In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Freddy Willockx over de VLD, de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde, het referendum over de Europese grondwet, het sociaal akkoord, de Gouden Schoen, en Davos versus Porto Alegre.
Mijnheer Willockx, VLD-voorzitter Bart Somers start de procedure om senator Hugo Coveliers uit de partij te zetten.
FREDDY WILLOCKX: Ik heb het hier lang geleden voorspeld: ‘Bij de eerste verkiezingsnederlaag implodeert de VLD’. De heterogeniteit, met van heinde en verre aangetrokken nieuwkomers, is een pluspunt zolang het electoraal goed gaat. Maar eens het slabakt, volgen de interne afrekeningen en is de solidariteit heel wat minder sterk dan in andere partijen. Na verruiming komt opruiming.
Ik denk dat Somers geen andere keuze heeft. Wat Hugo Coveliers allemaal uitkraamt, zou nergens geduld worden. Maar het probleem van de VLD is niet zozeer Coveliers, maar wel Jean-Marie Dedecker. Als compagnon de route van Coveliers kan hij niet blij zijn met diens uitstoting, en bovendien krijgt hij het deksel op de neus voor zijn intern referendum over het cordon sanitaire. Dat zijn twee trappen tegen de schenen van een man die een maand geleden veertig procent van de VLD-leden achter zich kreeg. De VLD-kopstukken moeten opletten dat na de verruiming geen schisma volgt.
Zal de VLD in Antwerpen de prijs betalen?
WILLOCKX: Niet noodzakelijk. Het voorbeeld van Ward Beysen toont aan dat een splinterpartij zelden aanslaat bij de kiezer. En in strijd met wat sommigen denken, is Hugo Coveliers geen stemmenkanon. Dat zal niet veranderen door met een eigen lijst op te komen.
Ik ben wel tevreden dat het VLD-bestuur zich uitspreekt vóór het cordon sanitaire. Alle democraten, en zeker de humanisten bij de liberalen, moeten de kiezer duidelijk maken dat ze met het VB niet besturen. Punt aan de lijn. Wie kan er nog blind blijven voor wat het VB werkelijk is, als hun europarlementsleden zich onthouden bij de stemming over de Europese holocaustresolutie? We moeten blijven proberen om de VB-kiezers uit te leggen op wat voor mensen ze eigenlijk stemmen.
Het politiek overleg rond de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde blijft de Wetstraat beroeren. De federale meerderheidspartijen geven de regering vier weken extra tijd, tot woede van CD&V en N-VA.
WILLOCKX: Er is een arrest van het Arbitragehof, en dat moet worden uitgevoerd. Jammer genoeg is aan beide kanten van de taalgrens de symboliek komen bovendrijven, en kunnen we er niet meer onderuit om die splitsing in een groter pakket te regelen. Dat impliceert onvermijdelijk dat er toegevingen aan de Franstaligen zullen worden gedaan. Ik twijfel er niet aan dat de federale regering een compromis zal vinden, maar ik weet niet wat daarvan de politieke gevolgen zullen zijn.
Ofwel voelen de Vlamingen zich verraden, wat het einde kan betekenen van het kartel CD&V/ N-VA. Ik krijg trouwens af en toe de indruk dat sommigen, zowel in CD&V als N-VA, hopen dat de splitsing zo lang mogelijk uitblijft, zodat ze zich ermee kunnen blijven profileren. Ofwel voelen de Franstaligen zich bedrogen, wat het einde kan betekenen van het kartel MR/ FDF. Als de MR het FDF blijft steunen en op haar beurt gaat dwarsliggen, staat het in de sterren geschreven dat PS-voorzitter Elio Di Rupo een nieuwe federale coalitie met de CDH zal proberen te vormen. Regionaal heeft hij de MR al buitenspel gezet, en ook communaal zijn er in het vooruitzicht van 2006 tussen PS en CDH al meerdere akkoorden gesloten. Dat gegeven vergemakkelijkt de positie van MR-voorzitter Didier Reynders niet.
Toch koester ik goede hoop dat men dit probleem oplost. Johan Vande Lanotte (SP.A), met zijn politieke ervaring en zijn academische deskundigheid, is de geschikte man om die knoop te ontwarren. Maar dat veronderstelt van alle betrokken partijen een minimum aan goede wil. Met twaalf bestelwagens vol bankbriefjes naar de scheepslift in Strépy rijden, zoals de N-VA onlangs deed, vond ik een wansmakelijke provocatie. Op die manier maak je wat je eist, zelf onmogelijk.
Het is al een jaar duidelijk dat de regering uiteindelijk de oplossing zal moeten uitdokteren. Heeft premier Guy Verhofstadt (VLD) dit dossier laten rotten?
WILLOCKX: Dat is gemakkelijke kritiek. Communautaire twisten als deze zijn nu eenmaal niet in een handomdraai op te lossen. Hoe lang heeft Wilfried Martens (CD&V) met José Happart (PS) en Voeren geworsteld? Je kan deze symbooldossiers alleen vlot krijgen, door ze in een groter geheel in te bedden. Wie dat ontkent, is niet realistisch, of is niet uit op een echte oplossing.
Omdat Spirit haar steun terugtrekt, is er in de Kamer geen meerderheid meer voor een referendum over de Europese grondwet.
WILLOCKX: Ik ben altijd voorstander geweest van een referendum, en bij voorkeur in heel Europa. Maar ik heb ook altijd gezegd: dat moet in een sereen klimaat verlopen, zodat men aan de mensen kan uitleggen waarover het fundamenteel gaat. Die laatste voorwaarde is niet vervuld. De discussie dreigt te worden herleid tot een paar simplismen, zoals de toetreding van Turkije. Nu sta ik zelf ook sceptisch tegenover een te snelle toetreding van de Turken, maar dan vooral omdat ik vind dat de Europese instellingen niet eens de recente uitbreiding met tien landen kunnen dragen, laat staan met een reusachtig land als Turkije. Maar dat mag niet de inzet worden van een volksraadpleging over de grondwet. Theoretisch ben ik dus voor het referendum, de praktijk dwingt mij helaas om voorzichtig te blijven. Helaas, omdat het weer een gemiste kans is om een goed debat over Europa te voeren.
Deze week wordt het sociaal akkoord ondertekend. Bent u tevreden met wat is bereikt?
WILLOCKX: Jawel. En ik feliciteer VBO-voorzitter Luc Vansteenkiste, die de soms moeizame gesprekken toch naar een compromis heeft geleid, samen met minister van Werk Freya Van den Bossche (SP.A) en haar syndicaal ervaren kabinetschef Luc Vanneste. Dit akkoord is een positief signaal voor onze economie, en toont aan dat wij ondanks onze handicaps toch sociale stabiliteit kunnen realiseren.
Het akkoord ligt wat moeilijker bij de werkgevers. Dat heeft te maken met bepaalde sectorspecifieke problemen zoals in de metaalnijverheid, die met een extreme verhoging van de grondstofprijzen kampt. En het hangt samen met de boemerang van wat ik de ‘campagne-Timmermans’ noem. In juli en augustus heb ik Pieter Timmermans, de directeur-generaal van het VBO, om de haverklap op televisie horen verklaren dat de werktijd verhoogd en de lonen verlaagd moesten worden. De vakbonden hebben daar niet meteen op gereageerd, zodat de verwachtingen bij de patroons te hooggespannen waren. Dat hebben ze in het najaar moeten ondervinden, en de vakbondsleiders hebben met een goed getimede manifestatie in Brussel bewezen dat de troepen hen volgden.
Dat heeft uiteindelijk geleid tot een evenwichtige loonstijging van 4,5 procent. Ik had graag gehad dat men daarvan een gedeelte had voorbestemd voor de opbouw van het tweede-pijlerpensioen, het appeltje-voor-de-dorst bovenop het gewone pensioen. Daarvoor pleit ik al meer dan tien jaar. Misschien kan dat alsnog gebeuren in de onderhandelingen binnen de sectoren.
In het voetbal heeft Vincent Kompany de Gouden Schoen gewonnen.
WILLOCKX: Zonder discussie. Vanaf de eerste keer dat ik hem heb zien spelen, was ik onder de indruk. Paul Van Himst vergelijkt hem met Franz Beckenbauer, dat is misschien wat overdreven. Ik koppel hem meer aan Laurent Verbiest, al denk ik dat Kompany wendbaarder en polyvalenter is. Hij is snel en sterk, en heeft voorlopig weinig last van blessures. Uiteraard vloeken wij wel eens als hij té flegmatiek handelt, en daardoor kansen of goals weggeeft. Maar dat had Verbiest ook. Laat hem het spektakel maar wat verzorgen.
Vincent Kompany druipt van de klasse. Zonder ongelukken wordt hij een Europese topspeler. En ik ben telkens onder de indruk van de waardigheid en de intelligentie in interviews met hemzelf en zijn familie. Ik denk dat hij na dit seizoen best naar het buitenland verhuist. In België kan hij niets meer leren en kan zijn status van vedette hem parten spelen, hoe evenwichtig en volwassen hij ook lijkt. Bij een Europese topclub kan hij nog wél progressie maken, en zal hij zeker niet van het begin af de vedette zijn. Dat beperkt het gevaar dat hij naast zijn schoenen gaat lopen.
In Davos en Porto Alegre vergaderen op hetzelfde moment respectievelijk het Wereld Economisch Forum en het Wereld Sociaal Forum.
WILLOCKX: Wat opvalt, is dat ze allebei in grote lijnen dezelfde analyse maken, zij het met een andere doelstelling. Er wordt aan beide kanten afgestapt van de simplismen die er vroeger soms heersten. Zo staan in de teksten van Davos een paar gedurfde stellingen. Er wordt openlijk beweerd dat het goed gaat met Europa, Japan en China, maar dat de Verenigde Staten een ernstig risico vormen door hun almaar grotere deficits, zowel op de begroting als op de lopende rekening. Die taal hoorde je vroeger niet.
Bij de anders-globalisten is de afwijzing van de globalisering op zich afgezwakt. Ze pleiten nu vooral voor een globaal beleid tegenover de globalisering. De grootste ontgoocheling in dat verband is het verlies aan politieke en economische slagkracht van de Europese Unie. Ook in de beleidsnota van Commissievoorzitter José Manuel Barroso staan groei en banen centraal, maar je hoort weinig over een sterk gecoördineerd economisch, sociaal, fiscaal en ecologisch beleid. Dat komt omdat de kiezers rechtser hebben gestemd dan tien jaar geleden, en omdat het meerdere lidstaten in de eerste plaats om de poen en de vrije markt te doen is. Niet alleen het Verenigd Koninkrijk, maar ook Nederland, Scandinavië en sommige nieuwkomers. Alleen de politiek kan een tegenwicht vormen tegen een ongebreidelde economische globalisering, maar in die opdracht faalt de EU deerlijk.
Koen Meulenaere
