‘Het Klimapaket van de Duitse regering is er een voor twee democratieën’

Met haar klimaatmaatregelen probeert de regering-Merkel twee tegengestelde tendensen in Duitsland te verzoenen: de steile opmars van Die Grünen in het westen en die van de AfD in het oosten.

Volgens een recente peiling zouden de Duitse groenen in de deelstaat Baden-Württemberg vandaag goed zijn voor 38 procent van de stemmen. Uitgerekend in het hart van de Duitse auto-industrie lijkt de partij haar voorsprong op de centrumrechtse CDU verder uit te diepen. Volgens een andere peiling maken Die Grünen een kans om bij de volgende nationale verkiezingen de grootste te worden. Dat bondskanselier Angela Merkel in 2021 opgevolgd wordt door Robert Habeck, covoorzitter van de groenen, is niet langer ondenkbaar.

Toch wordt het groene succes wat overschaduwd door een andere realiteit. Bij de verkiezingen in de Oost-Duitse deelstaten Sachsen en Brandenburg behaalde de rechts-radicale AfD onlangs respectievelijk 27,5 en 23,3 procent van de stemmen. Met scores van om en bij de 10 procent blijkt er in het oosten van Duitsland geen sprake te zijn van een groene golf.

Het Klimapaket van de Duitse regering is er een voor twee democratieën.

Een land van twee democratieën, dus. Maar of die totaal onverzoenbaar zijn?

Met haar best wel ambitieuze Klimapaket, dat ze onlangs voorstelde, doet de Duitse regering tenminste een poging. Er staat bijvoorbeeld in dat Duitsland ten laatste in 2038 zijn laatste kolencentrale zal sluiten. De Kohleausstieg werd eerder dit jaar besproken in een adviescommissie, met ook vertegenwoordigers van de milieubeweging. De kolenuitstap ligt bijzonder gevoelig in het veel minder gegoede oosten, waar nog duizenden arbeiders in die sector werken. Ongetwijfeld speelde die overweging mee in de beslissing om de uitstap op de wat langere baan te schuiven en hem te begeleiden met een pak flankerende maatregelen. Tegelijk werd rekening gehouden met de verzuchtingen van de milieubeweging: de mogelijkheid tot een versnelde uitstap blijft open.

Een vergelijkbaar compromis werd gezocht voor de CO2-heffing op fossiele brandstoffen. Die wordt ingevoerd vanaf 2021 en blijft eerst relatief laag. In een later stadium treedt een systeem met emissierechten in werking en zullen de prijzen gevoelig stijgen. Daartegenover staan forse investeringen in elektrische auto’s en openbaar vervoer. Het verouderde spoorwegennet wordt compleet vernieuwd en sterk uitgebreid, en sporen in Duitsland wordt goedkoper.

Het Klimapaket werd al op de dag van de lancering afgeschoten door zowel de AfD, die het veel te verregaand vindt, als de groenen, voor wie het nog lang niet genoeg is. Troost kan Merkel putten uit de gedachte dat ze straks niet herkozen hoeft te worden.