Vanuit de Amerikaanse senaat wordt opgeroepen om Oekraïne te bewapenen in de strijd tegen Rusland. Ondertussen leveren de Verenigde Staten militaire steun en wapens aan Irak en gaan ze op zoek naar partners in de strijd tegen de Islamitische Staat (IS), ook in Syrië. Maar die proxy-oorlogsvoering blijkt niet altijd efficiënt te zijn en Amerika ziet zichzelf de eigen vijand bewapenen.
De Verenigde Staten roepen op om een wereldwijde alliantie te organiseren in de strijd tegen de Islamitische Staat (IS), in Irak – waar Amerika reeds wapens en militaire steun levert – maar ook in Syrië. Ondertussen wordt de regering van president Barack Obama gevraagd wapens te leveren aan Oekraïne voor een mogelijke oorlog met buurland Rusland. Maar die proxy-oorlogsvoering – waarbij geen Amerikaanse soldaten voet aan wal zetten, maar lokale strijdkrachten getraind en van wapens voorzien worden – is in het verleden al vaak genoeg inefficiënt gebleken, met Amerika dat zichzelf de eigen vijand ziet bewapenen.
IS neemt wapens Iraaks leger over
Toen militanten van de Islamitische Staat de tweede grootste stad van Irak, Mosoel, grotendeels veroverden, konden zij ook de hand leggen op een arsenaal aan wapens, munitie en ander materiaal dat door de gevluchte Iraakse soldaten was achtergelaten. Wapens die door de VS aan de troepen geleverd waren om hen te helpen in de strijd tegen de oprukkende terreurbeweging. Dat schreef The New York Times. Ook in Falluja, Samarra en andere regio’s verwierf de IS controle en daarbij bases, wapens en voertuigen van de door Amerika getrainde en voorziene Iraakse militairen.
Het is een probleem dat de Obama-administratie in Syrië tracht te vermijden door er de hulp aan de oppositie te beperken. Toch lijkt de VS ook daar reeds gefaald te hebben.
Wapens ‘gematigde’ Syrische rebellen naar pro-Assadmilities
In januari 2014 raakte bekend dat de VS wapens zou leveren aan ‘gematigde’ Syrische rebellen in het zuiden van het land. De leveringen werden goedgekeurd door het congres en zouden via Jordanië gebeuren. Het ging over zowel lichte wapens als krachtigere zoals antitankraketten. MANPADS, of draagbare rakettenwerpers die gebruikt kunnen worden om militaire of passagiersvliegtuigen neer te halen, zouden niet in de levering worden opgenomen. Dat meldde Reuters.
Hoewel de Amerikaanse inlichtingendienst (CIA) destijds meende dat de leveringen in goede handen zouden terechtkomen, bleken de westerse wapens ook de door Iran gesteunde sjiitische milities te bereiken die de Syrische president Bashar al-Assad aan de macht willen houden, aldus USA Today.
Duizenden Amerikaanse wapens op zwarte markt
Volgens analisten op de Amerikaanse nieuwssite is het onduidelijk of de wapens gestolen werden of gekocht zijn op de zwarte markt in Syrië, Turkije, Irak of Libië. In 2009 werden namelijk grote Amerikaanse wapenverkopen aan Irak georganiseerd. Dat zegt Christopher Harmer, een analist aan het Instituut voor Oorlogstudies, in USA Today. Na bijna tien jaar oorlog in Irak bleven duizenden wapens voor het rapen achter.
Die Amerikaanse verkoop omvatte 80.000 M-16’s, 25.000 M-4’s en 2.550 M-203 granaatwerpers. Zo blijkt uit een aankondiging van de Defense Security Cooperation Agency in december 2009 die door de nieuwssite wordt aangehaald.
Hoewel de Amerikaanse wapens slechts onder strikte controle naar buitenlandse legers doorstromen en transfers naar derde partijen verboden zijn zonder de toestemming van het ministerie voor Buitenlandse Zaken, komen de wapens toch vaak in handen van militante groeperingen in het Midden-Oosten, meent Australische wapenspecialist Nic Jenzen-Jones in USA Today.
Volgens Jenzen-Jones is Libanon de meest waarschijnlijke bron voor de Amerikaanse wapens bij de sjiitische milities. In de Israëlisch-Libanese oorlog van 2006 werd volgens de man aan beide zijden met Amerikaanse wapens gestreden.
1 miljard dollar militaire steun aan Libanon
Recent liet de VS nog verstaan extra wapens aan Libanon te zullen leveren. De bedoeling is het leger te steunen tegen de toenemende dreiging van islamistische militanten die uit de burgeroorlog in buurland Syrië voortkomen, schrijft The Guardian.
De 1.500 M-16’s en meer dan 450 antitankraketten werden volgens de Amerikaanse ambassadeur in Libanon, David Hale, met Amerikaans belastinggeld gefinancierd, aldus The Star.
De extra steun maakt volgens Hale deel uit van een langdurig partnerschap met het Libanese leger. Sinds 2006 heeft de VS voor meer dan 1 miljard dollar militaire steun geleverd aan het land. De VS onderhandelt nog over de levering van zwaardere wapens ten bedrage van alweer 1 miljard dollar. De wapens zouden met financiële steun van Saoedi-Arabië worden aangekocht.
Wapens aan Libië in handen al-Qaeda
Ook in Libië liep het mis met Amerikaanse wapens. Nieuwssite The Blaze voerde een onderzoek uit naar hoe al-Qaeda kon profiteren van de Amerikaanse militaire hulp aan rebellen in het land.
Tot 500 miljoen dollar aan wapens bedoeld voor Libische rebellen, belandden in handen van terroristische groeperingen sinds de onrust met de Arabische Lente in 2011 begon. Dat meldden voormalige militairen en huidige leden van de inlichtingendienst aan The Blaze. Aan al-Qaeda verbonden militanten konden zo de hand leggen op Amerikaanse wapens die uiteindelijk gebruikt zouden zijn bij de dodelijke aanslagen op het Amerikaanse consulaat in Benghazi.
Gemaskeerd via Perzische Golf
Bij de start van de Libische burgeroorlog was het voor de VS en Europa moeilijk uit te maken wie vriend en wie vijand was. Al-Qaedamilitanten en andere extremisten waren verweven in het netwerk van rebellen. Wapenleveringen via de Perzische Golf naar Libië kwamen zo vaak in handen van terroristen terecht. Dat meldt een rapport van de Verenigde Naties uit 2014. ‘De meeste arsenalen blijven onder controle van gewapende groeperingen die niet tot de staat behoren. Overheidsinstellingen hebben onvoldoende controle over de landsgrenzen, havens en luchthavens wat leidt tot een algemene staat van onveiligheid in de omgeving en in Libië zelf’, zo stelt het rapport nog.
The Blaze wijst er wel op dat de VS in 2013 verantwoordelijk was voor 45 procent van de wapenleveringen aan de Perzische Golfstaten, zoals onder andere aan de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar. Contracten verzekeren die grote wapenstroom aan de landen ook nog in 2014.
Door de wapens via een ‘buitenlandse bondgenoot’ te laten passeren die dan de aanvraag, het transport en de logistiek regelt, kon de VS zijn betrokkenheid verbergen, aldus The Blaze. Maar de Obama-administratie zou dus op de hoogte zijn geweest van de wapenleveringen vanuit de VAE en Qatar aan Libië. Het gevolg is dat de VS zo de controle over de eindgebruiker verloor. Sommige van die eindgebruikers bleken uiteindelijk extremistische militanten van al-Qaeda te zijn.
MANPADS bij Hamas
Na de val van de Libische dictator Moammar Kadhafi, werden arsenalen met Amerikaanse wapens geplunderd. Zo geven The New York Times en The Star aan. Meer dan 15.000 draagbare rakettenwerpers of MANPADS werden gestolen.
Later schoten islamitische militanten in de Sinaï met een van de projectielen een Egyptische militaire helikopter neer, waarbij vijf soldaten omkwamen. Ook de Palestijnse militanten van Hamas beweren MANPADS te bezitten, aldus The Star.
Een rapport van de Arms Control Association schat dat 47 militante groeperingen wereldwijd nu MANPADS bezitten. De wapens werden ondertussen bij een vijtigtal aanvallen op passagiersvliegtuigen gebruikt.
Afghaanse corruptie bewapent taliban
In Afghanistan zijn er eveneens tekens dat Amerikaanse wapens en munitie naar talibanstrijders vloeien. Wapens die bij dode guerrillastrijders gevonden werden, wijzen in die richting. Van 30 magazijnen die bij de lijken werden gevonden, kwamen er 17 overeen met de munitie die door de VS aan de Afghaanse overheid geleverd werd. Dat blijkt uit een onderzoek van The New York Times.
De aanwezigheid van die munitie onder de doden in de Korangalvallei, een onrustig gebied bij de grens met Pakistan, suggereert dat wapenleveringen aan Afghaanse strijdkrachten uiteindelijk in verkeerde handen zijn terechtgekomen voor gebruik tegen Amerikaanse troepen. Slechte discipline en extreme corruptie binnen het Afghaanse leger zou de guerrilla’s jarenlang kunnen hebben helpen bevoorraden.
Houten deur en hangslot
Vermoed wordt dat een derde van 242.000 lichte wapens gestolen werden, aangezien de VS die niet meer kan opsporen. Het gaat over AK-47’s, mortiergranaten, machinegeweren en granaatwerpers. Dat schrijft de Washington Post. De wapens zouden vooral in handen van de taliban beland zijn. Ook werden ze gesignaleerd bij een gevecht in Afghanistan waarbij negen Amerikanen gedood werden.
Veel van de wapens die tussen 2004 en 2008 geleverd werden, werden in door Afghaanse militairen gerunde depots achtergelaten. Die depots werden in het verleden al vaak gedeserteerd, beroofd en zijn bekend om de ondermaatse veiligheidssystemen die soms uit een houten deur en een hangslot bestaan, aldus de Washington Post.
Malinees verraad
Tot slot draaide de Amerikaanse steun aan Mali ook op niets uit. Vijf jaar lang hielp de VS bij de opbouw en training van het Malinese leger in de strijd tegen aan al-Qaeda gelinkte separatisten in de noordelijke woestijn, meent The New York Times.
Maar toen militanten en geallieerde Tuaregmannen een offensief startten eind 2012, deserteerden honderden Malinese soldaten. Zo ook commandanten van elite-eenheden die opgeleid waren door de VS. Dat terwijl het leger als sinds maart 2012 in verval geraakt was, nadat een door Amerika getrainde officier een coup had gepleegd. Dat zorgde ervoor dat militanten de helft van Mali innamen en militaire posten plunderden. De strijders werden pas gehinderd in hun verovering van het land toen Frankrijk en buurlanden van Mali troepen stuurden om tussen te komen.
Wapens voor wie mensenrechten schendt
Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International zijn de Verenigde Staten de grootste wapenleveranciers ter wereld. Zo ontvangen meer dan 170 landen Amerikaanse wapens. Sommige landen zoals Myanmar, China en Zimbabwe kunnen op minder steun rekenen als gevolg van VN-embargo’s wegens mensenrechtenschendingen. Toch levert de VS volgens Amnesty ook wapens aan landen die er uiteindelijk ook de mensenrechten mee schenden. Zo bijvoorbeeld Bahrain, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Djibouti, Honduras, Saoedi-Arabië en Koeweit.
Maar ook Israël, dat recent nog onder vuur lag voor schendingen van het oorlogsrecht en de mensenrechten in het Gazaconflict, ontvangt heel wat Amerikaanse wapens, zo blijkt uit het Militaire Assistentie Rapport uit 2013 van het Amerikaanse ministerie voor Buitenlandse Zaken en Defensie. Maar liefst 410.814.057 dollar aan wapens stroomden van de VS naar het kleine land in het Midden-Oosten.
De val van proxyoorlogen
De Verenigde Staten hebben zich dan wel teruggetrokken uit Irak en doen dat ook uit Afghanistan, de levering van militaire steun in de vorm van wapens en opleiding van lokale strijdkrachten heeft niet altijd het gewenste resultaat opgeleverd. De vraag is maar welke terreurbeweging de hand zal leggen op de volgende Amerikaanse lading. Of hoe Amerika in de val van proxyoorlogen dreigt te lopen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier