Klimaatconferentie Katowice: stem van olie-industrie klinkt steeds luider

Katowice, december 2018 © AFP

Deze week gaat de laatste, cruciale week in van de VN-klimaatconferentie (COP24). Maar de huidige stand van zaken voorspelt weinig goeds. De kolen- en aardgaslobby hebben de deelnemende landen alvast in een woordenstrijd gestort.

Nog tot 14 december zijn in Katowice klimaatonderhandelaars van over de hele wereld bijeen voor de belangrijkste klimaatconferentie sinds de top van Parijs in 2015. Bedoeling is om het klimaatakkoord van Parijs te “finaliseren” door een bindend kader af te spreken waarmee de deelnemers elkaars doelstellingen tegen het licht kunnen houden. Het gaat over technische zaken, maar ze zijn cruciaal voor de toepassing van dit baanbrekende internationale akkoord.

Daarnaast wordt gesproken over het verhogen van de ambities om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Maar of dat een succes wordt, is nog maar de vraag. De eerste onderhandelingsweek werd immers bezoedeld door een langgerekte discussie over het alarmerende rapport van het VN-klimaatpanel (IPCC) dat in oktober werd uitgebracht. Daarin waarschuwt het IPCC dat er tegen 2030 wereldwijd 45 procent minder broeikasgassen mogen worden uitgestoten om de opwarming tot 1,5 °C te beperken en de zwaarste gevolgen van de klimaatverandering te vermijden. Meer nog, de wereld moet tegen 2050 CO2-neutraal worden. Om dat alles te bereiken moeten extra drastische maatregelen genomen worden.

‘Verwelkomen’ of niet?

Op de klimaatconferentie ontstond zaterdag een discussie of het rapport moest worden ‘verwelkomd’ als maatstaf voor toekomstige acties of dat er enkel ‘akte van genomen’ moest worden. Landen als de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië, Koeweit en Rusland, grote olie- en gasproducerende landen, wilden niet dat de conferentie het rapport ‘verwelkomde’ en opteerden voor het Engelse note (‘kennisnemen’).

Dat werd dan weer niet in dank afgenomen door de meeste andere landen. Vooral de Malediven hamerden op het woordje ‘verwelkomen’, gesteund door de EU, een blok van de 47 minst ontwikkelde landen, Latijns-Amerika, de Afrikaanse landen en de kleine eilandstaten. Australië nam geen positie in, wat door de andere landen wordt beschouwd als verholen steun aan de VS. De onderhandelaars probeerden twee en een half uur lang tot een compromis te komen, zonder succes, aldus The Guardian.

Omdat een consensus vereist is, werd de vermelding van het IPCC-rapport als een van de belangrijkste onderdelen van de conferentie voorlopig geschrapt.

Grove nalatigheid

Onderzoekers en milieuactivisten betreuren de zet van de vier landen. Alden Meyer, directeur strategie en beleid van de non-profitorganisatie ‘Union of Concerned Scientists’ spreekt van een belangrijk moment op de conferentie. ‘Het feit dat een groep van vier landen het belang en de waarde beperkt van een wetenschappelijk rapport dat ze drie jaar geleden zelf met alle andere landen heeft besteld, is vrij opmerkelijk.’

‘Het 1,5°C-rapport van het IPCC is het belangrijkste klimaatonderzoek van de 21e eeuw’, zegt professor Johan Rockström van het Klimaatinstituut van Potsdam. ‘Toch weigeren vier landen om deze wetenschap te “verwelkomen”. Dit is van de grofste nalatigheid.’

‘De Verenigde Staten waren bereid om kennis te nemen van het rapport en waardering uit te drukken voor de wetenschappers die heraan meewerkten, maar niet om het te verwelkomen, aangezien dat dat zou betekenen dat we met het rapport zouden instemmen’, was de reactie van de Verenigde Staten. ‘Zoals we reeds hebben duidelijk gemaakt in het IPCC en andere instellingen, stemmen de Verenigde Staten niet in met de bevindingen van het rapport.’

Zonder er zich expliciet over uit te spreken, is de afzwakking van het rapport door de vier landen waarschijnlijk gericht tegen een CO2-neutraal wordende wereld tegen 2050. Fossiele brandstoffen zijn de grootste uitstoters van CO2.

De centen

Een andere problematisch onderwerp is de vraag van wie instaat voor de financiering, maar ook het onderscheid tussen de verplichtingen van de ontwikkelde landen en de ontwikkelingslanden ligt moeilijk. De Wereldbank kondigde dinsdag aan tussen 2021 en 2025 200 miljard dollar (omgerekend 177 miljard euro) te investeren in de strijd tegen de klimaatwijziging. Bedoeling is om vooral de armste landen te helpen.

De Poolse president Andrzej Duda gaf de openingstoespraak op de klimaattop in Katowice.
De Poolse president Andrzej Duda gaf de openingstoespraak op de klimaattop in Katowice.© AFP

De tweede week van de klimaattop zal in teken staan van de Talanoa-dialoog, waarvoor het voorbije jaar al verschillende tussentijdse gesprekken plaatsvonden. Die moet ervoor zorgen dat komend jaar de verbintenissen die de staten zijn aangegaan tegen de klimaatverandering geëvalueerd worden, zodat de inspanningen opgevoerd kunnen worden.

Politici aan het woord

Terwijl tijdens de eerste week vooral diplomaten en juristen aan het werk waren, zakken de politici tijdens de tweede, beslissende week naar Polen af. Vertegenwoordigers van meer dan 130 landen zullen het woord nemen in de plenaire vergadering.

Woensdagnamiddag is het de beurt aan onze federale minister van Leefmilieu en Duurzame ontwikkeling Marie Christine Marghem. Het is afwachten wat zij gaat zeggen, want zondag kondigde premier Charles Michel aan dat klimaat een van de prioriteiten wordt van de nieuwe blauw-oranje coalitie.

Vrijdag lieten de drie regionale klimaatministers van ons land in een gemeenschappelijke mededeling al weten dat ze meer willen doen in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Partner Content