‘Pro-Russische’ wet leidt tot rellen in Georgië

Protesten tegen de 'pro-Russische wet' in de Georgische hoofdstad Tbilisi. © Getty
Kamiel Vermeylen

In Georgië zijn er felle protesten tegen een ‘pro-Russische’ wet. Parlementsleden gaan elkaar te lijf en demonstraties monden uit in confrontaties met de politie. De Europese ambities van het land in de Kaukasus krijgen een flinke knauw.

Het rommelt in Georgië. Al dagenlang vinden er in de buurt van het statige parlement in de hoofdstad Tbilisi hevige protesten plaats tegen het beleid van Georgische Droom, de conservatieve regeringspartij van premier Irakli Garibasjvili die sinds de dubieuze stembusgang van 2020 een absolute meerderheid heeft. In het parlement kwam het meermaals tot een handgemeen tussen leden van de regeringspartij en de oppositie. Bij confrontaties tussen politie en demonstraties in het centrum van de stad werden tientallen mensen opgepakt, onder wie politici.

Invloed

De aanleiding voor het protest: enkele wetsvoorstellen over ‘Transparantie over Buitenlandse Invloed’. Die maatregel zou alle personen, middenveldorganisaties of media verplichten zich te registreren wanneer meer dan 20 procent van hun inkomsten uit het buitenland afkomstig is. Voor wie zich niet registreert, dreigen er boetes en zelfs gevangenisstraffen. Duizenden personen en organisaties zouden onder de wet vallen, waardoor veel Georgiërs die voor ngo’s werken hun job dreigen te verliezen. Dinsdag werd de eerste lezing van de wet in het parlement goedgekeurd.

Het voorstel komt uit de koker van Macht van het Volk, een radicale afsplitsing van Georgische Droom die met het initiatief transparantie wil verschaffen. Georgische Droom heeft dat voorstel omarmd en beweert dat het geen slechte bedoelingen heeft. ‘Georgische burgers hebben het recht te weten welke belangen en financiering er schuilgaan achter de entiteiten die bijdragen aan de politieke besluitvorming’, aldus parlementswoordvoer en Georgische Droom-lid Shalva Papoeasjvili.

‘Het is ronduit vernederend om in je eigen land bestempeld te worden als een “agent van buitenlandse invloed”.’

Nodar Rukhadze (Shame Movement)

Voor het initiatief verwijst de Georgische regering naar de Amerikaanse Foreign Agents Registration Act (FARA). De Verenigde Staten riepen die in 1938 in het leven om zich te beschermen tegen nazipropaganda uit het buitenland. Een cruciaal verschil met het Georgische voorstel is dat de Amerikaanse wet buitenlandse financiering alleen als een probleem ziet als de ontvanger rechtstreeks onder de invloed van een buitenlandse actor staat. Zo blijkt uit een recent rapport over de FARA dat ngo’s slechts goed zijn voor 5 procent van iedereen die in de VS onder de wet geregistreerd staat.

Lees verder onder de video.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

‘Vernederend’

Volgens de oppositiepartijen, het middenveld en de weinige onafhankelijke Georgische journalisten heeft Georgische Droom andere bedoelingen. De wetsvoorstellen doen hen denken aan de repressieve Buitenlandse Agentenwet die Rusland in 2012 heeft aangenomen om critici de mond te snoeren en die het na de grootschalige invasie in Oekraïne heeft aangescherpt. Naar het voorbeeld van grote buur Rusland, zo klinkt het, vormen beide initiatieven een nieuwe poging van de regering om haar greep op de samenleving te versterken.

‘De verkiezingen van 2024 komen eraan en Georgische Droom krijgt het benauwd. Daarom kiest de partij nog meer dan vroeger voor een volledig autoritaire koers’, vertelt parlementslid Teona Akubardia van oppositiepartij Strategy Aghmashenebeli aan Knack. Nodar Rukhadze, die als medestichter van de protestbeweging Shame Movement onder de wetten zou vallen, zegt dat hij zich ondanks de gevaren vermoedelijk niet zal registreren. ‘Het is ronduit vernederend om in je eigen land bestempeld te worden als een “agent van buitenlandse invloed”’, klinkt het.

Georgië is geen al te rijk land. Alleen mensen met een voldoende hoog inkomen zijn er in staat om onder meer ngo’s te steunen. Daardoor rekenen middenveldorganisaties voor hun overleving op de steun van internationale donors.

Lees verder onder de preview.

De Georgische president Salome Zoerabisjvili – geboren in Frankrijk, vroeger in dienst van de Franse diplomatie en benoemd door Georgische Droom – liet vanuit New York optekenen dat ze de wet niet zal bekrachtigen. In een videoboodschap die ze opnam voor het Vrijheidsbeeld sprak ze klare taal: ‘Deze wet die niemand nodig heeft en die uit het niets komt, of op instructie van Moskou, moet in elke vorm nietig worden verklaard.’ Maar in de praktijk zal Zoerabisjvili de wet niet kunnen tegenhouden. Het parlement kan haar bezwaren eenvoudigweg negeren.  

Ook vanuit het buitenland komt er kritiek op de wetsvoorstellen. Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, veroordeelt op zijn sociale media de ontwikkelingen in het land. ‘Het recht op vreedzaam protest vormt de kern van eender welke democratie. De aanname van deze wet strookt niet met het Europese pad waar de meerderheid van de Georgische bevolking naar verlangt.’ De Amerikaanse ambassade in Georgië liet optekenen dat ‘dit een donkere dag is voor de Georgische democratie’. Onder meer de Verenigde Naties, het Verenigd Koninkrijk, Finland, Zweden en Estland sluiten zich daarbij aan.

De Georgische regering heeft dinsdag de Commissie voor Democratie en Recht van de Raad van Europa – ook wel de ‘Commissie van Venetië’ genoemd – om een juridisch advies over de wetsvoorstellen gevraagd. Of ze met dat advies rekening zal houden, is onzeker. De afgelopen jaren hanteert Georgische Droom een almaar fellere antiwesterse retoriek. Aan de westerse sancties tegen Rusland doet het nauwelijks mee. Vaak probeert Rusland via Georgië de economische strafmaatregelen juist te omzeilen. Georgië voert bovendien een erg liberale visumpolitiek tegenover Rusland.

Separatisten

Georgische Droom staat informeel onder leiding van oud-president Bidzina Ivanisjvili, de rijkste man van het land. Hij vergaarde in de nadagen van de Sovjet-Unie zijn fortuin in het Russische bankwezen en de metaalnijverheid. Enkele ministers van de huidige regering werkten vroeger als zijn persoonlijke tandarts, lijfwacht of bankier. Sinds enkele jaren probeert de partij met allerhande benoemingen in onder meer de administratie, het politiewezen en de ombudsdiensten haar macht in de samenleving te verstevigen.

Meteen na de grootschalige Russische inval in Oekraïne vroeg Georgië bij de Europese Unie om de status van kandidaat-lidstaat. In tegenstelling tot Moldavië en Oekraïne kreeg het land die status niet. Van de Europese Unie moest Georgië eerst aan twaalf voorwaarden voldoen. Daarop trokken honderdduizend demonstranten door de straten van Tbilisi om de regering ter verantwoording te roepen. Midden februari, in de marge van de Veiligheidsconferentie in München, bespraken Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en premier Garibasjvili de vele openstaande kwesties. Veel beterschap is er niet in zicht.

Georgië, met een vaak oudere conservatieve bevolking op het platteland en vocale jonge liberale krachten in de steden, raakt zo almaar meer verscheurd tussen Rusland en het Westen. Sinds de Vijfdaagse Oorlog in augustus 2008 worden de Georgische gebieden Abchazië en Zuid-Ossetië – goed voor 20 procent van het grondgebied – bezet door separatisten die door Rusland worden ondersteund. Sindsdien nemen Russische soldaten stukje bij beetje meer Georgisch gebied in, dat vervolgens met hekwerk, prikkeldraad en vestingen wordt versterkt. De Europese Unie voert er sindsdien een civiele monitoringmissie uit om opflakkeringen van wapengeweld te voorkomen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content