Commissievoorzitter Ursula von der Leyen is duidelijk vóór het gebruik van Russische tegoeden om Oekraïne te financieren. Daarmee probeert de Europese Commissie Belgische bezwaren te neutraliseren net voor de EU-top van 18 december. Premier Bart De Wever is niet overtuigd.
De Europese Commissie heeft woensdagmiddag twee denksporen op tafel gelegd om Oekraïne de komende twee jaar geld te lenen: gemeenschappelijke Europese schulden of het gebruik van de Russische tegoeden die in de EU geparkeerd staan – meer bepaald bij de Belgische effectenbeheerder Euroclear. De eerste optie vereist goedkeuring van alle lidstaten, de tweede slechts een gekwalificeerde meerderheid: 55 procent van de lidstaten die 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen verkiest klaar en duidelijk het idee van de bevroren tegoeden. ‘Met de voorstellen verzekeren we Oekraïne van de middelen om zichzelf te verdedigen en om vanuit een sterke positie vredesonderhandelingen te voeren. We verhogen de kosten van de Russische aanvalsoorlog. Dit moet voor Rusland een extra stimulans zijn om aan de onderhandelingstafel te komen’, aldus Von der Leyen op een persconferentie woensdagmiddag.
Volgens de Commissie is de optie van de Russische tegoeden met voorsprong de goedkoopste. Gemeenschappelijke Europese schulden aangaan voor een lening aan Oekraïne: dat geld ziet de EU van het noodlijdende Kiev nooit terug, waardoor de Europese belastingbetaler er uiteindelijk voor moet opdraaien. Dan kunnen we beter Russische middelen gebruiken, die de Russische president Vladimir Poetin vlak voor zijn grootschalige invasie was vergeten weg te halen van de Europese rekeningen.
Aandachtig geluisterd
Von der Leyen maakt zich sterk dat het voorstel met de Russische tegoeden juridisch waterdicht is en dat het België op zijn wenken bedient. ‘We hebben zeer aandachtig geluisterd naar de bezorgdheden van België, en we hebben bijna al die punten meegenomen in het voorstel dat vandaag op tafel ligt’, aldus Von der Leyen. ‘We willen er absoluut zeker van zijn dat al onze lidstaten, en specifiek ook België, weten dat we de lasten op een eerlijke manier zullen verdelen, zoals dat in Europa gebruikelijk is.’
De lidstaten, en nadien de EU-begroting, moeten ervoor garant staan dat de EU de Russische tegoeden meteen kan terugbetalen als Rusland daarvoor in aanmerking komt – een ‘onwaarschijnlijk’ scenario omdat Moskou eerst herstelbetalingen aan Oekraïne moet geven. Ook legt de Commissie een apart voorstel op tafel waarmee de EU-sancties, die de bevroren tegoeden mogelijk maken, niet langer elke zes maanden verlengd moeten worden. Dat moet een veto van onder meer de Hongaarse premier Viktor Orbán voorkomen.
Ook verzekert de Commissie België dat het niet moet vrezen voor Russische schadeclaims, aangezien het achttiende sanctiepakket van de EU zulke claims onmogelijk zou maken, zelfs voor claims van personen die in opdracht van Rusland handelen. Tot slot benadrukt de Commissie dat niet alleen Euroclear, maar alle financiële instellingen met Russische tegoeden op hun rekeningen, de bewuste middelen naar een Europese rekening moeten overmaken. Dat is goed voor een bedrag van in totaal 210 miljard euro, aldus de Commissie.
Rationeel en redelijk
Minder enthousiast is de regering-De Wever, die zich al geruime tijd verzet tegen dat idee van Europa. ‘Wij gaan geen risico’s van honderden miljarden euro’s op de schouders van België laden. Vandaag niet, morgen niet, nooit. Veel landen spreken zich niet uit en ik begrijp ook waarom. Iedereen begrijpt dat de vragen die wij stellen rationeel en redelijk zijn. De vraag is of men er zal aan kunnen voldoen. Tot op heden is dat niet het geval’, zei premier Bart De Wever (N-VA) woensdag aan VTM Nieuws.
Met de voorstellen kaatst de Commissie de bal terug naar de Wetstraat. Die moet beargumenteren waarom de voorstellen niet volstaan. België zou slechts 16,5 jaar kunnen aankloppen bij de EU voor eventuele schadeclaims vanuit Rusland. Dat is langer dan de opzegtermijn van 15 jaar die in het Belgisch-Russisch investeringsverdrag uit 1989 staat. Maar ons land vreest dat er nadien toch nog claims zullen komen.
Op de Europese top van 18 december moet er een oplossing over de kwestie gevonden worden. De Commissie hoopt dan een ‘sterk signaal’ te krijgen over hoe het verder moet met de financiering. We hebben dus nog twee weken tijd, een ‘eeuwigheid in de politiek’, waarin nog veel vergaderingen zullen volgen, aldus De Wever. Afgelopen vrijdag zat het kabinet-De Wever nog zes uur samen met dat van Von der Leyen over de kwestie.
Overspeelt Bart De Wever zijn hand met zijn brief over de Russische miljarden?