Financiers, zo wordt al eens beweerd, vervullen dezelfde rol als eertijds kanaries in de mijnschachten: zij waarschuwen voor gevaarlijke onzichtbare krachten die aan het werk zijn. Toch gebeurt het zelden dat vertegenwoordigers van de Belgische haute finance zich in het publieke, laat staan politieke debat mengen. Verweven als zij zijn met het Belgische systeem en bovendien altijd klaar om kleine en grote voordelen te puren uit de blunders van ’s lands bestuurders.
Daarom is een gesprek zoals dat met Fortis-voorzitter Maurice Lippens, dat u verderop in het blad leest, hoogst merkwaardig. Vooral zijn vaststelling dat we in een land leven ‘waar niemand nog rekenschap verschuldigd is’, zal een aantal Wetstraatbewoners, die het allicht allemaal anders hadden gedroomd, bijzonder pijnlijk in de oren klinken.
Maurice Lippens weet uiteraard waarover hij spreekt. Een jaar geleden werd hij door premier Guy Verhofstadt gevraagd om zich samen met Generale-kopstuk Etienne Davignon te ontfermen over de stoffelijke resten van Sabena. De omvang van die puinhoop wordt schrikwekkender bij elke zitting van de parlementaire onderzoekscommissie die zich over het dossier buigt.
Enkele weken geleden nog kwam Fred Chaffart, de laatste voorzitter van de raad van bestuur van Sabena, voor de onderzoekscommissie toegeven dat hij nooit op de hoogte werd gebracht van de parallelle gesprekken die de Belgische regering voerde met aandeelhouder Swissair. Op geen enkel moment heeft Chaffart, die toegaf dat hij chef de file speelde maar dat de file niet volgde, nog maar overwogen om ontslag te nemen en de komedie die onder de ogen van de Sabena-werknemers werd opgevoerd aan te klagen. Nochtans, zegt Maurice Lippens hier, behoort het tot de rol van een voorzitter van de raad van bestuur te waken ‘over de morele waarden, de integriteit en de toekomstkansen van de vennootschap’.
De goedmoedige Fred Chaffart had dat anders begrepen. Uit zijn getuigenis voor de onderzoekscommissie kunnen we opmaken dat hij in april 2001 al, toen hij door de paars-groene meerderheid als Sabena-voorzitter werd geïnstalleerd, wist dat het kalf verdronken was. Toch hield hij de lippen op elkaar en nam stilzwijgend zijn gratis vliegtuigtickets in ontvangst. En omdat we, zoals Lippens zegt, in een land leven waar niemand rekenschap moet geven, is de kans gering dat Chaffart of andere Sabena-bestuurders hierover ooit nog worden lastiggevallen.
Veel bedrijven, zegt Lippens als hij over de heersende crisis spreekt, worden geleid door opgeblazen kikkers die veel kwaken maar die geen strategie hebben. Hij noemt daarbij het voorbeeld van Lernout & Hauspie waarvoor prominente politici als Jean-Luc Dehaene en Luc Van den Brande, bekende Vlamingen als Dirk Frimout en heel het Vlaamse establishment zich op beslissende momenten garant stelden. De kleine belegger heeft die mensen ten onrechte vertrouwd, zegt Lippens, en heeft dat vertrouwen met zijn spaarcenten betaald. Maar, zegt de bankier, we leven nu eenmaal in een land waar niemand rekenschap hoeft te geven.
Vorige week werd aangetoond dat niemand nog de juistheid van de cijfers over de criminaliteit in ons land kan garanderen. Ook de regering niet. Want het eigen Nationaal Instituut voor de Statistiek blijkt met achterhaalde of onvolledige gegevens te werken.
Afgelopen zondag kondigde premier Guy Verhofstadt aan dat de komende federale verkiezingen zoals voorzien op 15 juni 2003 zullen plaatsvinden. Voluntaristisch als steeds lijkt de eerste minister ervan uit te gaan dat de kiezer zijn meerderheid een duwtje in de rug zal geven – wat gelet op de zwakte van de oppositie zelfs niet onmogelijk is.
Een aantal elementen stemmen de premier optimistisch, zoals de werkloosheidscijfers. Die zijn volgens hem gedaald tegenover 1999. Maar over welke cijfers heeft de regering het? Want die voor Wallonië worden door de Waalse minister van Tewerkstelling Marie Arena regelmatig bijgeknipt. Begin oktober nog lichtte de PS-minister via een druk op de toets van haar pc als bij wonder 14.000 werkloze Walen uit de statistieken. Waardoor de Belgische cijfers prompt een stuk fraaier oogden.
Terwijl de Vlaamse regering uitpakte met het nieuws dat wij volgens cijferwerk van de Verenigde Naties in de voorspoedigste regio ter wereld wonen, marcheerden werklozen door de Kempen, een streek waar de afgelopen tien jaar meer dan elfduizend banen verloren zijn gegaan.
Maurice Lippens toont zich streng voor het broddelwerk in de Wetstraat. ‘Evenals een bedrijf moet een regering een langetermijnvisie hebben, en die is er niet’, zegt hij. ‘Ik vrees dat we in de sfeer van de jaren dertig zitten, waarin de regering te veel macht naar zich toe trekt en het parlement buitenspel zet.’ Maurice Lippens vindt zoiets beangstigend.
Rik Van Cauwelaert
