Schandaal aan EU-grens: video’s tonen wellicht Griekse pushbacks van migranten

Worden migranten naar Turkije gedeporteerd door gemaskerde mannen die voor de Griekse overheid werken? Het Duitse blad Der Spiegel kon de hand leggen op video’s die daarop wijzen.

De Griekse overheid heeft al meermaals ontkend dat ze illegale pushbacks uitvoert aan de grens met Turkije. Geen enkele asielzoeker is terug over de rivier de Evros naar Turkije gestuurd zonder eerlijke asielprocedure, benadrukt Athene. Ettelijke vluchtelingen bewerken al jaren het omgekeerde.

Het Duitse blad Der Spiegel kreeg video’s in handen die voor het eerst deze pushbacks lijken te bewijzen. Los daarvan hebben zes actieve en gewezen politieagenten en soldaten aan Der Spiegel bevestigd dat er op de Evros systematisch pushbacks worden uitgevoerd.

De druk op de Griekse premier Mitsotakis om te reageren neemt toe, net als de spanning tussen de twee NAVO-partners.

Het materiaal bestaat uit 11 filmpjes. De beelden van een bewakingscamera aan de Turkse kant van de grens tonen gemaskerde mannen, sommigen in militaire kledij zonder nationale emblemen. In de video transporteren ze groepen mensen van de Griekse naar de Turkse oever van de rivier in een kleine, gemotoriseerde dinghy.

De beelden tonen echter niet of de gemaskerde mannen het midden van de rivier oversteken, die de grens uitmaakt tussen beide landen. De opvarenden communiceren in verschillende talen, waaronder Pashtun, dat in Afghanistan en Pakistan wordt gesproken. Mogelijk gaat het om migranten die in het geheim de Evros wilden oversteken om asiel aan te vragen in Europa – een oostelijke route naar Griekenland die vaak wordt gebruikt.

De video’s bevatten ook materiaal dat werd gefilmd met een telefoon, blijkbaar gemaakt door een Turkse grensbewaker. In het filmpje loopt de man langs de Turkse kant van de Evros. Kort zijn ook andere mensen te zien, mogelijk migranten die pas zijn aangekomen. Aan de oever aan de overkant trekken gemaskerde mannen een opblaasboot uit het water. De man roep ‘No deport’ in het Engels. Verder spreekt hij in het Turks over ‘Griekse troepen’ en vertelt hij waar hij zich bevindt: nabij de grensstad Serem, in de West-Turkse provincie Edirne.

Beelden gecheckt

Der Spiegel liet de beelden verifiëren bij het Forensic Architecture-collectief van Goldsmith’s College (University of London). De authenticiteit van dergelijke video’s kan nooit voor 100 procent bepaald worden, maar volgens de metadata werden ze allemaal opgenomen op 17 september 2019 tussen 10.30 en 12.30 uur (en dus niet 17 september 2018, zoals op de beelden van de bewakingscamera staat).

Uit de analyse, die ook gebruik maakte van satellietbeelden, blijkt dat de beelden werden gemaakt op één locatie: een plek aan de Evros op 2,5 kilometer van een Grieks politiebureau in het dorp Isaakio. 300 meter rechts van de locatie staat een Griekse militaire uitkijktoren. De identiteit van de gemaskerde mannen kon niet worden bepaald. Er zijn echter indicaties dat het om Griekse officials gaat, of mensen die voor de Grieken werken – gaande van de gebruikte pick-uptrucks tot getuigenissen van Human Rights Watch in de streek.

Tegen internationaal recht

Pushbacks zijn een schending van het internationale recht. Toen Der Spiegel een woordvoerder van de Griekse politie met de beschuldiging confronteerde, zei hij dat hij geen weet had van het incident. Hij wees het voorstel om de beelden te bekijken af, en benadrukte dat verder onderzoek niet nodig was.

De video’s liggen zeer gevoelig, omdat ze het duidelijkste bewijs zijn van pushbacks tot nu toe. De Turkse regering heeft Athene al meermaals beschuldigd van betrokkenheid bij illegale pushbacks op de Evros. De beschuldiging zorgt er mee voor dat de relaties tussen beide NAVO-landen nog meer gespannen zijn dan ze in lange tijd waren.

Vanuit het Griekse standpunt zijn de Turkse beschuldigingen goeddeels hypocriet: Turkije stuurt zelf vluchtelingen terug naar Syrië.

‘Tienduizenden pushbacks’

De beschuldigingen van pushbacks aan het adres van Griekenland zijn niet nieuw. Zes verschillende bronnen bevestigden aan Der Spiegel dat het leger aanvankelijk de illegale deportaties uitvoerde, maar dat ze nu worden uitgevoerd door de politie of door burgers die daartoe worden aangespoord – of minstens niet worden tegengehouden – door de autoriteiten.

Documenten van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken en van de politie illustreren de schaal van de pushbacks. Turkse officiële instanties gaan ervan uit dat in één jaar tijd, te beginnen vanaf oktober 2018, ongeveer 60.000 migranten illegaal werden teruggestuurd vanuit Griekenland.

Volgens Turkije werden in één jaar tijd 60.000 migranten illegaal teruggestuurd vanuit Griekenland.

De werkwijze van de gemaskerde mannen in de video’s komt overeen met getuigenissen van veel migranten die de gevaarlijke oversteek van de Evros hadden ondernomen, en die hun verhaal hadden gedaan aan mensenrechtenorganisaties. Volgens die getuigenissen worden migranten aan de Griekse kant gearresteerd en opgesloten, soms in miserabele omstandigheden. Hun telefoons en andere bezittingen worden afgenomen, sommigen worden geslagen of geschopt. Na enige tijd worden ze naar de oever van de Evros gebracht, en worden ze overgevaren.

Het Hoogcommissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) en de Europese Raad beschouwen deze rapporten als geloofwaardig. Desondanks beweert de Griekse politie dat ze tijdens een intern onderzoek geen bewijs kon vinden voor deze praktijken. Ook premier Mitsotakis claimde er geen weet van te hebben. Gezien het videobewijs en de nieuwe getuigenissen wordt die houding moeilijk vol te houden.

© Der Spiegel