Om 19 uur Belgische tijd (13 uur in Washington) begint in de VS-Senaat het tweede impeachmentproces tegen Donald Trump. Naar alle waarschijnlijkheid komt er geen veroordeling van de ex-president. Waarom is het proces dan toch van belang?
De achtergrond
Op 6 januari 2021 werd het Capitool bestormd door vele honderden, misschien enkele duizenden mensen. Voor een groot deel hadden de bestormers eerder een meeting bijgewoond op The Ellipse, een grasvlakte voor het Witte Huis. President Trump sprak de menigte opzwepend toe, hij maande de aanwezigen ‘de diefstal te stoppen’ (van de presidentsverkiezingen). ‘We vechten als gek (like hell), en als je niet vecht als gek, zul je geen land meer hebben’.
Tussendoor, tussen veelvoudig gebruik van de term ‘vechten’, zei Trump welgeteld één keer dat hij wilde dat er ‘vreedzaam’ gedemonstreerd zou worden. Aan het eind van zijn ruim een uur durende toespraak, die iets na 13 uur eindigde, stuurde hij zijn aanhangers naar het Capitool, om druk uit te oefenen op de parlementsleden en op vicepresident Mike Pence, die op dat moment de uitslag van de presidentsverkiezingen moesten bekrachtigen. Die bekrachtiging was in principe een formaliteit, maar volgens Trump kon het moment aangegrepen worden om de uitslag (de ‘diefstal’) tegen te houden.
Nog voor de toespraak beëindigd was, was er gewoel aan het Capitool, en iets minder dan een uur na het einde van Trumps speech – rond 14 uur – drongen manifestanten het Capitool binnen. De wandeling van The Ellipse naar het Capitool duurt een half uur of daaromtrent.
Van de bestormers zijn er intussen 211 in beschuldiging gesteld.
In en om het Capitool vielen vier doden op 6 januari. Een dag later overleed een lid van de Capitol Police aan de verwondingen die hij tijdens de bestorming had opgelopen.
De aanklacht
Een week na de feiten, op 13 januari, stemde het Huis van Afgevaardigden, met alle Democraten, die ondersteund werden door 10 van de 210 Republikeinen, voor een afzettingsprocedure (impeachment) tegen de toen nog zittende president. Er was één artikel van beschuldiging: aanzetten tot rebellie.
Nadat Joe Biden en Kamala Harris op 20 januari de macht hadden overgenomen, stuurde het Huis de aanklacht door naar de Senaat, die moet beslissen of er veroordeeld wordt. Voor een veroordeling is een tweederdemeerderheid nodig, dat wil zeggen dat 67 van de 100 senatoren voor de veroordeling moeten stemmen. Nog eens anders geformuleerd: minstens 17 Republikeinen moeten de veroordeling ondersteunen, in de veronderstelling dat alle 50 Democraten voor stemmen. Dat lijkt op dit moment onbegonnen werk. Er zullen naar verwachting een handvol Republikeinen voor veroordeling stemmen, maar wellicht niet veel meer dan dat.
Hoe verloopt het proces?
Dit is het tijdschema dat Republikeinen en Democraten in de Senaat maandag hebben uitgewerkt, en dat door verdediging en aanklagers werd aanvaard.
Dinsdag – Vandaag vanaf 19 uur Belgische tijd wordt gedurende vier uur gedebatteerd over de (grond)wettelijkheid van het proces.
Want dat is een belangrijk argument van de verdediging van gewezen president Trump: een afzettingsproces tegen iemand die niet langer in functie is, druist in tegen de impeachmentwetgeving. In een eerdere stemming hebben 45 van de 50 Republikeinse senatoren zich provisoir achter die versie geschaard. Er zijn argumenten en specialisten voor en tegen, maar zondag kregen de Republikeinen een knauw toen een van de meest vooraanstaande Republikeinse grondwetspecialisten, Charles Cooper, zich in de Wall Street Journal afkeerde van die versie. Als afzetting de enige consequentie is van een impeachmentsproces zou dat kloppen, aldus Cooper, maar de wet voorziet ook andere gevolgen: de senatoren kunnen beslissen dat de afgezette president niet langer kandidaat kan zijn voor een politiek ambt, en ook niet langer de voordelen van een ex-president kan genieten (zoals pensioen of beveiliging).
https://twitter.com/nytpolitics/status/1358853876057845761NYT Politicshttps://twitter.com/nytpoliticsCharles Cooper, a leading conservative constitutional lawyer, has broken with the Republican argument against convicting Donald Trump. He said suggesting that a former president cannot be tried for impeachable offenses "defies logic." https://t.co/W1BHdj7NHT
— NYT Politics (@nytpolitics) February 8, 2021
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De aanklagers argumenteren dat de impeachmentprocedure, weliswaar in een ver verleden, ooit gebruikt is tegen een minister en een senator die niet langer in functie waren. Als impeachment alleen kan voor een nog zittende president, argumenteren ze, dan kan een president zich in zijn of haar laatste weken maanden alles permitteren zonder dat er gevolgen aan vasthangen.
Na dit vier uur durend debat wordt er gestemd, en met een eenvoudige meerderheid van stemmen kan het proces doorgaan. Bij 50-50 krijgt vicepresident Kamala Harris de doorslaggevende stem, maar verwacht wordt dat er Republikeinen met de Democraten meestemmen.
Woensdag tot vrijdag (of misschien tot zondag): de argumenten
Zowel aanklagers als verdediging krijgen 16 uur om hun argumenten naar voren te brengen. Eén van de advocaten van de verdediging, David Schoen, heeft verkregen dat hij zijn sabbat niet zal moeten breken. Eerst werd gedacht dat alle activiteiten vanaf zonsondergang vrijdag zouden worden gestopt, maar Schoen liet later weten dat hijzelf afwezig zal zijn, maar dat andere advocaten van de verdediging gewoon blijven zetelen en dat men gewoon kan verderwerken.
Her en der wordt gesuggereerd dat de partijen hun 16 uur niet zullen opgebruiken, zodat men eventueel toch klaar kan zijn op vrijdag. Maar dat is onder voorbehoud.
Vanaf zondag: het kan snel gaan, maar…
De senatoren kunnen de teams van aanklagers of verdediging ondervragen. Dat duurt minstens een dag. Daarna kan de stemming volgen, wat dan tegen midden volgende week een verdict zou opleveren. Maar men kan ook na discussie beslissen om getuigen te horen. (In zekere zin zijn alle 100 senatoren zelf getuigen, want ze maakten de bestorming mee). Als er getuigen komen, verlengt dat uiteraard het proces. Donald Trump heeft laten weten dat hij niet vrijwillig als getuige komt. Men kan hem opleggen te komen, maar die procedure vergt ook weer tijd, terwijl de Democraten haast willen maken – kwestie van niet te veel tijd en aandacht weg te nemen van het covid-hulppakket van 1900 miljard dollar dat Joe Biden door het parlement wil laten goedkeuren.
Wat de aanklagers argumenteren
Het Democratisch team van aanklagers, onder aanvoering van Jamie Raskin (58), lid van het Huis van Afgevaardigden uit Maryland, zal volop videomateriaal tonen van de bestorming, onder meer nooit eerder vertoond politiemateriaal. De senatoren zullen onder meer beelden te zien krijgen waarin bestormers uitleggen hoe ze met hun raid Trump ondersteunden, uitvoerden wat hij hun gevraagd had en hoe ze zich terugtrokken uit het Capitool toen Trump zei dat ze naar huis moesten gaan.
Het team van Democraten zal ook de bredere context schetsen, waarbij Donald Trump al minstens sinds augustus 2020 argumenteert dat hij de verkiezingen alleen door fraude kon verliezen en in het midden liet of hij zou opstappen ingeval van nederlaag. Men zal ook uitvoerig ingaan op wat er sinds de verkiezingen van 3 november 2020 is gebeurd, daarbij onder meer het telefoongesprek waarin Trump op 2 januari de minister van Binnenlandse Zaken van de staat Georgia, Brad Raffensperger, aanmaande om 11.780 stemmen te ‘vinden’. Trump lag in de staat 11.779 stemmen achter bij Joe Biden. Maandag hebben de diensten van Raffensperger een onderzoek naar dat telefoongesprek geopend.
Ook de voorbereiding van de bijeenkomst in Washington, waarbij Trump herhaaldelijk zijn aanhang opriep om naar Washington te komen. ‘Maak dat je komt. Will be wild!‘, beloofde hij in een tweet. Uit mobielgegevens is gebleken dat nogal wat manifestanten na de toespraak inderdaad naar het Capitool liepen en in het Capitool gesignaleerd werden.
Er komt ook een uitvoerige tijdlijn, met onder meer aandacht voor de tweet die Trump om 14u24 verstuurde: ‘Mike Pence had de moed niet om te doen wat moest gedaan worden om ons land en onze grondwet te beschermen’. Hoe verhoudt dat moment zich tot de bestormers die actief op zoek gingen naar vicepresident Pence, en die ‘Hang Mike Pence’ scandeerden?
Een ander argument wordt: Trump spendeerde uren in het Witte Huis zonder tussen te komen en de bestorming af te keuren. Hij beantwoordde noodoproepen uit het Capitool niet, keek naar tv en belde zelf wel met parlementsleden die hij hoopte te overtuigen om tegen de verkiezingsuitslag te stemmen, en de verkiezingen in méér staten te betwisten zodat de bekrachtiging van de uitslag verdere vertraging zou oplopen. Dat weten we omdat hij een verkeerd nummer draaide en senator Mike Lee aan de lijn kreeg.
Trump tweette om 14u38 wel: ‘Blijf vreedzaam’. Veel later publiceerde hij een videoboodschap waarin hij zijn aanhang opriep om naar huis te gaan (wat sommigen op dat moment ook deden): ‘We houden van jullie. Jullie zijn heel bijzonder’, liet hij in diezelfde boodschap weten. Nog later besloot hij een tweet met ‘Houd deze dag altijd in herinnering!’ Dat kwam ook niet meteen afkeurend over.
De Democraten proberen dus duidelijk te maken dat er een lijn is van leugenachtige beweringen over het verkiezingsresultaat, pogingen om de verkiezingsresultaten ongedaan te maken, en de bestorming van het Capitool.
Ze zullen zich, volgens mediaverslagen, ver houden van kritiek op Republikeinse parlementsleden die ook de manifestanten hadden opgezweept.
Wat de verdediging argumenteert
Het team van de verdediging hamert op twee zaken. De eerste werd hoger al vermeld: men betoogt dat het ongrondwettelijk is om een afzettingsprocedure te voeren tegen een president die niet langer in functie is. Het tweede element is ‘vrijheid van meningsuiting’. Alles wat de president tijdens zijn toespraak van 6 januari vertelde, viel onder beschermde vrijheid van meningsuiting. Trump was er echt van overtuigd dat hij de verkiezingen gewonnen had. En als hij sprak van vechten was dat figuurlijk bedoeld.
‘De echte waarheid is dat de mensen die onwettig het Capitool binnendrongen dat deden uit hun eigen overtuiging en voor hun eigen redenen, en ze worden daarvoor vervolgd’, aldus een document dat de verdediging maandag verspreidde.
Trumps verdedigingsteam, dat vorige week pas aangeworven werd, zal twee hoofdspelers krijgen, de advocaten David Schoen en Bruce Castor. Op het laatste moment werd er ook een derde toegevoegd: Michael van der Veen.
Trump lashes out at Pence before mob breaches US CapitolGuardian Newshttps://www.youtube.com/user/guardianwiresvideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/aD2UmS4i69Q/hqdefault.jpgJe kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Wat doet het ertoe als er toch geen veroordeling komt?
Vele Democraten zijn niet blij met het vooruitzicht dat een veroordeling bijna zeker niet lukt. Maar het aanklagersteam denkt dat het, door de zaak aanschouwelijk voor te stellen, verontwaardiging over het gedrag van Trump kan opwekken en daarbij toch een aantal Trumpaanhangers in het verdeelde land van mening kan doen veranderen. Het team argumenteert ook dat het niet anders kon dan een procedure beginnen, gelet op de zwaarwichtigheid van de feiten. Een meerderheid van de bevolking is voor een proces, én voor een veroordeling. Maar het is geen overdonderderende meerderheid. Volgens een peiling van ABC, die zondag verscheen, is 56 procent van de Amerikanen voor een veroordeling.
Trump wordt de eerste president die twee keer een afzettingsprocedure doormaakt: ook dat geeft volgens de Democraten extra gewicht aan de procedure.
Het proces drukt de Republikenen met hun neus op de eigen verdeeldheid. Omdat ze daarin hun uitweg zien, concentreren ze zich op de procedure. Bijna alle senatoren waren aanwezig tijdens de bestorming en zijn dus partij en rechter. Vele Republikeinen waren echt ontdaan dat de president geen vinger uitstak om hen te beschermen (wat de verdediging betwist, maar wat wel hun indruk was). Maar hun achterban blijft Trump ondersteunen, en via de procedureslag lijken ze hem ook te ondersteunen.
Met de impeachmentprocedure is de zaak niet af voor Trump, ook al wordt hij niet veroordeeld.
Liz Cheney, een van de tien Republikeinse leden van het Huis van Afgevaardigden die voor impeachment stemde, stelt een serie gerechtszaken tegen Trump in het vooruitzicht. Sommige van de gearresteerde stormers kunnen hem bij hun proces betrekken. Of de familie van de overleden agent kan achter een schadevergoeding gaan. Of misschien komt er een rechtszaak in Georgia.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
