Het klimaatdoel dat de rechter de Nederlandse overheid heeft opgelegd, is behaald. De uitstoot van broeikasgassen lag in 2020 25,5 procent lager dan in 1990, zo blijkt uit definitieve cijfers die het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) en Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hebben gepubliceerd. Urgenda reageert dat het doel gehaald is door toevalligheden, niet door beleid.
In de zogeheten Urgendazaak verplichtte de rechter de overheid maatregelen te nemen tegen klimaatverandering. In 2020 moest de uitstoot van CO2 en andere gassen die bijdragen aan de opwarming van de aarde tenminste met 25 procent zijn verminderd. De Hoge Raad bepaalde dat eind 2019 in een zaak die was aangespannen door duurzaamheidsorganisatie Urgenda. Lagere rechters hadden de eis eerder al toegewezen, maar de staat procedeerde door tot aan het hoogste rechtscollege.
Volgens de Hoge Raad heeft de wetenschap duidelijk gemaakt dat klimaatverandering gevaren met zich meebrengt. Die kunnen ook inwoners van Nederland ‘ernstig treffen in hun recht op leven en welzijn’. In totaal lag de uitstoot in 2020 8,8 procent lager dan in 2019. De afname was onder meer te danken aan een sterke vermindering van het steenkoolgebruik. Kolencentrales zijn grote CO2-uitstoters.
Geluk is ook een factor: 2020 was relatief warm, waardoor minder aardgas nodig was voor verwarming. Verder speelden de coronamaatregelen een ‘beperkte’ rol. De uitstoot van de industrie bleef ongeveer gelijk aan het jaar ervoor, maar de uitstoot van het wegverkeer daalde met 15 procent. In de Nederlandse Klimaatwet is vastgelegd dat de afname zeker 49 procent moet zijn in 2030, ten opzichte van 1990. Het kabinet wil dat ophogen tot 55 procent.
De vraag is nog hoe de cijfers over 2021 precies zullen uitvallen. Uit voorlopige CBS-cijfers bleek in december dat in de eerste drie kwartalen zo’n 3 procent méér broeikasgassen werden uitgestoten dan in 2020. De voorlopige cijfers over het vierde kwartaal verschijnen half maart.
Urgenda-directeur Marjan Minnesma wil actie van de overheid. ‘Anders verwacht ik dat er voor 2030 nieuwe rechtszaken gaan komen.’ De Nederlandse regering heeft eind december in het coalitieakkoord afgesproken in de komende tien jaar 35 miljard euro uit te trekken voor een klimaatfonds.
Ook in ons land loopt een gelijkaardige procedure. De vzw Klimaatzaak kreeg in juni van de Belgische rechtbank gelijk, maar ging in november in beroep omdat ze wil dat de rechtbank concrete doelstellingen voor de vermindering van de CO2-uitstoot oplegt.
