We zouden het haast vergeten met de woelige Wetstraat. De huidige economische crisis is het gevolg van het loslaten van de democratische controle op de financiële wereld. Hét kenmerk van de financiële crisis, zoals Georges Soros stelt in The New York Review of Books, is dat zij niet door een externe factor is veroorzaakt. Het defect zit in het systeem zelf, wat de mythe van zelfregulerende markten onderuithaalt.
Vrij snel na het uitbreken van de crisis vroegen sommigen zich af hoe het komt dat de linkerzijde hier geen voordeel uit haalt. Een terechte vraag maar de bewering die erin vervat zit, zal pas later getoetst worden. Hierbij zal links de uitkomst ervan in grote mate zelf mee bepalen, als het zich bewust wordt van de historische opportuniteit van het huidige kantelmoment.
Drie wegen dienen zich aan.
Eerst dient links een grondige analyse te maken van wat er fout is gegaan. Deze analyse van een doorgeslagen vermarkting kan dan ingepast worden in een groter verhaal. Links heeft nu de kans om in de verf te zetten dat de huidige puinhoop het resultaat is van een neoliberaal beleid van privatisering, deregulering en liberalisering. Dat liberalen al betogen dat hun ideologie vrijuit gaat, toont dat het debat is ingezet!
De tweede taak van links is aantonen dat deze crisis niet op zich staat, maar samenhangt met de voedsel- en grondstoffencrisis. Door de financiële speculatie op voedsel worden allerlei voedingsproducten voor vele hongerige mensen onbetaalbaar. Dit financiële spel met dagelijkse levensvoorzieningen is onaanvaardbaar.
Ten slotte biedt de nieuwe situatie kansen voor links om zijn taal te verrijken. Onder druk van de mainstream heeft links een aantal begrippen én hun inhoud laten varen. Het is nu tijd om die weer te omarmen. Laten we starten met de volgende vier.
Ten eerste moet links opnieuw het principe small is beautiful verdedigen. Is het niet ironisch dat de crisis mee veroorzaakt werd door te grote financiële bedrijven, die to big to fail waren en nu weer uit elkaar moeten worden gehaald? Enkel kleine entiteiten kunnen trouwens door burgers mee gecontroleerd worden, buiten de greep van multinationals.
Ten tweede moeten we de term kapitalisme opnieuw durven te hanteren. Zelfs Francis Fukuyama maakt in Knack korte metten met het kapitalistische vrijemarktmodel. Dat moet ons een elan geven om op verder te bouwen. Het huidige kapitalisme met zijn dag en nacht draaiende publiciteitsmachine zet aan tot een grenzeloos consumentisme. Ook hier kan links niet langer over zwijgen.
Ook een actieve overheid die bepaalde domeinen opnieuw in handen neemt, moet weer in het debat. Hebben burgers bijvoorbeeld geen recht op een openbare spaarbank die ethisch en voorzichtig met hun spaarcenten omspringt?
Last but not least moet een sterkere herverdeling op de agenda. De voorbije jaren zagen de zwakkeren amper een inkomensstijging terwijl de elite miljoenen extra’s opstreek. Er moet opnieuw een redelijk debat komen over wat we toelaatbaar vinden op het vlak van dualisering en loonspanning, waarbij armoedebestrijding het gezelschap krijgt van rijkdombestrijding. De gevaarlijke normalisering van grenzeloze hebzucht is hopelijk voorbij.
DIRK HOLEMANS, PASCAL DEBRUYNE EN MARC HEUGHEBAERT ZIJN REDACTIE- LEDEN VAN OIKOS -TIJDSCHRIFT VOOR SOCIAAL-ECOLOGISCHE VERANDERING.
door Dirk Holemans, Pascal Debruyne en Marc Heughebaert
