‘Het bombardement van Joe Biden zal ook het Belgische coronabeleid aansturen’

‘Joe Biden hamert op het herstelbeleid en duwt Amerika economisch naar links. Met dank aan corona’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Het werd een duur weekendje in Washington. Toen afgelopen zaterdag de Amerikaanse Senaat met 50 stemmen tegen 49 instemde met de maatregelen van president Joe Biden, was dat goed voor een van de grootste Amerikaanse steunpakketten ooit. Larry Summers, de invloedrijke liberale econoom en ex-minister onder Bill Clinton, sprak vorige maand al in The Washington Post van ‘het meest gedurfde macro-economische stabiliseringsbeleid in de Amerikaanse geschiedenis’. Hij had stevige kritiek op het plan: Joe Biden zou onder meer de inflatie de hoogte injagen. Maar hij was het op één punt wel eens met veel andere Democraten: in deze crisis is de steun voor de economie beter te groot dan te klein.

De bedragen van het hulpprogramma van de nieuwe Amerikaanse president doen duizelen, maar de hulp is dan ook niet min. De blikvanger van de nieuwe ‘stimulus bill’ is simpelweg harde cash: de meeste Amerikanen krijgen binnenkort een cheque van 1400 dollar in de bus. Die komt bovenop de cheques van achtereenvolgens 1200 en 600 dollar die voormalig president Trump al had uitgekeerd. De steun voor werklozen wordt verlengd, er komt meer dan honderd miljard dollar voor vaccins en voor testen-en-tracen, en 170 miljard voor de strijd tegen het virus in het onderwijs. Dankzij subsidies kunnen miljoenen Amerikanen zich nu een ziekteverzekering veroorloven. Dat is nogal wat. Donald Trump zette ook enorme steunprogramma’s op de sporen, maar hij kapitaliseerde op de reservoirs van rancune en rassenhaat, en stuurde het land radicaal naar rechts. Biden hamert op het herstelbeleid en duwt Amerika economisch naar links. Met dank aan corona.

Het was een tijdlang niet duidelijk of de nieuwe president het hele pakket door de Senaat zou kunnen loodsen. Uiteindelijk heeft één belangrijk onderdeel – het plan om het minimumloon op te trekken tot 15 dollar per uur – het niet gehaald, onder meer omdat ook sommige Democraten die loonsverhoging niet zagen zitten. De senator Joe Manchin, uit het straatarme West-Virginia, die zichzelf draaikonterig een ‘gematigd conservatieve Democraat’ noemt, had al gezegd dat hij die 15 dollar geen goed idee vindt. Maar de bulk van het plan van Biden heeft het wél gered. Het belang daarvan kan moeilijk worden overschat. Het bombardement van Biden is niet alleen historisch in de Verenigde Staten. Het zal ook in Europa, en in België, het beleid van de komende jaren aansturen.

De begrotingsmonitor van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) berekende begin dit jaar dat alle landen ter wereld samen al ongeveer 14.000 miljard dollar hebben uitgegeven aan noodhulp, omgerekend zo’n 13,5 procent van het mondiale bbp. Landen die ook in andere tijden al veel geld uitgeven aan een sociaal vangnet, zoals België, geven nu relatief gezien iets minder aan noodhulp uit. Maar ook in ons land gaat het nog om formidabele sommen. Eind 2020 werden de economische steunmaatregelen van Vlaanderen en België samen op een kleine 15 miljard euro geschat, het IMF spreekt van een kleine 20 miljard in totaal, voor heel België.

Die onvoorstelbare bedragen jagen sommigen schrik aan: iemand zal dat toch ooit moeten terugbetalen, is dan de logica. Maar het Britse blad The Economist zag er vorige week juist een kans in om de welvaartsstaat te versterken. Dat er meer deining op komst is, met de klimaatopwarming, de disruptie van de arbeidsmarkt en de gevolgen van de pandemie: dat is zo goed als zeker. ‘We kunnen ons daar niet snel genoeg op voorbereiden’, schrijft het blad.

Of dat ook echt gaat gebeuren, is nog de vraag. De vele recente denkoefeningen over ‘de wereld na corona’ klinken vaak speculatief, zo niet ronduit naïef. De kans dat we na de epidemie vanzelf in een betere wereld terechtkomen is nihil. Maar de angst voor de sociale ravage die eraan komt als we níéts doen, kan misschien wel de geesten in beweging zetten. Het is geen goed idee om mensen banger te maken dan ze al zijn: de kans dat de angst plots kantelt in uitbarstingen van geweld, veeleer dan in een rechtvaardige herverdeling van de lasten, is best groot. Maar het zou niet de eerste keer zijn dat een schrikbeeld meer klaarspeelt dan een verlanglijstje van hooggestemde idealen. Er ligt een kans. Het is aan ons om ze te grijpen.