De nieuwe president Jacob Zuma spreekt verzoenende taal richting de niet-zwarte inwoners van Zuid-Afrika.
Tijdens de laatste grote campagnebijeenkomst van het ANC in Johannesburg trok partijleider Jacob Zuma een lange neus naar de rest van de wereld. Voor het oog van honderden internationale journalisten en live op televisie in Zuid-Afrika greep hij in het Ellis Park-rugbystadion de microfoon en zong hij nog één keer de Zulu-klassieker uit het apartheidstijdperk die in het Westen tot zoveel onbegrip heeft geleid: ‘ Umshini Wami, Mshini Wami‘. Vertaling: ‘Breng me mijn machinegeweer.’ Naast Zuma op het podium zat Nelson Mandela, president tussen 1994 en 1999 en internationaal icoon van vrede en verzoening, vrolijk mee te swingen.
Ondanks de opruiende liederen en ondanks corruptie- en seksschandalen die hem al jaren achtervolgen, kreeg Zuma bij de verkiezingen van afgelopen week een overweldigende meerderheid van de Zuid-Afrikanen achter zich. Het ANC, dat sinds het aftreden van president Thabo Mbeki (vorig jaar) een nieuwe koers is ingeslagen, haalde 65,9 procent van de stemmen. Na de weidse visies van Mbeki over de ontwikkeling van het Afrikaanse continent kozen de Zuid-Afrikanen afgelopen week massaal voor een politicus die vooral de noden van Zuid-Afrika zelf voor ogen heeft. Vijftien jaar na het eind van de apartheid hebben gewone Zuid-Afrikanen tenslotte nauwelijks geprofiteerd van de nieuw verworven economische en politieke vrijheid.
Maar anders dan vijf jaar geleden slaagde het ANC er niet in om een tweederdemeerderheid te behalen. Die is nodig om op eigen houtje de grondwet te kunnen aanpassen. Vooral de oppositiepartij Democratic Alliance van burgemeester Helen Zille van Kaapstad deed het goed. Nationaal kwam Zille op 16,7 procent en in de West-Kaapprovincie behaalde ze zelfs de absolute meerderheid, waardoor die provincie met Zille nu voor het eerst sinds 1994 een premier krijgt die niet van ANC-huize is.
Tijdens de campagnes was Zuma met zijn niet altijd begrepen (Zulu-)retoriek een politicus voor binnenlands gebruik. Bij het samenstellen van zijn kabinet moet hij er vooral voor zorgen dat hij het buitenland, investeerders in het bijzonder, niet van zich vervreemdt. De rol die huidig minister van Financiën Trevor Manuel krijgt, is daarbij cruciaal. Manuel is vanwege zijn voorzichtige begrotingsbeleid zeer populair bij het bedrijfsleven en bij donorlanden.
Zuma zat jarenlang met Nelson Mandela vast op Robbeneiland. De twee kennen elkaar door en door en Zuma spiegelt zich graag aan de Zuid-Afrikaanse vader des vaderlands. Een icoon als Mandela zal Zuma na alle schandalen niet snel worden, maar de verzoenende toon die Zuma in de laatste weken van de campagne aansloeg, vooral ook richting de niet-zwarte inwoners van Zuid-Afrika, was in Zuid-Afrika lang niet gehoord en deed denken aan de lang vervlogen idealen van Mandela’s ‘regenboognatie’. Met zijn persoonlijke charmes en een aantal verstandige kabinetsbenoemingen zal hij de komende twee weken proberen snel de internationale zorgen over de toekomst van Zuid-Afrika weg te nemen.
Peter Vermaas
