De coronacrisis lijkt weinig vat te hebben op het gezond verstand van de militaire geesten, betoogt Ludo De Brabander.
Als de corona-epidemie iets heel duidelijk heeft gemaakt, dan is het dat een goed uitgerust gezondheidsapparaat en meer algemeen een sociaal zekerheidssysteem absoluut noodzakelijk is voor een goed functionerende maatschappij. En daar is het de afgelopen jaren behoorlijk fout gelopen. Zeker na de financiële crisis van 2008 kwam de gezondheidszorg onder druk te staan met grote besparingen in een aantal staten.
Nu betalen we het gelag van de onderfinanciering ervan en de afwezigheid van een coherent Europees beleid. Een solidaire clausule zoals die bestaat in NAVO-verband, waarbij in oorlogstijd een aangevallen land militair wordt bijgestaan door de andere leden, ontbreekt in de gezondheidszorg. Als het erop aankomt moet Italië het in hoogste nood, in deze oorlog tegen een virus, alleen redden.
Budgettaire normen voor defensie, niet voor gezondheidszorg
EU-staten die het begrotingstekort te hoog laten oplopen, zelfs als dat nodig is om een sociaal beleid uit te stippelen, worden op de vingers getikt en kunnen zelfs gesanctioneerd worden. Een gelijkaardig strikt normeringsbeleid is afwezig in de gezondheidszorg of op vlak van armoede.
Het wordt nog absurder als we kijken hoeveel bindende afspraken er de jongste jaren zijn gemaakt op vlak van Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (EU) terwijl de druk ook vanuit de NAVO groeit om alsmaar meer overheidsmiddelen vrij te maken voor het militaire apparaat en voor grote bestellingen bij de wapenindustrie. Tijdens een NAVO-top in 2014 is afgesproken dat de lidstaten er moeten naar streven om tegen 2024 het defensiebudget naar 2 procent van het BBP op te trekken. Binnen dat budget streven de lidstaten ernaar om 20 procent te reserveren voor wapenaankopen. Die norm is ook in EU-verband overgenomen. Voor België betekenen deze normen dat jaarlijks enkele miljarden euro extra. Sindsdien zijn de defensiebudgetten van de Europese NAVO-lidstaten en Canada op vijf jaar tijd met 21 procent gestegen. Alle NAVO-leden samen geven nu al 987 miljard dollar uit. Dat is meer dan de helft (55 procent) van de mondiale militaire bestedingen die 1800 miljard dollar bedragen.
Ondanks corona eist NAVO tientallen miljarden extra voor defensie
Toch is dat volgens de leiders van deze militaire alliantie verre van genoeg. Tijdens de presentatie van het jaarrapport van de NAVO op 19 maart benadrukte secretaris-generaal Jens Stoltenberg dat de wereldwijde COVID-19-epidemie geen reden kan zijn om de teugels te vieren. Op pagina 38 van het rapport prijkt een grafiek die behoorlijk doet schrikken en tekenend is voor de mate waarin NAVO-lidstaten ten prooi zijn van een geldverkwistend militarisme.
Volgens deze NAVO-projectie, die gebaseerd is op de nationale plannen, zouden de Europese lidstaten en Canada tegen 2024 opgeteld 400 miljard meer uitgeven ten opzichte van 2016. Toen waren ze samen goed voor 262 miljard dollar aan militaire uitgaven. Te gek voor woorden en een echt schandaal dat blijkbaar geen politieke verontwaardiging opwekt.
De huidige gezondheidscrisis lijkt alleszins weinig vat te hebben op het gezond verstand van de militaire geesten. Nochtans zou het voor Stoltenberg en co nu toch wel duidelijk moeten zijn dat er andere prioriteiten zijn nu de meeste staten onvoldoende budgettair gewapend blijken te zijn om een grote pandemie te lijf te gaan. De Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) voorspelt bijvoorbeeld dat de coronacrisis tot een verlies van 25 miljoen jobs kan leiden wat meer is dan tijdens de financiële crisis van 2008.
NAVO neemt het niet nauw met coronacrisis
Het is een NAVO-gewoonte om zich boven de realiteit te plaatsen. Zo heeft de militaire alliantie het niet zo begrepen op drastische maatregelen om de verspreiding van het COVID-19-virus tegen te gaan. Defender 2020 Europe, de grootste in februari opgestarte militaire oefening sinds de Koude Oorlog waaraan 37.000 troepen uit 18 NAVO-lidstaten zouden deelnemen, is nog altijd niet officieel stopgezet. Hoewel het Europese NAVO-oppercommando zich verplicht zag om enkele grote onderdelen ervan af te gelasten, verkondigde ze dat deze ‘War games’ op kleinere schaal en in gewijzigde vorm alsnog doorgang zullen vinden.
Op de website van SHAPE, het militair hoofdkwartier van de NAVO in Europa, is op 27 maart een overzicht geplaatst van tientallen militaire oefeningen die de komende weken en maanden moeten plaatsvinden. De Corona-epidemie lijkt geen hinderpaal te zijn voor twee multinationale marine-oefeningen aan de Griekse en Deense kust. SHAPE kondigde ook aan dat schietoefeningen met pantservoertuigen moeten kunnen plaatsvinden. De voorziene ontplooiing van de multinationale ‘battletroops’ samen goed voor enkele duizenden manschappen – onder wie ook Belgische militairen – in Polen en de Baltische staten, gaat eveneens door zoals gepland. Is het een toeval dat het Pentagon zopas aankondigde dat het VS-commando in Europa voortaan niet meer zal communiceren over het aantal coronabesmettingen onder zijn troepen?
Militaire industrie een essentiële sector?
Het lijkt er wel op dat het militair industrieel complex zich arrogant boven het coronagewoel plaatst. Toen de Italiaanse premier Giuseppe Conte vorige week het regeringsbesluit bekend maakte om alle niet-noodzakelijke industriële activiteiten stop te zetten, bleek de maatregel niet te gelden voor de defensie-industrie, wat tot groot protest leidde van de vakbonden in de sector.
Daaronder vallen ook de productiefaciliteiten van het F-35 programma. Het zijn nota bene F-35 gevechtsvliegtuigen die België inmiddels contractueel heeft vastgelegd. De belastingbetaler zal daar de komende jaren vele miljarden voor moeten ophoesten.
De beslissing van de vorige regering zal voorspelbaar een zure nasmaak krijgen, nu het begrotingstekort pijlsnel de hoogte in gaat. De vraag stelt zich of onze beleidsmakers het zullen aandurven om het contract omwille van de noodsituatie alsnog op te zeggen, in het belang van het welzijn van de bevolking.
Kernwapens
Ondertussen voorzien kernwapenstaten voor 1000 miljard dollar aan investeringen in hun nucleaire arsenalen de komende 20 jaar. Dergelijke investeringen in massavernietigingswapens behoren zonder overdrijven tot een van de grootste absurditeiten van het menselijk bestaan. Is het dan zo moeilijk om te begrijpen dat de wereld geen nood heeft aan meer levensbedreigende wapens, maar aan een ontspanningspolitiek die opnieuw tot ontwapening moet leiden met inbegrip van een verbod op kernwapens? Stel je het gezond verstand even voor: als alle staten het VN-verdrag voor een verbod op kernwapens zouden tekenen, maakt de wereld op korte termijn 1000 miljard vrij die in een duurzame economie met een goed werkende gezondheidszorg kan geïnvesteerd worden.
Op dit ogenblik zijn we daar ver van verwijderd en slaagt het militarisme erin om de uitbouw in vernietigingscapaciteit als een prioriteit naar voor te schuiven.
Het hoeft geen naïeve droom te zijn. Met ontwapening en het ontwikkelen van een mondiaal sociaal contract en een groene vredesdeal kunnen we uitdagingen zoals de coronapandemie, klimaatwijzigingen en armoede aan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier