De NAVO-top in Londen werd ontsierd door een filmpje waarin Boris Johnson en co. de spot drijven met Amerikaans president Donald Trump. ‘Een flinterdunne lijn tussen hoon en haat was bijna voelbaar’, zegt diplomatie-expert Robert van de Roer.
Lachende gezichten woensdagnamiddag op de NAVO-bijeenkomst in Londen. Frans president Emmanuel Macron, Canadees premier Justin Trudeau, de Nederlandse eerste minister Mark Rutte en Brits regeringsleider Boris Johnson vermaken zich zichtbaar tijdens de besloten receptie. Het onderwerp van hun gesprek? De Amerikaanse president Donald Trump.
De vier regeringsleiders en staatshoofden realiseren zich echter niet dat hun conversatie opgenomen wordt. ‘De monden in zijn team vielen wagenwijd open’, aldus Trudeau over Trump. Rutte schampert op zijn beurt door sarcastisch ‘Fake News Media’ te roepen.
De Amerikaanse president was niet opgezet met het incident en verliet vroegtijdig het toneel. Knack vroeg tekst en uitleg aan diplomatiek expert Robert van de Roer, communicatie-adviseur en oud-diplomatiek redacteur van NRC Handelsblad. Van de Roer schreef ook het boek Frontdiplomaten: confrontaties met internationale hoofdrolspelers.
Wat dacht u toen het videofragment verscheen?
Robert van de Roer: Menselijk, maar niet professioneel. De vier verlaagden zich in feite tot het niveau van Donald Trump. De Amerikaanse president spreekt zelf vaak misprijzend over anderen, maar ditmaal gedroegen Trudeau en co. zich als roddelende receptietijgers. Het waren geen keiharde beledigingen, maar hun toon was samenzweerderig en beschimpend. Een flinterdunne lijn tussen hoon en haat was bijna voelbaar. In de diplomatie geldt er één gouden regel: behandel de anderen zoals je zelf ook behandeld wil worden. Het overnemen van Trumps repertoire is absoluut geen diplomatiek verdienmodel voor de Europese Unie en Canada.
De NAVO-leiders wilden op deze verjaardagsbijeenkomst eenheid uitstralen. Is dat door het incident mislukt?
Van de Roer: De bedoeling van de top was: geen incidenten en Trump geëngageerd houden. Dit was zo’n incident. Drie van de vier betrokken leiders zijn volgens de Amerikaanse president wanbetalers van de NAVO. Trudeau zet een grote mond op terwijl Canada slechts op de twintigste plaats figureert van het bondgenootschap als het op defensie-uitgaven aankomt. Nederland voldoet evenmin aan de gemaakte beloftes. Ik zeg: zing ook binnenskamers een toontje lager en betaal braaf je contributies. Canada en de Europese lidstaten kunnen het zich niet permitteren om een cruciale partner zoals de Verenigde Staten voor het hoofd te stoten. Deze roddelende leiders waanden zich buiten bereik van de camera’s, maar het blijft hoe dan ook onprofessioneel.
Het zou me niet verbazen mocht dit nog een staartje krijgen.
Rutte heeft het incident meteen proberen te minimaliseren.
Van de Roer: Dat is doorzichtige schadebeperking achteraf. Wat Rutte ook moge beweren, de camera liegt nooit. Trudeau heeft intussen ook moeten toegeven dat het gesprek wel degelijk over Donald Trump ging. De hele wereld heeft gezien hoe de leiders werkelijk over Donald Trump denken. Ik ben er zeker van dat Rutte en co. diepe spijt hebben dat ze niet beter hebben opgelet.
Donald Trump besloot om de NAVO-top vroegtijdig te verlaten. Mogen de heren ook een persoonlijke reprimande verwachten?
Van de Roer: We weten allemaal dat hij lange tenen heeft en persoonlijke beledigingen niet zomaar laat passeren. Het zou me niet verbazen mocht dit nog een staartje krijgen. In Den Haag zit een Amerikaanse ambassadeur, Pete Hoekstra, die geen moment laat passeren om de Nederlandse regering met de vinger te wijzen. Hij zou dit voorval kunnen aangrijpen en uitvergroten in zijn communicatie aan Washington.
Praten staatshoofden en regeringsleiders altijd zo als ze denken dat er geen pottenkijkers zijn?
Van de Roer: In de Europese diplomatie wordt binnenskamers in snoeiharde termen over Donald Trump gesproken. Er circuleren regelmatig begrippen die rechtstreeks uit maffiafilms komen.
Woensdag verliep de persconferentie tussen Macron en Trump ook niet van een leien dakje. Beide presidenten probeerden elkaar voortdurend te overtreffen.
Van de Roer: Het gesprek tussen beide heren had meer weg van een ongedisciplineerde paneldiscussie bij een denktank. Vroeger kibbelden Amerikaanse en Franse leiders binnenskamers. Maar nu gebeurt het voor een camera. Dat is ongezien. De buitenwereld kan zich afvragen: wat moeten we hiermee, is dit beleid? Worden de Frans-Amerikaanse relaties daar beter van en de wereld veiliger?
Gelukkig worden leiders pas in crisistijd echt getest, en niet voor een microfoon op een NAVO-feestje. Toch zouden de twee meer op hun woorden moeten letten. Ik begrijp niet dat Macron zulke lange persconferenties wil houden met Donald Trump. Macron heeft er niets bij te winnen. Trump raakt er alleen maar door opgefokt en zegt steeds wildere dingen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier