Met gemiddeld 1,8 dodingen per 100.000 inwoners in 2014 prijkt België boven aan de West-Europese moord- en doodslagstatistieken van de VN. Dat cijfer ligt ruim boven dat van landen als Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Luxemburg.
‘Het klopt dat België hoog scoort in de statistieken van het VN-Bureau voor Drugs en Misdaad, maar dat wil niet zeggen dat er effectief gemiddeld meer mensen worden gedood dan elders’, waarschuwt professor Wim Van de Voorde, diensthoofd forensische geneeskunde aan de KU Leuven.
Cruciaal is volgens Van de Voorde de ontdekkingsgraad: naarmate meer overlijdens deskundig worden onderzocht, worden ook meer dodingen opgespoord. ‘Binnen Europa heeft elk land echter een eigen systeem. Sommige landen doen veel autopsies, andere minder. Naar schatting gebeurt in België een gerechtelijke autopsie bij gemiddeld één procent van alle overlijdens. In Nederland gaat het om slechts 0,23 procent, in sommige Scandinavische en Angelsaksische landen om meer dan tien procent. Dat maakt het zeer moeilijk om moord- en doodslagcijfers internationaal te vergelijken.’
Ook de manier van registratie heeft een impact op de statistieken. ‘Zelfs binnen een land kan die verschillend zijn. In Vlaanderen houdt het Agentschap Zorg en Gezondheid statistieken over doodsoorzaken bij, op basis van meldingen door artsen. Maar zij kunnen een overlijden verkeerd inschatten. Vorig jaar hebben we de officiële Vlaamse cijfers vergeleken met de informatie die beschikbaar is bij de dienst forensische geneeskunde van het UZ Leuven. We hebben 455 autopsies bestudeerd die zijn uitgevoerd in de periode 2010-2013. In 64 gevallen ging het om dodingen. Slechts 78 procent van die gevallen staat in de Vlaamse statistieken officieel geregistreerd als ‘geweldpleging’. De andere gevallen werden voornamelijk gecatalogeerd als een ‘gebeurtenis waarvan niet duidelijk is of ze accidenteel of opzettelijk is ontstaan’. Eén geval werd zelfs gerapporteerd als ‘natuurlijk overlijden’. Besluit: in vele gevallen wordt de doodsoorzaak verkeerd geregistreerd. Het systeem faalt en dat is een groot probleem. Eigenlijk kun je dus niet voortgaan op de cijfers, laat staan dat je ze internationaal kunt vergelijken.’
Ook de zelfmoordcijfers in België liggen hoog in vergelijking met andere landen. Kloppen die dan ook niet? ‘Statistieken over zelfdodingen zijn accurater omdat de kans op ontdekking groter is en de registratie correcter verloopt’, zegt professor Van de Voorde. ‘In de periode 2004-2013 gaat het in België om gemiddeld 1995 zelfdodingen per jaar. In 2013 kwam dat neer op een gemiddelde van 17,27 per 100.000 inwoners. Dat is inderdaad opmerkelijk hoger dan Frankrijk (15,47) en Nederland (11,32).’
Hebt u vragen over zelfdoding, dan kunt u terecht op het telefoonnummer 1813 of op www.zelfmoord1813. be
Kristof Clerix
‘Het systeem faalt en dat is een groot probleem.’
