgetrouwen.
‘We moeten het makkelijker maken om malafide ambtenaren, die welbewust de democratie ondermijnen, of, op zijn minst, gewoon hun stoel warm houden, te ontslaan. Het Congres moet een historische hervorming goedkeuren die aan de president de macht geeft om elke ambtenaar die corrupt is, incompetent of onnodig de boodschap te geven: je ligt eruit.’ Daarmee, ging hij verder, zou hij de ‘Deep State’ onderuit halen. ‘Washington zal een compleet andere plek worden’.
In Schedule F ging het erom een ambtenarenkorps te krijgen dat de president ondersteunt, en niet in de eerste plaats de wet volgt. Het zou om tienduizenden te vervangen ambtenaren kunnen gaan. Tot 50.000, schatte Axios. Ook volgens deze site worden momenteel al Trumpgetrouwen gescreend die na de ontslagen kunnen inspringen op hoge en middelhoge posities in ministeries.
En meer bijzonder ziet Trump de scheiding van het ministerie van Justitie en de president niet zitten. Trump beweert dat die scheiding, en de neutraliteit van justitie, nu al fictief zijn, en dat president Biden de hand heeft in zijn vele vervolgingen.
Hijzelf wil dat ook het ministerie van Justitie onder de uitvoerende macht van de president valt, en dat het achter zijn vijanden aangaat.
In juni beloofde hij voor zijn tweede ambtstermijn: ‘Ik zal een speciaal aanklager aanduiden die achter de meest corrupte president in de geschiedenis van de VS aangaat, en achter de hele Biden-misdaadfamilie. Ik zal de Deep State verpulveren’. In principe stelt tot dusver de minister van Justitie, los van de president, speciale aanklagers aan.
In zijn toespraken is hij – bijna uiteraard – ook vernietigend voor de rechters en procureurs in zijn rechtszaken. Hij heeft opgeroepen om rechter Arthur Engoron, die de fraudezaak tegen de Trumps voorzit, gerechtelijk te vervolgen. Hij noemde de zwarte procureur van New York ‘een racist’ en ‘een monster’. Hij noemde Jack Smith, de speciaal aanklager in twee strafzaken tegen Trump, ‘gestoord’.
‘De grootste deportatie in de geschiedenis’
Zijn taalgebruik rond migranten is er niet milder op geworden. Migranten ‘vergiftigen het bloed van ons land’, zei hij in oktober tijdens een interview met de rechtse nieuwssite The National Pulse. ‘Mensen komen met ziektes, met alles wat je kunt hebben’.
Hij zegt bij herhaling dat hij in zijn tweede ambtstermijn de ‘grootste deportatie in de geschiedenis van de VS zal organiseren’, waarbij hij, preciseerde hij tijdens een toespraak in september, duizenden soldaten zal terughalen uit het buitenland om ze in te zetten aan de grens met Mexico en in de strijd tegen de drugskartels, een strijd die wat hem betreft ook in Mexico zal gevoerd worden.
(lees verder onder de preview)
‘De banaliteit van gekte’
Zijn de uitspraken van Trump erger dan in zijn eerste presidentscampagne? Toen waren ze ook niet min. Hij liet zijn aanhangers langdurig scanderen voor de opsluiting van de Democratische presidentskandidaat Hillary Clinton, er waren de scheldpartijen tegen Mexicanen, de oproepen om tegenmanifestanten gewelddadig aan te pakken. En tijdens zijn presidentschap wilde hij covid-19 te lijf gaan met bleekmiddel, wilde hij het leger inzetten tegen manifestanten en de noodtoestand afkondigen.
Maar hij is er zeker niet minder radicaal of minder losgeslagen op geworden. En de reacties op zijn uitspraken zijn nu veel slapper dan toen. In de wetenschap dat Trumps plannen voor een tweede ambtstermijn veel meer uitgedokterd en nog meer autoritair zijn dan in de eerste, en met de peilingen die tonen dat hij behoorlijk wat kans maakt om verkozen te worden, is dat gebrek aan reactie verwonderlijk.
Er is zeker een soort Trump-vermoeidheid bij zijn critici. De uitspraken zijn sinds de bestorming van het Capitool ook van hun megafoon Twitter/X weggehaald, wat maakt dat ze niet hetzelfde bereik hebben. En dan was er in media het idee dat Trump slapend rijk werd van de publiciteit rond (of kritiek op) zijn uitspraken, zoals ook zijn processen hem stemmen opleveren, eerder dan ze hem stemmen kosten.
De uitspraak rond ‘ongedierte’ wist nog wel verontwaardiging op te wekken, en een veroordeling door president Biden, maar veelal heerst wat de Amerikaanse politicoloog Brian Klaas ‘de banaliteit van gekte’ noemde.
Klaas verwijst in een recent opiniestuk als voorbeeld naar Trumps uitspraak over winkeldieven. In diezelfde toespraak waarin hij winkeldieven de kogel beloofde, onthulde Trump zijn plan tegen de massale bosbranden die uitgedroogd Californië treffen: de bossen wateren zodat de grond altijd vochtig blijft. Het plan om winkeldieven neer te schieten, haalde nauwelijks de kranten, schrijft Klaas. Het plan voor de bossen was zo van de pot gerukt dat het zelfs niet werd beschreven, laat staan bekritiseerd.
Klaas pleit ervoor om de gekte aan een zo groot mogelijk publiek te tonen, zodat kiezers weten wat er voorligt, en hoe de nadelen van Trump zich verhouden tot de nadelen van Biden. Anders, zei Klaas deze week in een interview met MSNBC, wordt het best mogelijk dat we ‘slaapwandelen naar een autoritair regime’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier