De donkere wolken troepen alsmaar dichter samen boven het hoofd van gedoodverfd Merkelopvolger Armin Laschet. Voor sociaaldemocraat Olaf Scholz ziet het er steeds beter uit.
Wanneer de eerste resultaten van de Duitse Bondsdagverkiezingen zondagavond werden aangekondigd, deden zowel SPD-kandidaat Olaf Scholz als CDU-voorzitter Armin Laschet een gooi naar het kanselierschap. Hoewel Laschet als tweede eindigde, merkte hij niet onterecht op dat een meerderheid in het Duitse parlement hetgeen is waar het om draait. Het betekent dat de bal in het kamp van de derde en vierde partij ligt: Die Grünen van voorzittersduo Annalena Baerbock en Robert Habeck en de liberale FDP van kopman Christian Lindner. Zij zullen bepalen wie binnen afzienbare tijd de scepter van afscheidnemend bondskanselier Angela Merkel overneemt.
Benard
Intussen ziet de situatie er voor Laschet alsmaar benarder uit. Hoewel de aspirant-bondskanselier het ondermaatse resultaat ruiterlijk toegaf, kan hij in zijn partij nauwelijks nog op mededogen rekenen. ‘Goede kerel, maar voor de opgave totaal ongeschikt’, citeert de Frankfurter Allgemeine Zeitung vrijdag een lokaal partijlid. Lokaal blijft de kritiek echter niet. Zijn Beierse collega Markus Söder (CSU), die Laschet enkele maanden geleden nog aftroefde als kanselierskandidaat, heeft intussen de messen geslepen. Zo meent Söder dat Olaf Scholz de openingszet mag maken en dat de Union (CDU/CSU) pas nadien aan de beurt is. Een mening die ook de invloedrijke minister-president van Saksen Michael Kretschmer toegedaan is.
Laschet probeerde zijn opties nog open te houden daags na de stembusgang. Zo wilde hij dat het mandaat van fractievoorzitter Ralph Brinkaus maar met een maand zou worden verlengd, terwijl een jaar de gebruikelijke termijn is. Op die manier hoopt Laschet om de rol van oppositieleider te kunnen overnemen indien hij met zijn partij in de oppositie belandt. Maar Brinkhaus wilde daar niet van weten en werd daarbij gesteund door heel wat mensen in het partijbestuur. Uiteindelijk kwamen de twee een compromis van een half jaar overeen en heeft Brinkhaus laten weten dat hij zich binnen zes maanden opnieuw kandidaat zal stellen.
Transfer
In tussentijd zijn de verkennende gesprekken tussen de andere partijen reeds begonnen. Op verkiezingsavond benadrukten zowel de Grünen als de FDP dat ze eerst met elkaar rond de tafel willen kruipen. Zij willen eerst onderhandelen over de onderhandelingen om misverstanden te vermijden. En dat mag de buitenwereld weten. Om hun eensgezindheid kracht bij te zetten postten Baerbock, Habeck, Lindner en FDP-secretaris-generaal Volker Wissing maandagavond een selfie op de sociale media. Alle vier in gewone kledij, wat de ontspannen sfeer tussen beide partijen moet benadrukken.
De weg ligt intussen open voor een zogenaamde verkeerslichtcoalitie, bestaande uit de SPD, de Grünen en de FDP – drie partijen die de verkiezingen hebben gewonnen. Uit een peiling blijkt dat zelfs de CDU-kiezers liever Scholz dan Laschet als kanselier willen. Alle zeilen worden bijgezet. De SPD heeft de populaire minister-president van Rijnland-Palts Malu Dreyer laten overkomen om deel uit te maken van het zeskoppige onderhandelingsteam. Een niet mis te verstane transfer. Dreyer werkt er namelijk direct samen met voormalige viceminister-president Wissing in een … verkeerslichtcoalitie. Het feit dat Dreyer en Wissing elkaar door en door kennen moet het bedje voor dezelfde samenwerking op nationaal niveau spreiden.
Bij de Grünen heerst er intussen wel wat wrevel. De partij heeft er ondanks de hoogste score sinds haar ontstaan een slechte campagne opzitten. Kanselierskandidaat Baerbock heeft de afgelopen maanden enkele kleine – soms opgeblazen – foutjes gemaakt die de partij duur te staan zijn gekomen. Daarom heeft covoorzitter Habeck het laken naar zich toegetrokken tijdens de onderhandelingen. Hier en daar circuleert zelfs het gerucht dat Habeck hoe dan ook de vicekanselier zal worden. Zulke manoeuvres – of ze nu waar zijn of niet – zorgen binnen een partij met een basisdemocratische traditie en een afkeer van rauwe machtspolitiek voor de nodige zenuwachtigheid.
Twistpunten
Uitkijken blijft het naar de inhoudelijke twistpunten tussen de drie partijen – vooral tussen de groenen en de liberalen. Fundamenteel verschillen beide partijen niet over de vooropgestelde doelen. De klimaatomslag, digitalisering en vrijheid worden door de liberalen zowel als de ecologisten hoog in het vaandel gedragen. Maar over de manier waarop zulke zaken moeten worden bereikt, zijn de meningen verdeeld. De Groenen willen geld in de economie pompen, de FDP staat op de bres om het federale begrotingstekort onder de 0,35 procent van het bruto binnenlands product te houden. Een discussie die met het oog op de herlancering van de economie in heel Europa aandachtig wordt gevolgd.
Net omwille van de mogelijke moeilijkheden houdt de FDP ook de kanalen met de Union open. Beide partijen komen zondagavond aanstaande voor een eerste keer bij elkaar. Ook dat verloopt moeizaam. De partij kon geen intern akkoord bereiken over wie zou deelnemen aan de verkennende gesprekken waardoor er uiteindelijk maar liefst vijftien mensen aan boord werden genomen. Daaronder ook minister van Gezondheid Jens Spahn, die in januari nog Laschets running mate was naar aanloop van de voorzittersverkiezingen. Een half jaar later geeft Spahn echter te kennen dat een ‘foutloze campagne de partij boven de dertig procent zou hebben opgeleverd’. Een uithaal die kan tellen, voor Laschet ziet het er niet goed uit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
