Oekraïense landbouwminister: ‘Binnen twee maanden zijn de Oekraïense landbouwreserves opgebruikt’

Door de oorlog met Rusland zijn de Oekraïense zeehavens geblokkeerd, bezet of vernield. Miljoenen tonnen graan liggen te wachten op transport naar Europa. ‘De graanprijzen zijn nu al hoog, maar in juli wordt het pas echt extreem’, waarschuwt de Oekraïense minister van Landbouw, Mykola Solskyj.

Voor de oorlog exporteerde Oekraïne 95 procent van zijn graan via Odessa, Mykolajiv, Marioepol en andere zeehavens, die nu allemaal onbereikbaar zijn.  Hoe wil u het graan het land uit krijgen?

Mykola Solskyj: Sinds de havens onbruikbaar zijn, exporteren we op kleinere hoeveelheden graan naar Europa vanuit de havens aan de Donau, per trein en met vrachtwagens.

Verloopt dat transport vlot? Voor de oorlog werd maandelijks gemiddeld 5 tot 6 miljoen ton vanuit de zeehavens geëxporteerd.

Solskyj: In maart konden we op de alternatieve manieren 200.000 ton exporteren. In april was het al ongeveer een miljoen ton, en voor mei verwachten we dat we anderhalf miljoen ton kunnen uitvoeren. Als we alle middelen en mogelijkheden ten volle benutten, kunnen we hopelijk naar een maandelijkse export van 2 of zelfs 2,5 miljoen ton gaan.

Hoe kan dat lukken?

Solskyj: We moeten het makkelijker maken om graan te exporteren. We hebben meer treinen nodig die alleen graan vervoeren, en die moeten voorrang krijgen op de Europese sporen. Bovendien moeten we het graan sneller overladen van de Oekraïense breedspoortreinen naar de Europese normaalspoortreinen. De Donau moet elke dag langer openblijven voor vrachtverkeer en de schepen moeten sneller varen. Ook de douanediensten moeten meer vaart maken.

In de Oekraïense silo’s en opslagplaatsen ligt ongeveer 25 miljoen ton graan. Wat moet daarmee gebeuren?

Solskyj: 5 miljoen ton hebben we zelf nodig. De rest moet weg. We hebben een totale opslagcapaciteit van 50 miljoen ton, maar in juli begint het belangrijkste oogstseizoen. Dan alleen al komt er nog eens 70 miljoen ton wintertarwe bij.

Wat gebeurt er als de boeren met graan blijven zitten?

Solskyj: Tot nu toe hebben veel boeren het hoofd boven water gehouden. Maar hun reserves zullen volgens onze prognoses in juli opgebruikt zijn, denk aan aan zaaigoed en meststoffen. Als de boeren niet kunnen verkopen, verdienen ze niet en komen hun bedrijven tot stilstand.

Wat zou dat voor de Oekraïense staat betekenen?

Solskyi: Dat zou betekenen dat wij de boeren te hulp moeten schieten. Dat zou ons alleen dit jaar, voor een half seizoen dus, minstens 6 miljard euro kosten.

Wat gebeurt er dan met het graan in de silo’s?

Solskyj: Als je graan correct opslaat, is het jarenlang houdbaar. Je kunt ook grote hoeveelheden graan in speciale zakken en tenten opslaan, en niet in silo’s. Maar daarvoor hebben we niet genoeg kapitaal. Daardoor zullen Oekraïense boeren meer zonnebloemen, koolzaad en soja gaan aanplanten, en minder mais en tarwe. Die gewassen nemen minder plaats in en zijn eenvoudiger, dus goedkoper, te vervoeren. Dat zou de hele markt op haar kop zetten.

Zullen de tarweprijzen blijven stijgen?

Solskyj: De prijzen op de wereldmarkt liggen al zeer hoog, maar in juli wordt het pas echt extreem. In Azië, Arabië en Noord-Afrika geloven ze nog altijd dat het probleem van de oorlog op een of andere manier zichzelf zal oplossen. Sommige landen beschikken nog over graanreserves, maar die zijn binnen twee maanden opgebruikt. De oorlog zal dan ook nog woeden en van bij ons zal er geen nieuw graan meer komen.

‘Rusland brengt grote hoeveelheden graan naar het eigen grondgebied om het op de wereldmarkt te verkopen.’

Door de Russische inval is 30 procent van het Oekraïense landbouwgebied bezet, vernield of onbruikbaar. Hoe lang houdt uw land deze situatie nog vol?

Solskyj: Ten eerste zal de landbouwproductie nog verder veranderen. Door de blokkade hebben we namelijk gauw grote delen van onze oogst zelf nodig, voor de productie van biobrandstoffen. Landbouwgrond voor graan zal verloren gaan. We moeten de blokkade van onze havens zo snel mogelijk opheffen.

Rusland verdient intussen bakken met geld dankzij de hoge prijzen van zijn eigen graan. Bovendien verkoopt het land gestolen graan uit Oekraïne. Hoeveel hebben Poetins troepen buitgemaakt?

Solskyj: Minstens 500.000 ton. We weten dat al het graan dat de Krimhavens verlaat van Oekraïense velden komt. Rusland brengt ook grote hoeveelheden graan naar het eigen grondgebied en vermengt het daar met de eigen oogsten om het op de wereldmarkt te verkopen.

Wat kunt u daartegen doen?

Solskyj: Zodra we ergens een gestolen vracht ontdekken, proberen we langs diplomatieke weg te reageren. Maar die vrachten zijn moeilijk op te traceren. Toen een lading tarwe bijvoorbeeld naar Egypte vertrok en daar door onze interventie afgewezen werd, verscheepten de Russen de tarwe gewoon naar Syrië. We moeten waakzaam blijven.

Thore Schröder

©Der Spiegel/ Vertaling Dries Blontrock