Marc Lemaire is een van de pioniers van duurzaam ondernemen in België. Hij richtte 25 jaar geleden Groupe One en daarna EcoRes op. Vandaag is hij er meer dan ooit van overtuigd dat de ecologische transitie begint bij een interne metamorfose.
‘Ik merkte al heel jong dat ik wel aanleg had voor het opzetten van projecten. En mijn algemeen directeur heeft dat ook gezien.’
Die algemeen directeur is de baas van het Belgische Rode Kruis. En de man aan het woord is Marc Lemaire, die op 26-jarige leeftijd de opdracht kreeg de dienst Kinderen in oorlog van het Rode Kruis op te richten.
‘Dat was een groot project, goed voor de helft van de internationale activiteit van het Belgische Rode Kruis, met duizenden betrokken kinderen. Ik was overal, in Congo, Rwanda, Nigeria, Servië …’
Humanitaire hulp en ontwikkelingssamenwerking: dat was zeven jaar lang het initiële pad van deze handelsingenieur uit Charleroi, die een master in Landbouweconomie heeft. ‘Ik merkte toen dat de budgetten van bedrijven hoger waren dan het BBP van veel landen. Daar zat iets grondig fout.’
Groupe One
En dus duikt Marc Lemaire in de bedrijfswereld. Met een innovatief concept dat vandaag gemeengoed is, maar in die tijd revolutionair: duurzaam ondernemen. In 1997 richt hij Groupe One op, een organisatie die de ontwikkeling van honderden bedrijven mogelijk maakte. Een vruchtbare ‘groene incubator’ in het bedrijvencentrum Village Partenaire, hartje Sint-Gillis.
Holy-wood, een coöperatieve en duurzame houtbewerkerij in Bergen, Little Food, dat krekels in onze dagelijkse voeding wil integreren, het groene financiële fonds Village Finance, de Kringloopwinkel van Sint-Gillis, PermaFungi, dat paddenstoelen kweekt op koffiedik, SportCircular, dat beheerders van sportclubs en -infrastructuren begeleidt, en de vleesketen Nu!: allemaal – en nog vele anderen – zagen ze hier het levenslicht.
En omdat het zich niet wil beperken tot het oprichten van bedrijven, maar ook de transitie van bestaande ondernemingen wil ondersteunen, lanceerde Groupe One het onderzoeks- en adviesbureau EcoRes, dat intussen zowat 900 missies op de teller heeft staan.
Lees verder onder de foto’s
Van leven veranderen
Met de IPCC-rapporten, de release van Al Gores documentaire ‘An Inconvenient Truth‘ in 2006, en studies over planetaire grenzen (een concept gepubliceerd in 2009) groeit het besef van Marc Lemaire over de urgentie van een paradigmashift. En dat de metamorfose van kleine bedrijven niet genoeg is.
‘Vandaag zijn wij niet meer de enigen. Er zijn heel wat briljante initiatieven, maar dat is het microniveau’, benadrukt hij. ‘En hoeveel we ook doen op microniveau, als we naar de cijfers op macroniveau kijken dan zie je meteen dat we niet goed bezig zijn. De opwarming van 3 graden, die komt er!’
En hoe zit het met de politiek? Ook daar was Marc Lemaire actief, als adviseur van drie ministers van Klimaat, Energie en Leefmilieu op regionaal en federaal niveau. Hij was ook drie jaar voorzitter van de federatie Inter-Environment Wallonie. ‘Heel nuttig’, zegt hij, ‘maar ik zag dat de politieke wereld slechts de vazal is van de economische wereld.’ Ook hier, een dood spoor.
In 2010 slaan bij Marc Lemaire alle stoppen door. ‘Ik ging naar mijn dokter en zei hem dat ik me niet goed voelde. Ik vond mezelf lelijk, geen mooi persoon. Ik was erg hiërarchisch, erg hard, erg boos. En vooral uitgeput, ik kon het niet meer aan. Mijn dokter zei me dat ik niet van job moest veranderen, maar van leven.’
Kort daarna neemt Marc Lemaire deel aan zijn eerste sjamanistische ceremonie. ‘Een kerel die net als ik humanitair werk had gedaan en posttraumatische stress in Rwanda had behandeld met sjamanisme, zei me: “Als je ooit een probleem hebt, kom af!” Het was een openbaring. Ik kan het niet uitleggen, het is iets wat je voelt, een bewustzijn.’
Hij volgt meer en meer ceremonies en lezingen, ontdekt andere praktijken zoals energetische tantra, sofrologie, meditatie. Hij proeft van zang en gewijde muziek. ‘Ik had eindelijk iets gevonden dat krachtiger was dan ultraliberalisme. En ik zei tegen mezelf: wat als we een nieuwe economie konden stichten op deze spirituele basis?’
Meteen het onderwerp van het boek dat hij onlangs publiceerde (uitgeverij Academia) onder de titel ‘L’économie a-t-elle une âme?‘ (‘Heeft de economie een ziel?‘) en met als ondertitel ‘Vers une économie féminine, consciente et animiste au coeur de la transition écologique‘ (‘Naar een vrouwelijke, bewuste en animistische economie in het hart van de ecologische transitie’). In verschillende vormen (een brief aan zijn nakomelingen, fragmenten uit een novelle …) beschrijft Marc Lemaire precies en scherpzinnig de huidige situatie en haar gevolgen.
‘Vanuit de klimaatverandering, de recente gezondheidscrisis en de economische uitdagingen getuigt dit boek van mijn persoonlijke aanpak. Hoe ik jarenlang op zoek ging naar de wortels van het probleem’, schrijft hij in de inleiding. ‘Die weg heeft me naar onverwachte ontdekkingen geleid op menselijk en spiritueel vlak.’
In zijn boek gaat hij in op de economische logica die tot doodlopende wegen leidt en op de moedwillige blindheid in de hoogste kringen (met name het niet rekening houden met indirecte broeikasgasemissies). Hij vertelt over de Kaya Coalitie, die hij in 2019 samen met Frédéric Chomé en Roland Moreau lanceerde en die meer dan 200 bedrijven uit de ecologische transitie verenigt. Deze coalitie werkte samen met tal van Belgische wetenschappers aan het Plan Sophia, dat honderden maatregelen voorstelt voor een duurzaam post-covidherstel. Het 15de hoofdstuk van dit plan gaat over ‘interne transitie’. ‘Ik wou dit hoofdstuk absoluut opnemen. Het is de enige keer dat ik ooit dacht: Dit is wat ik wil! Want als we geen interne switch maken, is al de rest flauwekul.’
Op zijn 55ste voelt Marc Lemaire zich ondanks alles ‘opgelucht’. ‘Je mag dingen niet laten begaan, maar je moet ze wel loslaten’, besluit hij. ‘En als het tijd is voor actie, zal ik er zijn!’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier