Groenonderhoud met schapen: ‘We werken als een klassieke tuinaannemer, maar dan slow’

Groene ruimten onderhouden met schapen? Het kan dankzij het principe van ecobeweiding. Je zet de maaiers aan de kant, stimuleert de biodiversiteit en creëert vreugde bij de omwonenden.

Amélie Jacques en Céline Ernst zeggen het zonder blikken of blozen: vroeger wisten ze niets van schapen. De eerste is juriste van opleiding, de tweede landbouwkundige. Hun kinderen gaan naar dezelfde school, maar ze kennen elkaar niet echt … tot ze op een dag in dezelfde loopclub terechtkomen. ‘We waren aan het joggen toen Amélie me vertelde over een reportage die ze op tv had gezien over ecobeweiding in Frankrijk’, zegt Céline. ‘Ze stelde voor om dat hier samen te lanceren. Het is dus allemaal een beetje in een opwelling begonnen.’

Op dat moment herstelt Amélie van een ernstig gezondheidsprobleem dat haar professionele carrière op losse schroeven zet. ‘In 2017 had ik een hartaanval, veroorzaakt door stress. Ik had een burn-out, maar ik besefte het niet. Eigenlijk ging het al lang niet meer goed met mijn job, maar ik zei tegen mezelf dat ik moest doorbijten … tot mijn hart het begaf. Het duurde een jaar om te herstellen, zowel psychologisch als fysiek.’

Weer aan de slag gaan alsof er niets gebeurd is, is uitgesloten. Ze moet veranderen. De reportage over ecobeweiding wakkert het vuur aan om haar vleugels uit te slaan en te gaan ondernemen. ‘Buiten werken, met dieren, dat is wat ik wilde doen. Maar niet alleen. Céline en ik gingen op zoek naar informatie. We ontmoetten boeren in Frankrijk, waar ecobeweiding veel meer ontwikkeld is. En in België volgden we een opleiding bij de Fédération des Jeunes agriculteurs. In maart 2019 hebben we Sheep Solution gelanceerd, met vier schapen.’

Ouessant

Tijdens deze bloedhete zomer, waarin ramen continu openstonden, was de kakofonie van grasmaaiers, trimmers en heggenscharen overal te horen. Ook al viel er door de droogte niets meer te maaien. Maar tuiniers moesten nu eenmaal hun onderhoudscontracten nakomen. Stel je voor dat die rumoerige machines vervangen worden door stilte. Af en toe onderbroken door een aandoenlijk geblaat. Wel, dat is het principe van ecobeweiding: schapen leven het hele jaar door in groene ruimten, die ze door begrazing onderhouden. ‘Het is een heel oude en eenvoudige praktijk, we hebben niets uitgevonden’, legt Amélie uit. ‘We hebben het concept alleen aangepast aan de eisen van bedrijven en lokale overheden, om een kleinere milieu-impact te hebben dan bij traditioneel maaien. We werken als een klassieke tuinaannemer, maar dan slow.’

Veel is daarvoor niet nodig: een omheining, onderdak en een drinkbak, en een terrein van minimum 20 are. ‘En als de klant zelf niets wil doen, zorgen wij voor de omheining en al de rest’, legt Céline uit. ‘We bezoeken het terrein regelmatig, controleren de kudde, scheren en behandelen eventueel zieke dieren. Maar dat gebeurt zelden omdat we kiezen voor Ouessantschapen. Die zijn heel robuust, resistent én klein. We kunnen ze gemakkelijk dragen en hanteren. Wat klanten wel moeten doen, is begrijpen dat kort gemaaid gras niet mogelijk is met schapen.’

Punkcharmes

Liefhebbers van groene biljarttafels moeten we teleurstellen: Achille, Blanche, Céleste en de rest van de kudde hebben weinig gevoel voor esthetiek. ‘In de zomer bellen klanten ons soms om te zeggen dat het eruitziet als een jungle, omdat de vegetatie flink gegroeid is’, legt Amélie uit. ‘We moeten dan uitleggen dat we extensieve begrazing gebruiken, met weinig dieren per gebied, zodat ze het hele jaar door hun voedsel vinden. Het is niet de bedoeling om hooi te verplaatsen. Dus ja, soms is het gras in de zomer wat hoger en in de winter wat korter. De schapen eten ook niet alles. Distels, brandnetels … sommige planten blijven staan en maaien we aan het eind van het seizoen.’

‘Wat we verliezen aan esthetiek, winnen we aan biodiversiteit. Schapen eten niet op een uniforme manier’, vervolgt Amélie. ‘Ze laten plekken achter met hogere vegetatie, waar insecten en vogels kunnen komen.’ Deze methode voorkomt ook dat bijen en andere kostbare diertjes systematisch worden uitgeroeid met grasmaaiermessen.

Bovendien bemesten de schapen het land met hun uitwerpselen. Hoewel nog niet iedereen de punkcharmes van wilde tuinen apprecieert, verandert de mentaliteit. ‘We werken samen met het Natuurnetwerk van de vereniging Natagora. Die probeert bedrijven bewust te maken van de biodiversiteit in hun groene ruimten’, legt Amélie uit. ‘Er is ook een afdeling biodiversiteit binnen de werkgeversorganisatie Union Wallonne des Entreprises. Er beweegt van alles.’

Champagne!

En wie zijn die bedrijven en instanties die een beroep doen op Sheep Solution? ‘Onze eerste klant was het BEP, het Economisch Bureau van de Provincie Namen’, herinnert Céline zich. ‘Ze hadden al schapen gebruikt om oude gesaneerde stortplaatsen te onderhouden. Maar die bleven telkens maar een paar weken. Ze zochten dieren die het hele jaar door grazen. Ons cliënteel is heel gevarieerd. We hebben schapen geplaatst in een natuurgebied, een veld met zonnepanelen, een ziekenhuis, een rusthuis …’

En afhankelijk van de klant, verandert het doel. ‘Sommigen willen geld besparen op hun groenonderhoud’, legt Céline uit. ‘Als je het vergelijkt met twee keer per jaar maaien, is ecobeweiding – vanaf 250 euro per maand voor twee schapen – duurder. Maar als het een tuinman vervangt die in de zomer twee keer per maand komt, zijn schapen voordeliger. In een rusthuis scheppen schapen ook een band. Je voelt dat het de bewoners deugd doet. De schapen zijn echte sterren daar. En als we ze eens per jaar komen scheren, is er een glaasje champagne. Een echt feestje.’

‘In het ziekenhuis gaan de patiënten van de psychiatrische afdeling regelmatig naar de schapen kijken. Het brengt weer leven waar er geen meer was’, voegt Amélie eraan toe. ‘UCM (de Franstalige tegenhanger van UNIZO) heeft zelfs banken bij de weilanden geïnstalleerd, voor wie wil lunchen naast de schapen.’

Vandaag beheren Amélie en Céline meer dan honderd schapen. Terwijl sommige ecoweidebedrijven in Frankrijk duizenden dieren hebben, nemen de vriendinnen voorlopig genoegen met een verdubbeling van hun kudde. ‘Er is een enorm potentieel en we zouden graag meer klanten hebben, maar we willen niet zomaar voor iedereen werken. Het idee is op een verstandige manier te groeien.’ Want ook dat is slow ondernemen.