De eerste zes maanden van 2025 kreeg België 17.553 asielaanvragen. Ons land staat daarmee op de zesde plaats in de Europese Unie. Volgens migratie-experte Hanne Beirens is een kanttekening op zijn plaats: ‘Dat is maar 4,5 procent van het totaal van 399.000.’
Uit cijfers van het Asielagentschap van de Europese Unie (EUAA) blijkt dat België tussen januari en juni 2025 op de zesde plaats stond in het aantal asielaanvragen. Gevraagd naar duiding, maakt Hanne Beirens, migratie-experte aan het Europacollege en gewezen directeur van het Migration Policy Institute Europe, meteen een belangrijke kanttekening. ‘In de eerste helft van 2025 werden 399.000 asielaanvragen ingediend in landen van de Europese Unie. De top vijf – Frankrijk, Spanje, Duitsland, Italië en Griekenland – nam daarvan bijna 317.000 voor zijn rekening. Dat is een behoorlijk aantal. Het betekent dat vier van de vijf aanvragen terechtkwamen bij die vijf landen. Pas dan komt België, met 17.553 asielaanvragen, goed voor 4,5 procent van het totaal.’
Maar als we kijken naar het aantal asielaanvragen per capita, dan stond België in diezelfde periode toch nog op de vierde plaats. Wat maakt het ene land aantrekkelijker dan het andere voor asielzoekers?
Hanne Beirens: Het is een samenspel van factoren. Belangrijk voor België is dat verschillende migratiegemeenschappen al vertegenwoordigd zijn. Dat trekt aan. Mensen met hetzelfde land van herkomst kunnen nieuwkomers immers helpen bij het zoeken naar werk, huisvesting en een school voor de kinderen.
Ook het feit dat een asielsysteem goed is uitgewerkt, speelt erin mee dat steeds hetzelfde kransje landen bijna alle asielaanvragen te verwerken krijgt. Ze staan erom bekend dat het betere plekken zijn om een aanvraag in te dienen. Ook rijkere landen of landen met een sterke economische motor, waar makkelijker werk te vinden is, zijn aantrekkelijker.
Nederland en België doen hard hun best om het aantal ‘tweede aanvragen’ naar beneden te krijgen – die komen van mensen die elders al asiel hebben gevraagd, of die reeds een erkenning hebben. Vorig jaar was dat zo’n 16 procent, dit jaar schommelt het tussen 15 en 20 procent. Het gaat vooral om Afghanen, Congolezen en Georgiërs. Als de tweede aanvragen significant zouden verminderen, zoals de ambitie is van onze regering, dan zal ook onze positie in die grotere rangschikking zakken.
De nationaliteit van mensen die asiel aanvragen is mettertijd veranderd.
Beirens: Vandaag zijn er heel wat minder Syriërs dan vorig jaar, maar liefst 66 procent, en dat is een direct gevolg van de val van het Assad-regime. Zij waren de afgelopen jaren een groep met een hoge erkenningsgraad.
Daarnaast zien we een stijging met 29 procent van Oekraïense asielaanvragen. De verklaring is de situatie op het terrein. De Russische aanvallen zijn toegenomen, en het type aanvallen is veranderd, waardoor er meer burgerslachtoffers vallen. Om die reden besluiten mensen, jaren na het begin van de oorlog, om uiteindelijk toch te vluchten en op zoek te gaan naar een veiliger plek.
Nog een opmerkelijke vaststelling: in de eerste helft van 2025 vroegen zo’n 49.000 Venezolanen asiel aan in de Europese Unie, een stijging van 31 procent tegenover dezelfde periode vorig jaar. 93 procent van die aanvragen gebeurde in Spanje. Hoe verklaart u dat?
Beirens: Er bestaat al jaren een trend dat Venezolanen, maar ook andere Latijns-Amerikanen, een asielaanvraag doen in Spanje. Zij hebben geen visum nodig om er naartoe te reizen, en dan is het makkelijker om daar een aanvraag in te dienen. Op die manier valt de rol van de smokkelaar weg, of wordt die toch veel kleiner.
Tegelijk is er het gewijzigde migratiebeleid in de VS. Door zo goed als alle legale kanalen voor vluchtelingen af te sluiten en de grenzen potdicht te houden, hopen almaar meer Latijns-Amerikanen in Europa een veilige haven te vinden.
In de eerste helft van 2025 werd 18 procent van alle asielaanvragen in België door Eritreeërs gedaan. Hoe komt dat?
Beirens: België krijgt al enige tijd een groot aantal aanvragen van die groep. Eritreeërs hebben op dit ogenblik een van de hoogste erkenningsgraden in Europa. Meer dan 70 percent van de aanvragen leidt tot bescherming.
Ook het aantal aanvragen door Palestijnen uit Gaza steeg de laatste jaren aanzienlijk. In 2021 waren het er 1.198, het jaar erna dubbel zoveel; in 2023 waren het er 2.963, en 2024 kende opnieuw een verdubbeling tot 5.332. Ook in de eerste helft van 2025 klopten Palestijnen opvallend vaak aan bij België.
Beirens: België kent inderdaad al jaren een stijgend percentage Palestijnen die asiel aanvragen. Ooit heeft Theo Francken (N-VA) België daarom ‘het putje van het Europese asielbad’ genoemd. Dat is sterk overdreven. In vergelijking met andere Europese landen heeft België al langer een grote Palestijnse diaspora, en dat trekt – zoals eerder aangestipt – anderen aan. Ook dat er media-aandacht is voor de oorlog in hun thuisland kan een rol spelen. Aanvragers hopen dat er daardoor een empathisch gevoel heerst en dat autoriteiten bereid zijn een negatieve beslissing om te zetten in een positieve, of bereid zijn om de aanvraag te behandelen ook al loopt er ook een in een ander Europees land.
Oekraïense asielaanvragen stegen met 29 procent. De Russische aanvallen zijn toegenomen, en het type aanvallen is veranderd, waardoor er meer burgerslachtoffers vallen, en mensen uiteindelijk beslissen om toch te vluchten.
Ook opmerkelijk: in België neemt het aantal asielaanvragen af. Dat geldt trouwens voor de hele EU, vergeleken met 2024.
Beirens: In de eerste maanden van dit jaar is het aantal asielaanvragen in Europa inderdaad met bijna een kwart gedaald tegenover dezelfde periode vorig jaar. Dat strookt met het beleid dat zowel Europese als nationale leiders nastreven. Die waren de afgelopen jaren bezorgd omdat de asielaanvragen bleven toenemen. Neem Duitsland. Als je de eerste zes maanden van 2024 naast die van 2025 legt, zie je bijna een halvering van het aantal asielaanvragen. Dat komt doordat er vorig jaar, toen de cijfers over de eerste zes maanden van 2024 bekend werden, een politieke crisis uitbrak. Uit die statistieken bleek immers dat Duitsland de helft van alle asielaanvragen in Europa te verwerken kreeg. Er werd toen beslist om grenscontroles te installeren. Dat heeft voor die grote inkrimping gezorgd.
Spelen de terugkeerakkoorden ook een rol? Of de investeringen in Frontex?
Beirens: We zien al een paar jaar dat de akkoorden met landen als Turkije, Marokko, Tunesië en Egypte – landen vanwaar vaak mensen vertrekken – resulteren in minder aankomsten op het Europese vasteland. Die akkoorden zijn dus zeker belangrijk om deze kentering te begrijpen. Daarnaast zal de grote aandacht voor het versterken van de buitengrenzen met allerlei infrastructuur en technologie ook meespelen.
Door het nakende Europese Migratiepact voelen de EU-landen aan de buitengrenzen de nood om meer te investeren in grensbewaking en grensprocedures voor asielzoekers. Zij voelen de druk om meer mensen tegen te houden. Hoe dat zal uitpakken, is nog koffiedik kijken – maar ik verwacht dat het een impact zal hebben op de migratiebewegingen binnen de EU.