De politiehervorming loopt niet alleen vertraging op: ze loopt ook gewoon in het honderd.

Minister van Binnenlandse Zaken Antoine Duquesne (PRL) en zijn medewerkers hebben de grootste moeite met de politiehervorming. En naarmate minister van Justitie Marc Verwilghen (VLD) en zijn gezanten zich ermee bemoeien, wordt alles nog ingewikkelder. Want die hebben naast hun politieke ook nog een verborgen agenda. Minister Verwilghen kreeg van de federale regering immers de regie van het Federaal Veiligheidsplan in handen en dat plan moet de strategie uitstippelen “voor de te volgen prioriteitenstelling in het Nationaal Veiligheidsplan enerzijds en de Zonale Veiligheidsplannen anderzijds”.

Dat nationale plan en die zonale plannen gaan echter over de opdrachten van de toekomstige federale en lokale politiediensten, zoals die gepland zijn in de wet van 7 december 1998 ter reorganisatie van de politie op het federale en op het gemeentelijke niveau. De uitvoering van deze wet wordt bewust vertraagd. De geplande structuren zouden operationeel moeten zijn tegen 1 januari 2002. Dat is al één jaar later dan aanvankelijk gezegd was. En intussen stapelen de problemen zich op.

De wet van 7 december 1998 kwam er nadat de vier partijen van de toenmalige rooms-rode regering met de vier oppositiepartijen VLD, PRL, FDF en VU het zogeheten Octopus-akkoord hadden gesloten. Nu er een paars-groene regering is, onderschrijven de groenen de facto het akkoord. Intussen werd het echter door de VU afgezworen en ook de christen-democraten menen dat hun vroegere Octopus-partners zowel de geest als de letter van het akkoord hebben geschonden.

Terwijl de voorgestelde maar weinig doordachte hervormingen van Justitie misschien nog in stilte kunnen worden bijgestuurd, heeft de paars-groene regering in september vorig jaar de Ambtelijke Werkgroep die de politiehervorming op de sporen had gezet, naar huis gestuurd. Die werkgroep werd vervangen door een Begeleidingscomité, een Pilootgroep en tien werkgroepen.

Het comité en de pilootgroep hebben echter problemen met de partituur, terwijl de werkgroepen – die op elkaar zouden moeten inspelen – zonder onderlinge afspraken voortwerken. Dat maakt de kakofonie compleet. Bovendien worden een aantal beslissingen van de vorige regering ongedaan gemaakt. Zo wil Werkgroep 1, op aansturen van minister Duquesne, de ongeveer 200 politiezones die de vorige regering had gepland met een vijftigtal verminderen. De politiediensten van de 589 steden en gemeenten in België zouden dus in zo’n 150 politiezones moeten samenwerken of versmelten.

Heel wat stedelijke en gemeentelijke mandatarissen zijn daar niet gelukkig mee. Zo vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen zal dat ongetwijfeld voor administratief en politiek gehakketak zorgen. Veel politiekorpsen zijn daar dan weer net wel gelukkig mee omdat grotere politiezones leiden tot grotere politiekorpsen en een betere dienstverlening. Zij mogen zich echter geen illusies maken. Want ook de capaciteitsverdeling tussen het federale en het gemeentelijke niveau staat opnieuw ter discussie.

De medewerkers van Justitie in Werkgroep 2 verzamelen tegen juni 2000 alle mogelijke statistieken om de capaciteit te (her-)bekijken die nodig is voor de opdrachten van gerechtelijke en van bestuurlijke politie. En om “de overheid toe te laten waar nodig op een meer eenvoudige wijze gebruik te kunnen maken van én samen te werken met (private) bewakingsondernemingen, de beveiligingsondernemingen, de interne bewakingsdiensten, de privé-detectives en de buurtinformatienetwerken”. Zoals in het ontwerp van Federaal Veiligheidsplan staat dat minister Verwilghen in zijn definitieve versie weldra aan de regering moet voorstellen. Dat en andere plannen worden immers gestuurd door neoliberalen die de rol van de politiële en gerechtelijke overheden willen terugdringen ten voordele van de privé-organisaties en tegelijk meer repressie beogen. Of de regerings- en Octopus-partners ook daarmee instemmen, wordt zeer de vraag.

F.D.M.