‘Oekraïense aanvallen leiden tot nervositeit in het Westen’

Nadat de frontlijnen tussen Oekraïne en Rusland maandenlang amper hebben bewogen, worden de Russen steeds harder getroffen ver voorbij de frontlijn. Hoewel de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, benadrukte dat Oekraïne het recht heeft om zichzelf te verdedigen, hoor je binnenskamers steeds vaker dat Kiev te ver gaat en dat het de NAVO dreigt mee te sleuren in een rechtstreekse oorlog. Er woedt een zenuwenoorlog tussen Rusland en Oekraïne, maar het is in West-Europa dat de zenuwen het vroegst lijken te begeven.

Er blijft onduidelijkheid bestaan over de incidenten. In april erkende een gelekt Amerikaans rapport dat Oekraïense commando’s achter aanslagen zaten in Minsk en Moskou. Op 29 april ging een olieopslagplaats op de Krim in vlammen op. Vier dagen later volgde een aanval met onbemande vliegtuigen op het Kremlin. Eind vorige maand voerde een commando een aanval uit op de buitenwijken van Belgorod en kwamen nog eens een aantal onbemande vliegtuigen neer in Moskou. Kiev heeft al eerder aanvallen op Russisch grondgebied uitgevoerd, maar nu neemt het tempo toe.

Op dit moment is het moeilijk te achterhalen wat er aan de hand is. Gaat het om een poging van Kiev om druk te zetten op Moskou? Betreft het een Russische misleidingsoperatie om het Westen bang te maken voor een escalatie? In elk geval: het Kremlin dreigt. Het heeft al een paar keer gezinspeeld op incidenten in chemische of nucleaire installaties, zoals Zaporizja. Het zou bondgenoten als Servië kunnen opjutten, net nu de spanningen op de grens met Kosovo toenemen. En het beschikt nog steeds over een kernwapenarsenaal.

Terwijl een groot deel van het publiek in Oost-Europa de aanvallen toejuicht, is men in West-Europa bezorgder. Wat zijn de Oekraïners van plan? ‘De Oekraïners zijn zich aan het vergalopperen’, klonk het bij een diplomaat tijdens een besloten seminarie vorige week. ‘We moeten voorzichtig zijn.’

Oekraïne blijft ontvlambaar. Maar dit wijst ook op het onvermogen van West-Europa om chaos te bemeesteren, wat cruciaal is in een conflict. Het meent duidelijke grenzen te kunnen trekken tussen offensieve en defensieve aanvallen, tussen burgerdoelen en militaire doelen. In werkelijkheid is dat zelden mogelijk.

Opnieuw: dit is geen pleidooi voor roekeloosheid. Maar Rusland weet ook dat wij zo denken, dat wij terugschrikken voor geweld en dat we grote gaten hebben in onze verdediging. Laten we ons dus rekenschap geven van de kans op escalatie, maar ook van de kans dat Rusland rekent op die rekenschap om de steun voor Oekraïne te ondermijnen.

Jonathan Holslag is politoloog en publicist.