De Verenigde Staten vinden Boutros-Ghali plotseling onaanvaardbaar als baas van de VN. Een kwestie van geld en verkiezingen.

DE SECRETARIS-GENERAAL van de Verenigde Naties, Boutros Boutros-Ghali, ziet normaal zijn ambtstermijn aflopen in december. De ambtstermijn van vijf jaar wordt meestal verlengd met een tweede mandaat. Dat is in de regel zo omdat de verkiezing van een nieuwe secretaris-generaal traditioneel zo’n eindeloos aanslepend gekwebbel en zoveel wrijvingen veroorzaakt in de VN, dat men ze liefst zo ver mogelijk voor zich uit blijft schuiven.

Het zou dus normaal geweest zijn dat de opvolging van Boutros-Ghali, een Egyptische politicus en hoge ambtenaar van 73 jaar die hoog in aanzien staat in onder meer Afrika en het Midden-Oosten, eerst rond november de aandacht zou vragen. Boutros-Ghali was aan zijn VN-opdracht wel begonnen met de verklaring dat hij het bij één mandaat van vijf jaar zou houden. Maar sinds enkele maanden is het duidelijk dat ook hij een tweede termijn ambieert. Op 20 juni organiseerde de regering-Clinton nochtans een ?lek?, en liet de New York Times drukken dat de Verenigde Staten in de VN-Veiligheidsraad desnoods van hun vetorecht zouden gebruik maken om zijn heraanstelling als secretaris-generaal te blokkeren.

De vraag was niet eens of de VS dat wel konden Boutros-Ghali blijft internationaal zeer populair en heeft zeer waarschijnlijk nog steeds een ruime meerderheid van landen achter zich , want de VS beschouwen zich in zoveel woorden als de baas van de hele onderneming. Groot-Brittannië zouden ze wel meekrijgen, terwijl de aanhang van Boutros-Ghali in Frankrijk en in Afrika groot blijft. De vraag was, waarom ?

Daarover werden uiteraard zeer snel de nodige briefings en persconferenties gehouden, waarop een aantal argumenten naar voren gebracht werden die de beslissing van de Amerikaanse president Bill Clinton en zijn Secretary of State voor buitenlandse aangelegenheden, Warren Christopher, moesten motiveren. Het belangrijkste daarvan was de verzuchting van Washington om diepgaande hervormingen in de VN te zien plaatsgrijpen, en het feit dat die hervorming, hoewel aan gang, niet snel genoeg zeer zichtbare resultaten opleverde. Onmiddellijk werd dan gezegd dat Clinton zelf en ook Christopher het grootste respect hadden voor de secretaris-generaal. Maar hij was toch niet de man die zij voort aan het hoofd wilden zien van een muterende Organisatie van Verenigde Naties.

GELD.

Waarnemers willen intussen wel kwijt dat het persoonlijk helemaal misgaat tussen Boutros-Ghali en de Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Madeleine Albright, terwijl de relaties met de regering-Clinton toch al een jaar of drie knarsend verliepen. Daarbij zou een bijzondere steen des aanstoots in Bosnië gelegen hebben. De VS zou ervan overtuigd zijn dat Boutros-Ghali, en diens speciale vertegenwoordiger ter plaatse, Yasushi Akashi, in 1994 van geen luchtaanvallen wilden weten om de Servische agressie te stoppen. Desgevraagd vindt het VS- State Department dat allemaal detailkwesties die met de zaak niets te maken hebben. Die zaak gaat, herhalen ze daar, over de hervorming van de VN.

Het vervelende aan dat argument is, dat die hervorming inderdaad bezig is, en wel op aanwijzingen van de ?baas?, de Verenigde Staten dus. Voor het financiële en organisatorische deel daarvan (lonen, werking, personeel) had Boutros-Ghali al een ondersecretaris-generaal aangetrokken uit een grote Amerikaanse onderneming, Joseph Connor, die met zijn rationalisering en afslanking reeds een goed eind weg is. Niet snel genoeg ? In mei liet Connor een nota over financies en operaties van de VN publiceren, die erop neerkwam dat de VN tegen het eind van het jaar failliet zal zijn. En dit niet alleen, maar toch grotendeels, door het feit dat haar grootste schuldenaar, de VS, met 1,1 miljard dollar (35 miljard frank) achterop is in zijn betalingen, en voor extra-betalingen zoals voor peace-keeping, zijn bijdragen unilateraal verminderde. Heeft Washington in april 256 miljoen dollar voor de VN vrijgemaakt, zo zegt de nota, dan is dat meegenomen. Want dan zal de VN maar met een put van 200 miljoen dollar failliet gaan, in de plaats van de voorziene 400 miljoen.

Het lijkt erop dat Bill Clinton de Amerikaanse schuld aan de VN wel zou willen betalen (de hoge VS-bijdrage is rechtstreeks evenredig met het VS-gezag in de organisatie). Maar om dat te doen heeft hij het akkoord van het Amerikaanse Congres nodig. En daar ligt het kalf gebonden. Beide kamers van dat Congres worden immers gedomineerd door een Republikeinse meerderheid die consequent oppositie voert tegen al wat de president zou willen. Een conservatieve vleugel verzet zich tegen de Verenigde Naties in al haar verschijningsvormen en dus ook tegen Boutros-Ghali als niet-Amerikaan die meent Amerikanen de les te kunnen spellen. Om dat Congres de fondsen te doen goedkeuren, ook al zijn de VS ze schuldig, om de VN overeind te houden, daar zal heel wat staatsmanschap aan te pas komen.

Om te vermijden dat uiterst-rechtse tenoren als senator Jesse Helms, of Clintons rivaal als presidentskandidaat, Bob Dole, Boutros-Ghali en de VN gebruiken als ammunitie om er de Clinton-campagne in de tweede helft van het jaar mee te torpederen of toch op z’n minst te bestoken , heeft iemand in het Witte Huis dus bedacht dat Clinton zo’n onaangename situatie best kon vermijden door zélf het vuur op de secretaris-generaal te openen. Des te erger voor de Verenigde Naties, ze hadden hun zetel maar niet in New York moeten hebben.

S.V.E.

Boutros Boutros-Ghali : eerste verkiezingsslachtoffer ?