Vlaams parlementslid Sven Gatz (VLD) wil economische immigratie mogelijk maken.

Sven Gatz heeft een nota klaar, waarin hij pleit voor een ‘actief Vlaams immigratiebeleid’. Vlaams, want in het Belgische niveau heeft hij weinig fiducie. Net zoals traditionele immigratielanden – de Ver-enigde Staten, Canada – zou Vlaanderen moeten vastleggen hoeveel economische migranten jaarlijks welkom zijn. Welk soort werknemers, IT-personeel, ingenieurs, investeerders of andere, dat wordt bepaald door de vraag op de arbeidsmarkt.

Het pleidooi van Gatz is geen partijstandpunt maar een persoonlijk initiatief, hoewel hij uit liberale hoek weinig protest verwacht. ‘Doel is ons land economisch vooruithelpen’, zegt Gatz. ‘Het gaat niet over mensen die op onze sociale zekerheid komen vegeteren, het is ook een vorm van welbegrepen eigenbelang, namelijk: wie hebben we nodig om onze welvaart te behouden?’

Gatz vindt het de plicht van een volksvertegenwoordiger om bepaalde zaken aan te kaarten, ‘ook als dat ethisch heel gevoelig ligt’.

U haalt uw inspiratie bij immigratielanden als Canada en de Verenigde Staten. Maar die hebben geen socialezekerheidsstelsel als het onze.

SVEN GATZ: Maar het is natuurlijk de vraag of we economische migranten en mensen die hierheen komen in het kader van gezinshereniging onmiddellijk alle sociale rechten moeten verlenen, zoals nu gebeurt. Is het niet beter ze in een soort wachtkamer te stoppen en pas in het systeem op te nemen nadat ze zelf eerst een aantal jaren hebben bijgedragen? Uit menselijk oogpunt verkies ik het eerste, maar intellectueel besef ik dat dit niet houdbaar is.

Tegelijk kunnen economische immigranten helpen de sociale zekerheid te financieren. Een mirakeloplossing is het niet, maar economische immigratie kan de arbeidsparticipatie toch doen toenemen. Bovendien heeft onze kenniseconomie behoefte aan hooggeschoolde kenniswerkers. Zonder een actief migratiebeleid komen we in de toekomst mensen tekort. De federale regering werkt aan een statuut voor kenniswerkers. Maar het valt nog te bezien of dat een serieuze verbetering wordt ten opzichte van ons systeem van arbeidskaarten.

Wat is er mis met dat systeem?

GATZ: Het is heel restrictief. Je moet al een verblijfsvergunning hebben voor je in aanmerking komt voor een arbeidskaart. De regel is: niemand mag erin, maar wie toch binnengeraakt, bijvoorbeeld via gezinshereniging, kan een arbeidskaart krijgen. Officieel hebben we sinds 1974 een volledige immigratiestop, maar dat is pure fictie. Alleen al in het kader van de gezinshereniging zijn er tienduizenden het land binnengekomen. We hebben dus noch een immigratiestop, noch een echt immigratiebeleid. Probleem is ook dat degenen die via gezinshereniging naar ons land komen – vaak mensen uit het Marokkaanse of Turkse platteland – laaggeschoold zijn, qua mentaliteit ver achterop liggen, en dus moeilijk aan een baan raken. Zo zadel je de sociale zekerheid op met een negatief saldo.

Moet de gezinshereniging dan aan banden worden gelegd?

GATZ: Ik denk het wel. Maar let wel: het asielbeleid, bedoeld voor politieke vluchtelingen, stel ik niet ter discussie.

Is er een politiek draagvlak voor het migratiebeleid dat u voor ogen hebt?

GATZ: Ik geloof dat in alle partijen mensen zitten die er rationeel de noodzaak van inzien, maar er emotioneel voor terugschrikken. En toch. De Europese Commissie werkt op dit moment aan haar groenboek voor een Europees migratiebeleid. Vroeg of laat zullen de lidstaten dus positie moeten kiezen.

Is migratiebeleid inderdaad niet bij uitstek een Europese bevoegdheid?

GATZ: Voorlopig ligt het zwaartepunt nog bij de individuele lidstaten. Die bepalen zelf hoeveel migranten ze opnemen, en dat zal waarschijnlijk ook in de toekomst zo blijven. Voor het stuk dat de lidstaten zelf invullen, zou Vlaanderen een belangrijke stem moeten krijgen. Ik heb slechte ervaringen met de Belgische benadering. De houding van de PS: go with the flow, zonder eisen te stellen op het vlak van inburgering… Vlaanderen zou met de federale overheid een protocol kunnen sluiten, zoals Québec dat doet met Canada. Québec mag zelf uitmaken welke migranten welkom zijn. En het voert tegelijk een streng inburgeringsbeleid, om ervoor te zorgen dat nieuwkomers het Frans onder de knie krijgen. Dat kost weliswaar geld, maar het werkt.

Is het niet laakbaar om armere landen van hun hooggeschoolde werkkrachten te beroven?

GATZ: Is het verantwoord verpleegsters weg te halen uit Afrikaanse ziekenhuizen? Nee, dat is onethisch, en in dat geval zou er dus minstens een vorm van compensatie moeten worden geboden. Maar bij andere categorieën werknemers doet dat probleem zich minder voor. Bovendien sturen die economische migranten ook veel geld naar huis terug. Het totale bedrag van die ‘remittances’is meer dan wat jaarlijks wereldwijd aan ontwikkelingshulp wordt besteed. Verder hoop ik ook dat de aanwezigheid van hooggeschoolde buitenlanders met een baan zal bijdragen tot een positiever beeld van migranten in het algemeen.

Han Renard