Nu Super Tuesday achter de rug is, lijkt Joe Biden de beste kaarten te hebben voor het presidentschap. ‘Joe Biden is veel minder capabel dan Hillary Clinton.’
Na zijn klinkende overwinning op Super Tuesday lijkt de 77-jarige Joe Biden af te stevenen op de nominatie voor de Democratische Partij. Sleepy Joe, zoals Donald Trump zijn politieke tegenstrever schertsend noemt, leek in de eerste voorverkiezingen af te gaan als een gieter, maar haalde afgelopen dinsdag maar liefst 380 kiesmannen binnen. Nu andere centrumkandidaten als Pete Buttigieg, Amy Klobuchar en Michael Bloomberg uit de race stapten, lijkt het uiterst onwaarschijnlijk dat Bernie Sanders Biden nog zal inhalen.
Die keuze voor Biden is bijna atypisch voor de Democraten, vindt analist Paul Verhagen. ‘Het klassieke spreekwoord luidt: Republicans fall in line, Democrats want to fall in love. Republikeinen zijn doorgaans veel beter bereid om voor de kandidaat van hun partij te stemmen, zelfs als ze er verre van verliefd op zijn. In zekere zin hebben de Democraten bij deze voorverkiezing gedaan wat de Republikeinen doorgaans doen: they fell in line, zelfs als ze niet echt enthousiast zijn over Joe Biden. Het hele partijestablishment is achter de kandidaat gaan staan die niet Bernie Sanders is. Die discipline is een nieuw fenomeen.’
Paul Verhagen is de zoon van voormalig Knack-correspondent Frans Verhagen. Samen schreven ze het onlangs verschenen boek Het Amerikaanse presidentschap, waarin ze de kiesstrijd om het machtigste ambt ter wereld fileren. Zowel Verhagen senior als Verhagen junior maakt zich kenbaar als overtuigde Democraat. Paul Verhagen is actief lid bij Democrats abroad, de organisatie voor Democraten die buiten de Verenigde Staten wonen. Zijn grootouders zijn dan weer overtuigde Republikeinen, die in 1948 uit China vluchtten en in Californië zijn gaan wonen.
Als data-analist voor de denktank The Hague Centre for Strategic Studies houdt Verhagen zich bezig met geopolitieke vraagstukken. Hij geeft toe dat hij zelf geen fan is van de manier waarop Amerikaanse partijen hun presidentskandidaat nomineren. Voorverkiezingen benadelen centrumkiezers, vindt Verhagen. ‘Het moedigt Republikeinse kiezers aan om een uitgesproken rechtse kandidaat te nomineren, en Democratische kiezers om een uitgesproken linkse kandidaat te nomineren. Terwijl de meeste Amerikanen gewoon centrumkiezers zijn, die zo bijna nooit een kandidaat naar hun zin krijgen.’
Is Joe Biden een goede keuze als presidentskandidaat?
Paul Verhagen: De fundamentele vraag die de Democratische Partij moet beantwoorden, is wat hun kiezers eigenlijk willen. Willen ze een revolutie? Of willen ze terug naar normaal? Doorgaans willen kiezers iets nieuws na een presidentschap. En Joe Biden is het tegenovergestelde van Donald Trump: een saaie, normale vent met beleidservaring.
Dat geldt toch des te meer voor Bernie Sanders?
Verhagen: Sanders’ appeal lijkt heel veel op dat van Trump: fuck the establishment, het systeem werkt niet meer, de media zijn vijandig. Vooral in zijn aanvallen op de media is Sanders de voorbije maanden heel hard op Trump gaan lijken. Ook de agressieve houding van zijn online supporters schrikt af.
Acht u het mogelijk dat Bernie Sanders een campagne tegen Trump zou winnen?
Verhagen: Dat is perfect mogelijk. Alleen zou Sanders als presidentskandidaat de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat danig bemoeilijken. De Democraten die tijdens de tussentijdse verkiezingen van 2018 het Huis hebben teruggewonnen, zijn niet de Alexandria Ocasio-Cortez’en van deze wereld, want die progressieve kandidaten hebben gewonnen in districten die al Democratisch waren. De Democraten die het Congres moeten terugwinnen, zijn doorgaans gematigde kandidaten die Republikeinen bekampen in staten die eerder conservatief zijn. Dat wordt veel moeilijker met een kandidaat als Sanders. In de suburbs zijn Democratische kiezers sociaal progressief, maar economisch eerder conservatief.
Bovendien voert Sanders campagne met de belofte om de schaliegasindustrie lam te leggen. Veel Amerikanen die in die sector werken, weten nog goed hoe ze in 2008 in groten getale werkloos waren. Dat zijn tienduizenden mensen, in strijdstaten als Florida, Pennsylvania, Ohio of Michigan. Die kiezers gaan echt nooit op Sanders stemmen. Maar dat zijn net de staten waar het op aankomt.
Hoe evalueert u de kandidatuur van Michael Bloomberg?
Verhagen: De deelname van Bloomberg is eigenlijk zeer goed geweest voor Biden. Veel Bernie-kiezers wilden vooraf niet op Biden stemmen. Maar toen Bloomberg in de race stapte, is Biden voor hen wel aantrekkelijker geworden. In vergelijking met een miljardair als Bloomberg, lijkt Biden voor hen nog wel een aanvaardbare keuze.
Maakt de Democratische Partij door voor Biden te kiezen niet exact dezelfde fout als in 2016, toen ze voor Hillary Clinton koos?
Verhagen: Het vreemde aan Hillary Clinton is dat ze gezien werd als een gematigde kandidaat, terwijl ze eigenlijk met een heel progressief platform campagne voerde. Er was een duidelijk seksistische ondertoon. Biden heeft die problemen niet.
Is Biden niet minstens even kwetsbaar? Donald Trump kan naar hartenlust verhalen verspreiden over Bidens zoon Hunter, en zijn activiteiten in Oekraïne.
Verhagen: Dat is inderdaad de vraag. De Republikeinen hebben in 2016 ook alle mogelijke modder naar Clinton gegooid, om te zien wat bleef plakken. Bij Biden is dat moeilijker, omdat hij toch veel minder polariserend is dan Clinton. Tegelijk moet ik er ook bij zeggen dat Biden veel minder capabel is dan Clinton. Clinton is een enorm capabele bestuurder, maar een slecht politica. Ik ben er wel van overtuigd dat Biden heel goed in staat zal zijn om jonge progressieven in zijn kabinet te betrekken. Als de Democraten erin slagen het Congres mee te krijgen, zou Biden wel eens het meest progressieve beleid in jaren kunnen voeren.
Maakt u zich zorgen over de cognitieve vermogens van Biden? Op campagnemeetings komt hij vaak verward over.
Verhagen:(denkt na) Ik maak me meer zorgen over die van Trump dan over die van Biden.
Daarmee legt u de lat niet echt hoog.
Verhagen:(glimlacht) Het is inderdaad niet echt inspirerend. Maar ‘beter dan Trump’ is wat kiezers vandaag willen. Ik vergelijk een presidentschap van Joe Biden met trekken aan de noodrem. Het is een manier om de instellingen te redden en het politieke systeem te herstellen.
Is dat geen groot gebrek aan ambitie? De energie van de Democratische Partij zit net bij het progressieve deel van de Democraten.
Verhagen: Amerika is in snel tempo een progressief land aan het worden. Jongeren stemmen – als ze opdagen – voor kandidaten als Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez. Maar de kiezers die ervoor zorgen dat Democraten verkiezingen winnen, zijn doorgaans zwarte vrouwen. En zwarte kiezers zijn doorgaans relatief conservatief, en stemmen niet voor latte-drinkende progressieven uit de Oostkust.
Hoe moet de running mate van Biden eruitzien?
Verhagen: Het zou goed zijn als het een vrouw is die als progressief wordt gezien. Het is ook belangrijk dat ze relatief jong is. Het klinkt misschien cru, maar de kans dat de volgende president van de Verenigde Staten corona krijgt en overlijdt tijdens zijn ambtstermijn, is natuurlijk niet ondenkbaar. Zowel Trump als Biden riskeren bij een eventuele ambtstermijn ernstige fysieke problemen te krijgen. Aan Democratische kant zouden Stacey Abrams en Kamala Harris zeer goede kandidaten zijn.
Acht u het mogelijk dat de Democraten winnen? Een zittende president die een goed draaiende economie kan tonen, wordt doorgaans herverkozen.
Verhagen: Als de evangelische stemmers thuis blijven, verliezen de Republikeinen, en als de zwarte stemmers thuis blijven, verliezen de Democraten. Maar de stemmers in het midden hebben wel degelijk een invloed. Swing states als Florida, Pennsylvania of Virginia zijn staten waar veel gematigde Republikeinen en Democraten wonen. Je kunt niet zonder de flanken, maar verkiezingen worden in essentie in het centrum gewonnen.
Vindt u het vreemd dat Obama zich nog niet heeft uitgesproken voor zijn voormalige vicepresident?
Verhagen: Obama gaat ervan uit dat zijn rol er vooral in bestaat om de uiteindelijke nominee te steunen. Het valt trouwens op dat Sanders sinds Super Tuesday allerlei spotjes heeft uitgebracht waarin hij zijn waardering voor Obama uitspreekt. Dat is opvallend, want tot nu toe voerde hij net campagne met de boodschap dat de Obamajaren niet gewerkt hebben.
Acht u het mogelijk dat de Democratische of de Republikeinse Partij binnenkort uiteenvalt?
Verhagen: Ik verwacht dat de partij die deze presidentsverkiezingen verliest, zal splitsen. Als Trump verliest, zal de Republikeinse partij af zijn van het Stockholmsyndroom waardoor de Republikeinen zich nu aan Trump vastklampen. En als de Democraten verliezen, zal de progressieve vleugel zich waarschijnlijk roeren.
Hoe ziet u dat concreet?
Verhagen: In zekere zin zou je kunnen zeggen dat de Republikeinse Partij al gesplitst is. Er zijn nog enkele gematigde Republikeinen, zoals Lisa Murkowski en Mitt Romney, maar de Never Trump-beweging in de partij is eigenlijk relatief klein. Sowieso zullen de Republikeinen na Trump een keuze moeten maken: welke richting gaan we uit? Na het verlies tegen Obama maakte de Republikeinse Partij de analyse dat ze hun coalitie moesten verbreden, en niet alleen op witte kiezers mochten rekenen. Ze hebben net het tegenovergesteld gedaan. De Republikeinen weten dat ze na 2020 geen presidentsverkiezingen zullen winnen met een louter blank electoraat. Vandaar dat ze tot alles bereid zijn om zich aan de macht vast te klampen. De Republikeinse Partij weet dat de klok tegen haar tikt.
Frans Verhagen & Paul Verhagen, Het Amerikaanse presidentschap, Uitgeverij Omniboek, 208 blz., 20 euro
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
