‘Wanneer beschikken we eindelijk over een performant openbaar vervoer? En over veilige fietspaden?’

We moeten afkicken van fossiele brandstoffen. Daarbij wordt te weinig gepraat over energiebesparing en kijkt vooral de overheid de andere kant uit. Al jarenlang.

‘Moordstrookje’ werd in 2018 in Vlaanderen verkozen tot Woord van het Jaar. ‘Het is een Vlaamse specialiteit, maar niet zo’n heel geslaagde’, verklaarde de Nederlandse krant Trouw het woord dat bij onze noorderburen onbekend is. ‘Extreem smalle fietspaadjes langs de rand van de rijbaan. Binnen, maar ook buiten de bebouwde kom. (…) De “moordstrookjes” tieren welig bij de zuiderburen, waar fietspaden (soms slechts “fietssuggestiestroken”) vaak bestaan uit niet meer dan twee dicht op elkaar geschilderde stippellijnen op de rijbaan. Alleen al langs Vlaamse provinciale wegen ligt er 2500 kilometer.’ Vorig jaar stierven er 75 fietsers in het verkeer in Vlaanderen, 12 procent meer dan in 2005.

28 oktober was een zwarte donderdag voor fietsers. Er waren toen vier zware fietsongevallen op een en dezelfde dag, met als gevolg twee doden en twee slachtoffers in kritieke toestand. Veel krantenkoppen haalde dat niet, energie beheerste de voorbije weken het nieuws. Enerzijds stegen de prijzen van gas, olie en elektriciteit fors, wat leidde tot een debat over onze hoge energiefacturen. Anderzijds was er de klimaatconferentie in Glasgow, waar het terugdringen van broeikasgasuitstoot door het verminderen van het verbruik van fossiele brandstoffen een hoofdthema was. Daar kwam bij ons nog het politieke welles-nietesspel bovenop over twee kerncentrales openhouden en gasinstallaties vergunnen.

Veel aandacht ging in al deze discussies naar elektriciteit, die ons moet helpen af te raken van de fossiele brandstoffen aardgas, aardolie en kolen. In het Vlaamse klimaatplan bijvoorbeeld staat dat Vlaanderen tegen 2030 40 procent minder CO2 moet uitstoten ten opzichte van 2005 en daarvoor zullen de auto’s in Vlaanderen elektrisch moeten worden en onze huizen minder energieverslindend. Het zijn vooral u en ik die daarvoor moeten zorgen, de overheid laat het op belangrijke punten afweten.

Zo moeten nieuwbouwwoningen vanaf 2023 worden verwarmd met hybride waterpompen, die op gas en elektriciteit kunnen werken. Vanaf 2026 zal bij nieuwbouw wel geen aardgasaansluiting meer mogelijk zijn. En wie een energieverslindende woning koopt, moet die vanaf 2023 verplicht renoveren en energiezuiniger maken. Kortom, iedereen die een huis bouwt of koopt zal de energietransitie en -besparing in de praktijk moeten brengen. En dat zal hem of haar geld kosten.

De Vlaamse regering besliste ook dat alle auto’s vanaf 2029 elektrisch moeten zijn. Ook hier schuift ze de verantwoordelijkheid en de rekening door, al hebben onze overheden, federaal en regionaal, op dat vlak zelf een cruciale rol te spelen. Ze hadden kunnen inzetten op energiebesparingen en zichzelf doelstellingen kunnen opleggen, bijvoorbeeld een datum tegen wanneer treinen en bussen betaalbaar, schoner en stipter moeten zijn. Dan zou het openbaar vervoer een ernstig alternatief kunnen zijn voor de elektrische auto. Maar al jarenlang gebeurt het tegenovergestelde, het openbaar vervoer wordt afgebouwd, ‘de politiek voert een verrottingsstrategie’, zeiden experts al herhaaldelijk in Knack.

Ook de fiets moet aantrekkelijker worden als vervoersmiddel en ook hier hebben de overheden een essentiële rol te spelen, bijvoorbeeld door te investeren in behoorlijke fietspaden die komaf maken met de moordstroken. Volgens de recentste studie van het Agentschap Wegen & Verkeer is 44 procent van de fietspaden in Vlaanderen ‘oncomfortabel’ en 54 procent niet conform de richtlijnen van het Vademecum Fietsvoorzieningen, dat zegt waar een fatsoenlijk fietspad aan moet voldoen. De helft van onze fietspaden is dus ondermaats.

En met de combinatie fiets en openbaar vervoer loopt het vandaag helemaal mis, zoals econoom Geert Noels (Econopolis) opmerkte in De Morgen: ‘Wie in Nederland een station binnenfietst, komt een paleis binnen. Alles is er veilig, goed verlicht, je voelt je er welkom. Hier is dat allemaal veel te gebrekkig. Het openbaar vervoer is hier zelfs een bedreiging voor kinderen die met de fiets naar school rijden. Hoe komt dat? Wanneer gaat men hier eens het nodige doen?’

De debatten van de afgelopen weken gingen wat te veel over elektrificatie en wat te weinig over energiebesparing. En véél te weinig over wat de overheid zelf kan en gaat doen. Wanneer beschikken we eindelijk over een performant openbaar vervoer? En over veilige fietspaden? Het zou niet alleen goed zijn voor het klimaat, het zou ook minder verkeersdoden kosten.