De extreemrechtse politicus Geert Wilders liet vorige week de Nederlandse regering vallen. Maar hij is niet aan het einde van zijn verhaal. Migratie blijft een wingewest voor populisten.
Ze heeft er ‘geen enkele spijt’ van, zei VVD-voorzitster Dilan Yesilgöz afgelopen week over haar beslissing om een klein jaar geleden met Geert Wilders een regering te vormen. Toen Wilders, de extreemrechtse kopman van de Partij voor de Vrijheid, deze week de regering liet vallen, kreeg de frontvrouw van de Nederlandse liberalen in het parlement de volle laag. En niet alleen daar. ‘Gefaald’, kopte de populaire Nederlandse krant De Telegraaf, met een grote foto van Wilders erbij, maar ook een kleinere foto van Yesilgöz zelf. Onderkop: ‘Rechtse kiezer blijft berooid achter’. Yesilgöz was het daar niet mee eens.
Wie heeft er gelijk? Yesilgöz of haar critici? Is een coalitie met extreemrechts per definitie een ticket naar de chaos?
Strengste asielbeleid ooit
In het geval van de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders in dit kabinet is het antwoord op die vraag volmondig: ja. De regering geleid door minister-president Dick Schoof was van het begin tot het einde een boeltje. Het was een ploeg die veel ruziede en bitter weinig voor elkaar kreeg. Het ‘strengste asielbeleid ooit’ – waar hebben we die kreet nog gehoord? – bleef hangen in het parlement. Een nieuw stikstofbeleid, ook bij ons een bekend probleem, kwam er niet. De inkorting van de werkloosheidsuitkering – hey, wat hebben we daar? – van twee jaar naar achttien maanden is niet ingevoerd. Enzovoort. Wandelende reclame voor machtsdeelname van extreemrechts is Geert Wilders al een hele tijd niet meer. De komende jaren zal hij dat ook niet worden.
Had ze het dan niet kunnen voorzien, zo vroeg de oppositie aan Yesilgöz, dat het geen goed idee was om als liberale frontvrouw in zee te gaan met een notoir onbetrouwbare politicus als Wilders? En waren de eisen voor het migratiebeleid van Wilders niet altijd al in tegenspraak met, bijvoorbeeld, de mensenrechten, het Europees recht of zelfs maar de draagkracht van de Nederlandse veiligheidsdiensten?
De Nederlandse regering geleid door minister-president Dick Schoof was van het begin tot het einde een boeltje.
Bart De Wever
Het zijn terechte vragen. Ze zouden ook op hun plaats zijn in Vlaanderen, mocht hier ooit een centrumrechtse partij in de verleiding komen om met het Vlaams Belang te besturen. Ze zijn zelfs nu al relevant, getuige de veelbesproken brief over het migratiebeleid die premier Bart De Wever (N-VA) mee heeft ondertekend. Volgens hem en acht andere Europese leiders staat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens een efficiënt terugkeerbeleid voor ‘criminele migranten’ in de weg. Belangrijk verschil: De Wever, nadrukkelijk géén extremist, zal zijn regering er niet over doen vallen.
Natuurlijk, de ene extreemrechtse politicus is de andere niet. Het avontuur met Wilders is in een grote ontgoocheling geëindigd, maar elders slagen radicaal-rechtse figuren er wel in om een ploeg overeind te houden, en zelfs de schijn van fatsoen op te houden. Denk aan premier Giorgia Meloni in Italië. Die zoekt ook soms de grenzen van de mensenrechten op, maar ze zit stevig in het zadel. Ze zorgt ervoor dat ze het Europese establishment niet te veel uitdaagt, iets wat Wilders zelden kan nalaten. In Finland staat de coalitie van centrumrechts met de radicaal-rechtse Finnenpartij nog overeind, al kreeg die laatste wel een flinke oplawaai bij de recente Europese en lokale verkiezingen. En in Hongarije regeert de extreemrechtse Viktor Orbán met ijzeren hand. Wie in zee gaat met extreemrechts lijdt niet per definitie schipbreuk.
Gezinshereniging
Voor Wilders zelf zal het ook allemaal wel meevallen. Het is niet omdat hij zijn regeringsverantwoordelijkheid is ontvlucht dat zijn verhaal ten einde is. De Nederlandse regering is gevallen, maar Wilders is nog lang niet weg. De directe aanleiding voor zijn vertrek was de weigering van de coalitiepartners om een tienpuntenplan met strenge asiel- en migratievoorstellen te ondertekenen.
Uit onderzoek van de Nederlandse peilingenkoning Maurice de Hond bleek dat veel van die tien punten bij meer dan de helft van de Nederlandse bevolking steun vinden. Bijvoorbeeld als het gaat over het afnemen van de verblijfsvergunning van veroordeelde ‘vreemdelingen’, of een tijdelijke maar volledige stopzetting van gezinshereniging.
Dat is meteen ook de reden waarom de vraag naar coalities met extreemrechts zal blijven opduiken. In Nederland én in Vlaanderen. Voor populisten blijft migratie een wingewest.
Op de vraag of ze ooit nog met Wilders in zee zou gaan, wilde Yesilgöz niet antwoorden. Lees: misschien dus wel. In de politiek komt het berouw na de zonde. Maar ook vlak voor de volgende zonde.
