Duitse vicekanselier Robert Habeck: ‘Poetin mag niet wegkomen, maar de prijs zal hoog zijn’

Vladimir Poetin is de gaskraan beetje bij beetje aan het dichtdraaien. Volgens de Duitse vicekanselier Robert Habeck (52) doet hij dat om het populisme in het Westen aan te wakkeren.

Tijdens de oliecrisis van 1973 moesten we noodgedwongen onze levensstijl aanpassen door het tekort aan aardolie. Het vooruitzicht dat we opnieuw zuiniger zullen moeten leven, wordt steeds realistischer. Maar de Duitse vicekanselier Robert Habeck (Die Grünen) vindt de situatie vandaag veel dramatischer.

Robert Habeck:Als we zonder gas komen te zitten, zal dat onze economie veel harder treffen dan het olietekort toentertijd. Bovendien is de Russische inval in Oekraïne zo’n verstoring van de Europese vrede dat we met een totaal veranderde wereldorde te maken hebben.

Zijn de mensen bereid om de nodige offers te brengen?

Habeck: Ik zie een grote vastberadenheid om Poetin niet met deze oorlog weg te laten komen, al zullen we daarvoor een hoge prijs betalen. Maar de offers zijn zeer ongelijk verdeeld. Wie veel verdient, kan de prijsstijgingen aan, maar een steeds groter deel van de bevolking haalt het einde van de maand niet. En toch vinden de meeste mensen dat we dit moeten doen om in vrede te kunnen leven en om de rechtsstaat te vrijwaren.

Denkt u dat Poetin de gaskraan volledig dichtdraait?

Habeck: Ik wil niet de psycholoog van Poetin spelen, maar het patroon is duidelijk. Hij vermindert geleidelijk de gastoevoer, houdt door het tekort de gasprijs hoog en voert zo de druk op de bevolking op om onveiligheid en angst aan te wakkeren – de ideale voedingsbodem voor het soort populisme dat onze democratie van binnenuit kan vernietigen.

Als het openhouden van kerncentrales de gascrisis deels kon oplossen en haalbaar was, zou ik niet aarzelen.

Hoe wil u goedverdienende groene kiezers, die hun diesel door een elektrische auto vervangen en daarmee hun geweten sussen, aanzetten tot soberder leven?

Habeck: Laten we de clichés achterwege laten. Ten eerste is een elektrische auto beter voor het klimaat dan een diesel. Ten tweede ligt het gemiddelde energiegebruik in de hogere-inkomensgroepen hoger, wat wil zeggen dat ze makkelijker kunnen besparen. In dat opzicht zou het zinvol zijn als iedereen die veel kan sparen, dat op de een of andere manier zou doen voor degenen die het moeilijker hebben. U mag mij naïef noemen, maar ik reken op ouderwets verantwoordelijkheidsgevoel.

U wilt de productie van gasgestookte centrales beperken en oude kolencentrales – die meer CO2 uitstoten – weer in bedrijf nemen. U hebt plannen om vloeibaar gas te kopen van de dictatoriale staat Qatar. Hoe zwaar vallen deze compromissen u?

Habeck: Als je kijkt naar onze afhankelijkheid van Rusland voor aardgas, vind ik Qatar geen pijnlijke keuze. We hebben altijd al olie en gas gekocht in landen die er andere normen en waarden op na houden. Nu zou het plotseling ethisch onverantwoord zijn om zaken te doen met Qatar, maar we hebben geen probleem met olie uit Saudi-Arabië?

Moeten we de schendingen van de mensenrechten en de mensonterende behandeling van de arbeiders die het WK voorbereiden door de vingers zien?

Habeck: Qatar heeft vooruitgang geboekt. Het is bijvoorbeeld het enige Arabische land dat een minimumloon heeft ingevoerd. Het is allemaal niet zo zwart-wit, maar wat we doen, is nodig om ons uit de klauwen van Poetin te bevrijden.

En hoe wilt u de ingebruikname van de kolencentrales goedpraten?

Habeck: Goedpraten? Als u Qatar bedoelt: het vergt moed om de nuances van de werkelijkheid in overweging te nemen. Met principes zwaaien is veel makkelijker. Hebt u het over steenkool, dan geef ik toe dat ik die beslissing liever niet had hoeven te nemen. We moeten nu nog sneller overschakelen op hernieuwbare energiebronnen. En zelfs dat kan niet zonder compromissen, omdat we voor windturbines en zonnepanelen afhankelijk zijn van zeldzame grondstoffen, waarvan de winning schadelijk is voor het milieu. Als welvarend land creëren wij problemen door onze groei, ons energieverbruik en onze levensstijl, waarvan het milieu en de mensen elders de dupe worden.

Waarom laat u de drie overgebleven Duitse kerncentrales niet langer draaien in plaats van ze eind dit jaar van het net te halen? Die hebben een veel lagere CO2-uitstoot.

Habeck: Als dat de gascrisis deels kon oplossen en als het haalbaar was, zou ik niet aarzelen. Willen we de centrales langer openhouden, dan moeten we ze nu minder laten renderen. De oude splijtstofstaven gaan namelijk maar tot het eind van het jaar mee. Als we dat doen, kunnen we de stroom ervan sowieso deze zomer nog niet gebruiken en moeten we die periode overbruggen met steelkool en gas, net op het ogenblik dat we onze gasvoorraden moeten aanvullen. Bovendien zouden we voor een lager rendement de slechtste nucleaire veiligheid ooit hebben, en dat in een situatie waarin onze energie-infrastructuur gedurig wordt aangevallen door hackers. Tot slot zijn de reactoren gevoelig voor storingen. In Frankrijk is de helft van het nucleaire park momenteel niet op het net aangesloten door problemen met corrosie. De Europese elektriciteitsprijs is trouwens als gevolg daarvan gestegen.