‘Nu zijn economie hapert, had Xi Jinping internationaal een succesje nodig en dat kreeg hij in Zuid-Afrika’

Met zes nieuwe leden erbij willen de BRICS-landen zwaarder wegen in de wereldpolitiek.

President Xi Jinping van China noemde de bijeenkomst van de BRICS-landen in Johannesburg ‘historisch’. Nu zijn economie hapert, had hij internationaal een succesje nodig en dat kreeg hij in Zuid-Afrika. Al zo’n anderhalf decennium willen Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika samen een alternatief zijn voor de globale politieke en economische organisaties, die nog altijd op een westerse leest zijn geschoeid. Ze willen meer invloed en daarom zetten ze vorige week de deur open voor zes nieuwe leden. Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Egypte, Argentinië, Ethiopië en – verrassend – Iran mogen zich met Nieuwjaar een lid van de club noemen.

Met die uitbreiding kreeg China zijn zin. Het land weegt economisch het zwaarst in de groep en het wil van de BRICS ook politiek een wereldspeler maken. Landen zoals Brazilië en India houden de handen vrij, ze spelen liever geen rol in de Koude Oorlog tussen China en de Verenigde Staten. Dat is ook de zwakheid van de organisatie. Ze kan alleen wegen als alle leden op internationale forums met dezelfde stem spreken en dat is in dat heterogene gezelschap niet het geval.

Niet alleen is het vertrouwen tussen China en India niet groot, ook Saudi-Arabië en Iran stonden elkaar tot voor kort naar het leven. Riyad steunt militair op de VS, terwijl Iran als een bondgenoot van Moskou geldt. De BRICS spreken graag in naam van het zogenaamde Globale Zuiden, maar Pakistan heeft bijvoorbeeld toch liever niet dat India ook in zijn naam permanent lid wordt van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Argentinië en Mexico zien het niet zitten dat Brazilië heel Latijns-Amerika op dat forum zou vertegenwoordigen. Wat hen verbindt, is voornamelijk dat ze de Amerikanen niet altijd blind willen volgen.

Tegelijk hebben die landen een punt met hun klacht dat internationale organisaties de machtsverhoudingen in de wereld niet meer correct weerspiegelen. Dat twee dozijn landen nu kandidaat waren om bij de BRICS aan te sluiten, zou het Westen moeten aansporen om daar iets aan te doen. Het is vast geen toeval dat de belangrijkste olieproducerende landen straks allemaal lid zijn van de BRICS. Het is ook een teken aan de wand dat zo veel landen uit het Zuiden in de oorlog in Oekraïne geen kant kiezen, of zelfs Rusland steunen. Vladimir Poetin was dan wel persoonlijk niet in Johannesburg aanwezig, hij staat toch niet zo alleen als Europa en de VS zouden willen.