Het Europees Parlement heeft dinsdag in Straatsburg zijn afkeuring geuit over de wijze waarop het Europese grensbewakingsagentschap Frontex in 2020 met zijn budget is omgegaan. Zo wil het halfrond zijn onvrede over het functioneren van het agentschap ventileren.
De Europarlementsleden weigerden met 345 tegen 284 stemmen (8 onthoudingen) om Frontex de zogenaamde kwijting te verlenen voor de financiële rekeningen van 2020. Ze hekelen “de omvang van het ernstige wangedrag” onder de leiding van de voormalige directeur Fabrice Leggeri en het falen van het agentschap in zijn opdracht om fundamentele rechten van migranten en asielzoekers te beschermen.
Frontex bevindt zich in het oog van de storm sinds journalisten en ngo’s aan de kaak stelden dat medewerkers van het agentschap in 2020 en 2021 betrokken waren bij honderden pushbacks van migranten van Griekenland naar Turkije. Leggeri nam ontslag in april, na de publicatie van een rapport van het Europese antifraudebureau Olaf waaruit bleek dat leidinggevenden geprobeerd zouden hebben om de pushbacks te verdoezelen.
Daarnaast halen de Europarlementsleden ook problemen met het interne functioneren binnen Frontex aan. Zo zijn ze geschokt over de zelfmoord van een personeelslid die verband zou houden met “vermeende praktijken van seksuele intimidatie”. In totaal zouden in 2020 17 gevallen van seksuele intimidatie in het agentschap gemeld zijn, waarvan er 15 zonder gevolg geklasseerd werden.
Tevreden zijn de parlementsleden wel over de inspanningen van de nieuwe interimdirecteur Aija Kalnaja. Ze prijzen dat Frontex een aantal correctieve maatregelen heeft genomen en meer aandacht schenkt aan het respect voor fundamentele rechten. Ook loven de volksvertegenwoordigers de nieuwe managementstijl, die van Frontex “een veilige plaats” wil maken “waar mensen niet bang zijn om te spreken over mogelijke misstanden”. “De weigering om kwijting te verlenen komt niet als een verrassing, nu de bewijzen van schendingen van mensenrechten en het slechte functioneren zich opstapelen”, reageerde Saskia Bricmont (Ecolo). Het is volgens haar de verantwoordelijkheid van het parlement om “het functioneren van zo’n machtig agentschap van dichtbij te controleren”. “We willen niet dat het geld van de belastingbetalers de financiering van dit gedrag dient.”
Ook de liberalen wezen de kwijting af. De onthullingen zijn volgens Hilde Vautmans (Open VLD) “choquerend”. De liberale erkent dat er beterschap is, maar ze wijst erop dat Frontex nog niet alle eisen heeft vervuld. Zo vraagt het parlement een opschorting van de activiteiten in Hongarije, een follow-up van de activiteiten van het agentschap in Griekenland en de onmiddellijke aanstelling van toezichthouders voor de fundamentele rechten.
De Europese Volkspartij (EVP) wou de kwijting wel verlenen. Ze verwijt de linkerzijde van het halfrond “politieke spelletjes” te spelen. De kwijting gaat immers over de implementatie van de begroting en niets in het rapport van Olaf of de Europese Rekenkamer geeft aan dat er op dat vlak iets mis was, luidt het. “In het verleden zijn er problemen geweest met Frontex, maar het agentschap heeft bewezen dat het voldoet aan de kwijtingsvoorwaarden die werden opgelegd in 2019. Frontex verdient dus een nieuwe start”, meent Tom Vandenkendelaere (CD&V).
Frontex, opgericht in 2004, is het voorbije decennium onder impuls van de opeenvolgende migratiecrisissen uitgegroeid tot het meest gefinancierde Europese agentschap. Momenteel helpen al ruim 2.300 grensbewakers van Frontex de nationale autoriteiten aan de Europese buitengrenzen, en tegen 2027 moet het agentschap over een permanent korps van 10.000 manschappen beschikken. Ook het budget neemt toe, van 118 miljoen euro in 2011 naar 364 miljoen euro in 2020 tot 754 miljoen euro in 2022. De weigering van het parlement om kwijting te verlenen heeft geen rechtstreekse impact op deze financiële middelen.