De aanhouding van Europacollege-rector Federica Mogherini, verdacht van fraude bij een Europese aanbesteding, schaadt opnieuw het imago van de EU. Moskou wrijft zich in de handen.
Oud-premier en ex-voorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy (CD&V) is dinsdag ongetwijfeld even geschrokken. Van Rompuy is voorzitter van het uitvoerend comité en van de administratieve raad van het Brugse Europacollege, en daar voerde de federale politie gisteren huiszoekingen uit in een onderzoek naar mogelijke fraude met een openbare aanbesteding. Een van de drie verdachten is Federica Mogherini, voormalig Buitenlandvertegenwoordiger van de Europese Unie en rector van het Europacollege. Haar arrestatie werd woensdag bevestigd. Het was van Rompuy die in 2020 pleitte voor Mogherini’s aanstelling als topvrouw van het prestigieuze instituut.
Mogherini werd ruim vijf jaar geleden niet vanwege haar uitgebreide academische portfolio – volgens sommige ingewijden had de Italiaanse sociaaldemocrate die niet – rector van het Europacollege. Wel kon ze als voormalig Buitenlandvertegenwoordiger, een van de vier Europese topfuncties waarover de staatshoofden en regeringsleiders om de vijf jaar armworstelen, een heleboel andere adelbrieven voorleggen. Zo had Mogherini deelgenomen aan tal van internationale vergaderingen, een nieuwe Europese buitenlandstrategie uitgewerkt, en leiding gegeven aan de Europese Dienst voor Extern Optreden, waar meer dan 5000 mensen in dienst zijn.
Diplomatenacademie
Wat ook hielp, was haar contactenboek. Dat netwerk sprak Mogherini in 2021 aan om een openbare aanbesteding in de wacht te slepen, zo vermoeden de speurders van het Europees Openbaar Ministerie. De Europese Dienst voor Extern Optreden, waar een landgenoot van Mogherini toen de hoogste ambtenaar was, zocht een partner om Europese diplomaten op te leiden. Mogherini zou kennis hebben gekregen van vertrouwelijke selectiecriteria en op de hoogte zijn gebracht dat haar instituut de aanbesteding zou winnen. Het Europacollege, dat toen in slechte papieren verkeerde, kocht namelijk al een gebouw aan om de diplomatenacademie te huisvesten nog vóór de finale beslissing was gevallen.
Mogherini zou kennis hebben gekregen van vertrouwelijke selectiecriteria en op de hoogte zijn gebracht dat haar instituut de aanbesteding zou winnen.
Wordt er wel genoeg gedaan om zulke problemen te voorkomen? Dat een topvrouw van een Europese Dienst voor Extern Optreden nog geen twee jaar na haar uitdiensttreding meedingt naar contracten van diezelfde dienst, en vervolgens voorzitter wordt van de diplomatieke academie in kwestie, getuigt niet bepaald van goed bestuur. En is het werkelijk een goed idee dat een jarenlange gastprofessor aan het Europacollege momenteel binnen de Europese Dienst voor Extern Optreden verantwoordelijk is voor de diplomatieke academie binnen datzelfde Europacollege (al heeft de persoon in kwestie niets met het schandaal te maken)?
Misdaadserie
Voor het imago van de Europese instellingen zijn de gebeurtenissen opnieuw geen goede zaak – al is het wel ‘geruststellend’ dat de federale politie en de Europese fraudediensten zulke onderzoeken kunnen voeren. Na Didier Reynders is Mogherini de tweede voormalige vicevoorzitter van de Europese Commissie die in een jaar tijd in een schandaal van enig formaat verwikkeld raakt. De voorbije jaren werd ook het Europees Parlement opgeschud door een reeks beïnvloedingspogingen van onder meer Qatar en Marokko, en het Chinese bedrijf Huawei. Ook daar waren met Pier Antonio Panzeri en voormalig PS-politica Marie Arena zowel Belgen als Italianen bij betrokken – België en Italië leveren verhoudingsgewijs het meeste personeel in de Europese Commissie.
Voor wie de EU niet bepaald genegen is, komt het schandaal rond Mogherini alweer als een geschenk – of als een alibi om de aandacht van de eigen corruptie af te leiden. In het Hongarije van premier Viktor Orban wond de regeringswoordvoerder er dinsdag geen doekjes om. ‘Grappig hoe Brussel iedereen de les wil spellen over de rechtsstaat terwijl zijn eigen instellingen meer op een misdaadserie lijken dan op een functionerende unie’, klonk het. Ook in Moskou blijft de kwestie niet onopgemerkt. ‘De EU negeert haar eigen corruptieproblemen, maar spelt anderen voortdurend de les’, aldus Maria Zakharova, de vertegenwoordiger van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken.